علت زانو درد در جوانی

درد زانو در افراد مسن و سالخورده بیشتر مربوط است به ساییده شدن زانوی آنها و پارگی آن که به استئوآرتریت (osteoarthritis) می گویند. البته دلایل دیگری نیز برای این درد وجود دارد.

در جوانی اما این درد بیشتر به دلیل فعالیت های بدنی زیاد و یا ضربه های آسیب رسان به زانو و استفاده از کفش های نامناسب رخ می دهد. از این جهت آشنایی با علل و راه های پیشگیری از آن می تواند راه نجاتی برای همه کسانی باشد که در معرض این سندرم قرار دارند.

آناتومی زانو

برای درک بهتر و بیشتر از چگونگی ایجاد زانو درد در جوانی اطلاع از آناتومی زانو می تواند اولین و مهم ترین قدم باشد. مفصل زانو علاوه بر قسمت جلویی زانو که وظیفه محافظت و سلامتی از زانو را به عهده دارد، شامل مفصل و غضروف بین استخوان ران (femur) و استخوان ساق پا (tibia) می باشد که این مفصل توسط یک بافت به نام کپسول یا پوشینه ی مفصلی (capsule) در همه جهت پوشانده شده است و در بین استخوان های زانو چند بافت دیگر مانند منیسک (meniscus) و رباط صلیبی (cruciate ligament) پا نیز وجود دارد.

وظایفی مانند خم و راست شدن پاها از زانو، کمک به انقباض و انبساط استخوان و ماهیچه های ران و برخی موارد دیگر همگی به عهده مفصل زانو و اجزای آن می باشد. رباط صلیبی برای ثبات مفصل زانو و منیسک نیز برای هدایت و حرکت صاف مفصل زانو در آن تعبیه شده اند.

فشار ناشی از وزن فرد، فشار خم و راست شدن زانو و نیروی اصطکاک غضروف زانو در زمان خم و راست شدن آن از جمله نیروهایی هستند که زانو در هنگام فعالیت های مختلف ملزم به تحمل آنها آن هم بدون هیچ گونه درد می باشد. افزایش هر کدام از این نیروها و نحوه توزیع نامناسب نیروها می تواند باعث پیدایش اختلالاتی مثل درد پاتلوفمورال که در ورزشکاران حرفه ای بسیار شایع است و یا زانو درد در جوانی شود.

دلایل ایجاد زانو درد در جوانی

یکی از مهمترین دلایل زانو درد در جوانی سندروم درد پاتلوفمورال (Patellofemoral pain syndrome) اغلب به دلیل عدم توازن در عضلات ناحیه زانو رخ داده و روی مفاصل پا (پاتلا، patella) و غضروف ناحیه زانو اثر می گذارد. دلایل مختلفی در بروز زانو درد در جوانی مؤثر است که تعدادی از شایع ترین این دلایل را ذکر میکنیم.

شایع ترین علل زانو درد در جوانی

افزایش فعالیت جسمی و درگیر شدن پاها و زانو در فعالیت ها اولین دلیلی است که امکان ابتلا شدن به زانو درد در جوانی را افزایش می دهد.

کم تحرکی بیش از حد و چاقی زیاد نیز یکی از دلایل این سندروم درد در ناحیه زانو می باشد.

پوکی استخوان و ضعف در ناحیه مفاصل زانو نیز از دلایل ایجاد این درد در جوانان می باشد.

کوتاه بودن رباط های اطراف زانو نیز از جمله دلایل زانو درد در جوانی است.

کیفیت بد زندگی و استرس و فشارهای عصبی نیز از دلایل ثابت شده برای به وجود آوردن درد زانو در جوانان می باشد.

زاویه دار بودن وسط پاها یا به اصطلاح پاهای پرانتزی نیز از عوامل ایجاد سندرم و درد زانو در جوانان می باشد که می تواند منشاء ژنتیکی داشته باشد.

این عارضه در مردان جوان شایع تر از زنان است.

تصادف، افتادن و پرت شدن از بلندی نیز از دلایل ایجاد زانو درد هستند.

ضعف و عدم توازن و هماهنگی در عضلات ران یا باسن.

علائم زانو درد در جوانی

همانطور که بیان کردیم ریشه زانو درد در جوانی می تواند کمی با درد زانو در سنین بالاتر متفاوت باشد و از این رو با شناخت علائم این عارضه می توان روش های درمانی متناسب را پیش گرفت و از عوارض ناخوشایند آن جلوگیری نمود.

بسیاری از افراد با علائم سندروم درد پاتلوفمورال آشنا نیستند و دردهای ناحیه زانویی خود را سبک می انگارند. همواره به خاطر داشته باشید که سهل انگاری در مراجعه به پزشک میتواند منجر به عوارض برگشت ناپذیری شود و شما را مدتها درگیر رنج و مشکلات کند.

چه زمانی برای درد زانو در جوانی به پزشک مراجعه کنید؟

علائم زیر می تواند نشانه بروز این بیماری در بدن شده و با مشاهده آنها بهتر است به پزشک متخصص مراجعه شود.

درد مکرر در عمق زانو، قفل شدن ناگهانی زانو و یا عدم تعادل ناگهانی در زانو از علائم بسیار بارز درد پاتلوفمورال و عارضه زانو درد در جوانی می باشند.

دردهای شدید در ناحیه زانو در هنگام پیاده روی، نشستن های طولانی و برخی فعالیت های سبک دیگر

درد قوی در زانوی ورزشکاران حرفه ای در هنگام تمرین، راه رفتن و سایر فعالیت ها از دلایل شایع زانو درد در ورزشکاران می باشد.

تورم در ناحیه زانو و یا پشت آن که البته این تورم ممکن است دلایل دیگری نیز داشته باشد.

ساییده شدن قسمت غضروفی و شنیدن صدای سایش در حین ورزش و یا انجام هر حرکت بدنی یا به اصطلاح کریپتوس (Crepitus)

چه کسانی کاندیدای خوبی برای زانو درد در جوانی هستند؟

زانو درد در جوانی در برخی از گروه های انسانی و شغلی بسیار شایع تر بوده است و این افراد به نوعی کاندیدای خوبی برای داشتن این بیماری به شمار می آیند.

ورزشکارانی که در ورزش هایی شامل دویدن، پریدن و یا چمباتمه زدن مانند والیبال و بسکتبال فعالیت دارند.

کسانی که دسترسی به امکانات با کیفیت از جمله کفش خوب، امکانات ورزشی و شغل مناسب نداشته و به نوعی از کیفیتی پایین زندگی برخوردار هستند.

کسانی که به دلیل ژنتیکی دارای مشکلاتی نظیر کوتاه و بلندی پاها، زاویه بین پا و از این قبیل مشکلات هستند.

افراد کم تحرک و چاق. در واقع چاقی شایع ترین دلیل زانو درد در جوانی است.

هر چند زانو درد در جوانی در مردان به دلیل فعالیت های بدنی زیاد، بیشتر مشاهده می شود اما زنان به دلیل ضعف شرایط فیزیکی در صورت انجام فعالیت های بدنی کاندیدای بسیار مناسبی برای درد زانو و یا همان درد پاتلوفمورال هستند.

کارمندان و پشت میز نشینان به شدت در معرض ابتلا به زانو درد در جوانی هستند.

خطرها و عوارض ناشی از زانو درد در جوانی

مبتلا شدن به زانو درد در جوانی و سنین پایین علاوه بر احساس درد مشکلات دیگری نیز برای این افراد بهمراه دارد که آشنایی با این خطرها و عوارض و در واقع افزایش آگاهی این بیماران می تواند آنها را از این ناراحتی دور کند.

در بسیاری از جوانان که به درد زانو گرفتار هستند به دلیل توجه بیش از حد به این دردها و تمرکز بر روی بهبودی آن مشکلات عدیده اسکلتی به وجود آمده و آنها را در سنین بالا با اختلالات عضلانی و اسکلتی مواجه می نماید.

دوری از اجتماع و عدم مواجه با فرصت های عالی برای زندگی آینده نیز از جمله عوارض ناشی از زانو درد در جوانی می باشد.

محدودیت در برخی از فعالیت ها نیز از عوارض ناشی از زانو درد در جوانی محسوب می شود.

دوری از مدرسه و عدم امکان حضور فعال در مدرسه از خطرات بسیار بزرگ زانو درد در جوانی است.

درد پاتلوفمورال در جوانی خطر ابتلا به آرتروز زانو در سنین بالا را به شدت افزایش می دهد.

رفتارهای پیشگیرانه از زانو درد در جوانی

رایج ترین سن درگیری جوانان به عارضه زانو درد در جوانی در سنین 18 تا 39 سال است و افراد در این سنین به دلیل برخی عادت های رفتاری نامناسب زندگی به این بیماری دچار می شوند. اما توجه به برخی نکات پزشکی و بهداشتی می تواند شما را از ابتلا به این دردهای مزمن رهایی بخشد.

بسیاری از شغل ها که در آنها فعالیت با زانوها زیاد بوده و فشار زیادی به زانوها وارد می سازند اصلاً مناسب نبوده  و بهتر است اگر چنین شغل هایی دارید آنها را عوض کنید.

بعد از ایجاد هرگونه ضربه و درد در ناحیه زانو حتی در فعالیت ها و ورزش های سبک روزانه به پزشک مراجعه نمایید.

از استرس ها و فشارهای عصبی اجتناب ورزید.

یکی از نکات بسیار مهم برای پیشگیری از عوارض زانو درد در جوانی مراجعه بموقع به پزشک متخصص است. در صورت بروز هرگونه علائم این بیماری در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید و هیچ دردی را به مرور زمان نسپارید . در بسیاری از مواقع تعلل و عدم مراجعه سریع لطمات جبران ناپذیری در پی دارد.

درمان زانو درد در جوانی

در برخی از موارد سندرم درد پاتلوفمورال به خودی خود و با گذشت سال ها درمان می شود. اما روش های درمانی مختلفی برای تسریع درمان وجود دارد که برخی از آنها عبارتند از:

فیزیوتراپی و ورزش

حرکات مختلف فیزیوتراپی زیر نظر یک فیزیوتراپیست. این تمرینات ممکن است تا 12 هفته و حتی بیشتر به طول بینجامد.

انجام برخی نرمش های خاص اصلاحی زانو نیز درمانی برای این دردها خواهد بود.

ورزش کردن نیز یکی از روش های درمانی زانو درد است که بسیاری از پزشکان آن را توصیه می نمایند. ورزش هایی مانند شنا که فشار کمتری به زانو وارد می سازند در تقویت عضلات ران بسیار مؤثر خواهند بود.

مسکن ها و درمانهای خانگی برای کاهش زانو درد در جوانی

استفاده از مسکن هایی مانند پاراستامول (paracetamol) برای کاهش درد ناشی از زانو درد در جوانی بسیار مؤثر بوده و استفاده از داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی  (NSAIDs) مانند ایبوپروفن نه تنها کمکی نمیکنند حتی عوارض جانبی نیز خواهند داشت.

استفاده از یخ درمانی و گذاشتن کمپرس سرد بر روی زانو نیز در کاهش دردهای ناشی از آن بسیار مثمر ثمر خواهد بود.

درمان تهاجمی

جراحی های لازم در زمان وجود پارگی و شکستگی در رباط صلیبی، تاندون ها و مفصل زانو نیز کی روش درمانی برای زانو درد در جوانی می باشد.

نرمش های مفید برای درمان زانو درد در جوانی

در انجام تمرینات صبور باشید. سندروم زانو درد در جوانی به سرعت به درمان جواب نمی دهد انتظار اینکه یک شبه درد از بین برود شما را نا امید می کند. پس در انجام تمرینات پیشنهادی توسط پزشک متخصص و فیزیوتراپ کوشا باشید. بعضی از معروفترین تمرینات را اینجا با هم مرور میکنیم:

حرکت پل پا

به پشت دراز بکشید و کف پاهایتان را صاف و زانو را خم کنید. بازوهایتان را در دوطرف آزاد قرار دهید. ماهیچه های سرینی خود را فشرده کرده و باسن خود را به مانند یک پل بلند کنید. دوباره روی زمین دراز بکشید و حرکت را تکرار کنید.

سپس ران راست خود را در وضعیت پل به سمت قفسه سینه بلند کنید و پای چپ را روی زمین نگه دارید. سپس برای طرف دیگر تکرار کنید.

کشش ایستاده همسترینگ

پاشنه پای آسیب دیده خود را را روی پله ای حدود 15 اینچ قرار دهید. زانوی خود را صاف نگه دارید. به جلو از قسمت باسن خم شوید تا زمانی که احساس کشیدگی خفیفی در قسمت پشت ران خود کنید. کشش را به مدت 15 تا 30 ثانیه نگه دارید و 3 بار تکرار کنید.

حتماً شانه های خود را صاف نگه دارید و نچرخانید و دقت کنید که از کمر خم نشوید تا به جای پای خود پایین کمر خود را بکشید.

تمرینات کواد

روی زمین صاف بنشینید و پای مصدوم خودرا دراز کنید در حالیکه پای دیگر شما خم شود. با سفت کردن عضلات بالای ران خود ، زانوی پای مصدوم خود را در جهت مخالف زمین بالا بیاورید. این موقعیت را 10 ثانیه حفظ کنید. استراحت کنید. 3 مرتبه هر بار 10 مرتبه تکرار کنید.

لیفت پا از بغل

روی طرف غیر آسیب دیده خود به پهلو دراز بکشید. ماهیچه های روی ران پای بالایی خود را سفت کنید و پا را تا حدود ارتفاع 8 تا 10 اینچ از پای دیگر دور کنید. پا را صاف نگه داشته و به آراغمی پایین بیاورید. این حرکت را 3 مرتبه هر بار 10 مرتبه تکرار کنید.

باید ها و نبایدها

بسیاری از افراد بعد از ابتلا به زانو درد از مدرسه و محیط آموزشی دوری کرده و دیگر به آن باز نمی گردند اما این کار واقعاً لازم نیست؛ تنها کافی است درباره برخی از فعالیت های ورزشی سنگین که برای شما ممنوع است و یا جهت اقداماتی که باید برای کمک به شما جهت تعدیل درد زانو  انجام دهند با مربیان مدرسه مشورت کنید.

فعالیت های سنگین ورزشی و افزایش فشار تمرین ها را ترک کنید. ورزش های سنگین مانند فوتبال، راگبی، بسکتبال که فشار زیادی به زانو وارد می سازند را کنار بگذارید.

ورزش را ترک نکنید اما قبل از اقدام به شروع برخی ورزش ها مانند دوچرخه سواری، شنا و سایر ورزش ها مطمئن شوید که آنها به اندازه کافی سبک بوده و درد زانو شما را تشدید نمی کنند.

کاهش وزن برای کسانی که به دلیل افزایش وزن دچار این عارضه شده اند از نان شب واجب تر خواهد بود.

دقت داشته باشید که تشخیص یک بیماری مهم ترین قدم در راه درمان آن است.

دردهای موضعی موجود در حفره زیر زانو از نشانه های بیماری اسگود – شلاتر (Osgood-Schlatter)، درد موجود در تاندون انتهای زانو یا همان تاندون پاتلار (patellar tendon) نشانه بیماری تاندونیت پاتلار (patellar tendonitis) و درد در قسمت های بیرونی زانو می تواند به دلیل بیماری سندرم سایش باند ایلوتیبیال (iliotibial band friction syndrome) باشد.

روش های درمانی برای انواع زانو درد در جوانی نیز مختلف بوده و هر کس بسته به نوع درد و محل درد باید روش خاص درمانی آن را اتخاذ نماید. با مراجعه بهنگام به کلینیک تخصصی دکتر میر از تشخیص دقیق و درمان قطعی درد خود مطمئن باشید.

جمع بندی

تا حدودی سعی کردیم دلایلی برای زانو درد در جوانی برشمردیم و شایع ترین آنها را بطور اجمالی بیان کرده و روش های درمانی و پیشگیری را نیز برای آنها برشمردیم؛ اما مطالعات و بررسی ها نشان داده است که اصلی ترین دلیل زانو درد در جوانی و استئوآرتریت (osteoarthritis) ناشی از چاقی مفرط و اضافه وزن بیش از حد است که زاییده زندگی بی تحرک مدرن است. از این رو انتخاب شیوه زندگی سالم و توجه به فعالیت های ورزشی سبک و مناسب می تواند عامل مهمی در سلامتی افراد باشد.

بخاطر داشته باشید که بیشتر درد زانو در جوانی از وضعیت نامناسب سیستم بدن اعم از راه رفتن، چرخیدن و حرکت کردن است. پس به بدن بصورت یک کل نگاه کنیم و به دنبال اصلاح سیستم بدن باشیم نه برطرف کردن نشانه ها

نکته بسیار مهم و طلائی درباره زانو درد در جوانی مراجعه به موقع به پزشک متخصص است. تشخیص نوع درد و محل درد و شروع روش های درمانی آنها می تواند در مدت زمان بسیار اندکی باعث بهبودی کامل این بیماری شده و عدم توجه به این نکته ممکن است چندین دهه از زندگی شما را همراه با دردهای مزمن در ناحیه زانو نماید.