توليد « API»، تحقق بخش رسالت اکسين

امین آسیابان، از جمله محصولاتی که در صنایع مختلف نفت، گاز، پتروشیمی، کشتی سازی و... کاربرد استراتژیک دارد ورق فولادی «API» است و شرکت فولاد اکسین خوزستان تنها تولیدکننده این محصول در منطقه خاورمیانه شناخته می شود. این شرکت از دو سال گذشته، با تغییر و تحولات مدیریتی، توانسته است ضمن راه اندازی مدیریت مستقل پروژه های تولید ورق های خاص، زمینه توسعه و سودآوری شرکت را دوچندان کند. این در حالی است که ماموریت اصلی فولاد اکسین تولید ورقهای خاص، شامل «API» و آلیاژی است. با این حال، نیاز صنایع حساس کشور طی یک دهه آینده به حدود ۱۰میلیون تن ورق «API»، در کنار ظرفیت سالانه اکسین به رقم یک میلیون و ۵۰ هزار تن، نشان می دهد که شرکت اکسین قابلیت تامین نیاز کشور و در بسیاری موارد، صادرات مازاد مصرف داخلی ورق مورد نظر را دارد.

در دو سال گذشته، با تدوین سیاست گذاری مدیران ارشد در راستای تحقق رسالت اصلی فولاد اکسین (تولید ورقهای «API» و آلیاژی)، کلیه پروژه های خطوط لوله و مخازن نفت، گاز و پتروشیمی در سطح کشور شناسایی شدند. در طول این مدت، حدود ۱۵۰ تا ۲۰۰ جلسه با مسئولان و مدیران شرکت های تابعه وزارت نفت و شرکت های تامین کننده لوله و ورق تشکیل شد که عمدتا در زمینه معرفی قابلیت ها و توانمندی های تولیدی شرکت فولاد اکسین بودند.

ناآگاهی مجموعه وزارت نفت و عدم اطلاع رسانی دقیق درباره توانمندی های تولیدی فولاد اکسین در گذشته، یکی از عمده دلایل تولید نشدن ورق های خاص بوده است.

با این حال، با ورود تیم مدیریتی جدید در راس امور از سال ۱۳۹۸ تا امروز، وضعیت تولید ورق های خاص شرکت فولاد اکسین تغییر یافت و عملا از یک شرایط نامطلوب به یک شرایط مطلوب، تغییر وضعیت داد و این روند همچنان نیز ادامه دارد.

تقاضا، فولاد اکسین، ورق های خاص

خطوط لوله در سراسر کشور به دو بخش نفت و گاز تقسیم بندی می شوند و عمدتا خطوط انتقال نفت خام یا نفت فرآوری شده و یا خطوط انتقال گاز به حساب می آیند. قطر لوله های خطوط لوله نفت به طور عمده زیر ۳۰ اینچ و در برخی موارد، بالای ۳۰ اینچ و برای لوله های انتقال گاز عمدتا بالای ۲۴ اینج است.

ورق های مورد استفاده برای ساخت لوله در هرکدام از این دو نوع، تفاوت هایی از جنبه گرید، ابعاد (قطر، طول و عرض) و کیفیت فولاد بکار رفته دارند که عمدتا به میزان درصد ترش یا شیرین بودن سیالی وابسته است که در آن عبور می کند (ترکیب شیمیایی سیال از لحاظ میزان «h۲S»). اگر سیال مورد نظر همانند پروژه گوره به جاسک نفت ترش باشد، باید بر اساس استانداردهای جهانی، خواص و مشخصات ویژهای مقاوم به محیط خورنده شامل «h۲S» داشته باشد. در این صورت، فرایند تولید از مرحله تولید اسلب تا ورق متفاوت و دارای پارامترهای کنترلی بسیار حساسی خواهد بود که همین مهم یکی دیگر از ویژگی های تولیدی منحصربفرد شرکت فولاد اکسین است که در طراحی فرایند تولیدش لحاظ می کند. با این حال، آمار فوق و تعاریفِ بکار رفته نشان از اهمیت نقش شرکت های تولیدکننده ورق های «API» دارند. به همین منظور، بررسی تقاضای سالانه ورق مصرفی در خطوط انتقال نفت و گاز اهمیت می یابد تا به واسطه آن، آشکار شود که فولاد اکسین چه نقشی میتواند در این میان ایفا کند.

تقاضای ورق «API» طی یک دهه آینده

بر اساس آمارهای موجود، برای انتقال خطوط نفت و گاز در سراسر کشور طی یک دهه آینده، حدود ۲۴ هزار کیلومتر خط لوله تعریف شده است که معادل تناژی ورق ها به منظور تامین خط لوله های مذکور به حدود ده تا دوازده میلیون تن می رسد. با توجه به ظرفیت تولید سالانه حدود یک میلیون و ۵۰ هزار تنی فولاد اکسین، به نظر می رسد که هیچگونه چالشی از این حیث برای تامین ورق های فولادی مورد نظر وجود نداشته باشد. بنابراین اعداد و ارقام گفته شده در مورد تولید ورق فولادی عریض در شرکت فولاد اکسین به هیچ عنوان ثابت نیستند و عملا تحقق آن تابع عملیاتی شدن و اجرای پروژه های نفت و گازی کشور و همچنین تامین مواد اولیه مناسب و مورد نیاز است.
با این حال، اگر شرایط کشور به گونه ای پیش برود که محدودیت های اِعمال شده ناشی از تحریم های ظالمانه رفع شود و به واسطه آن، امکان فروش نفت و تبادلات گسترده بین المللی به وجود آید، قطعا وضعیت عرضه و تقاضا در بازار صنایع استراتژیک و تامین ورق های مورد نیاز این صنایع تغییر خواهد کرد. با این پیش فرض، با راه اندازی پروژه های نیمه تمام متوقف شده در کنار پروژه های آینده، بی تردید نیاز صنایع به ورق های تولیدی در شرکت فولاد اکسین خوزستان بیش از امروز خواهد شد و این توانایی در مجموعه وجود دارد تا با ارتقای کیفیت در راستای نیاز صنایع به تولید خود، به میزان ارقام مذکور در این زمینه دست پیدا کند.
از طرف دیگر، در حال حاضر تنها سه شرکت بزرگ لوله سازی در کشور مشغول به فعالیت هستند که می توانند تولید لوله های مورد نیاز صنایع نفت، گاز و پتروشیمی را بر عهده بگیرند. جمع ظرفیت تولید سالیانه سه شرکت مذکور به رقم حدود ۷۵۰ تا ۸۰۰ هزار تن میرسد که می توانند مواد اولیه مورد نیاز خود را از شرکت هایی همانند فولاد اکسین دریافت کنند.

بنابراین اگر مجموعه اکسین بتواند در سال حدود ۷۵۰ هزار تن ورق «API» تولید کند، عملا چالشی در زمینه تامین نیاز صنایع لوله سازی برای ساخت لوله های مورد نیاز این صنایع استراتژیک وجود نخواهد داشت. این در حالی است که در سال گذشته، تولید این محصول به نزدیک ۳۵۰ هزار تن رسیده است و پیشبینی ها در زمینه تولید ورق «API» شرکت نشان می دهد که رقم تولید این محصول طی سال آینده به ۵۵۰ هزار تن افزایش پیدا خواهد کرد.

ویژگی های ورق های «API»

ورق های آلیاژی و «API»، به علت کاربرد حساس آنها در صنایع استراتژیک، عمدتا دارای ویژگی های منحصربفردی هستند که می توانند این ورق ها را از سایر ورق های مورد استفاده در صنایع مختلف، متمایز کنند. به طور معمول، این ورق ها از گرید «X۴۲» تا «X۱۲۰» تقسیم بندی می شوند.

با این حال، درجه بندی گریدهای مختلف ورق «API» به گونه ای است که با بالا رفتن گریدها، علاوه بر ارتقای میزان کیفیت در کنار افزایش مقاومت شان در برابر شرایط محیطی و برخورداری از خواص مکانیکی و متالورژیکی بالاتر، وزن نهایی مورد نیاز و به تبع آن هزینه پروژه نیز کاهش پیدا خواهد کرد. مجموعه فولاد اکسین، بر اساس تعاریف کارخانه و ظرفیت هایی که در آن وجود دارد، امکان تولید ورقهای «API» از گرید «B» تا «X۸۰» را دارد که این امکان در آینده و با احداث کارخانه فولادسازی و تولید اسلب با مشخصات خاص، به بیش از موارد فوق گسترش می یابد.

صنایع خاص و نقش اکسین

ظرفيت های گسترده فولاد اکسین خوزستان در زمینه تولید ورقه ای فولادی با ارزش افزوده بالا، به ویژه مورد استفاده در صنایع مهمی همچون کشتی سازی، مخازن تحت فشار نفت و گاز، صنایع نظامی و...، نشان میدهد که به رغم کمبود مواد اولیه، مجموعه اکسین توانسته است سالانه حدود ۸۰ هزار تن در این زمینه تولید داشته باشد. این رقم برای نیاز صنایع مورد نظر در کشور، که به حدود ۱۲۰ هزار تن در سال می رسد، باعث شده است که در این زمینه نزدیک به ۴۰ هزار تن واردات ورق های خاص مربوط به صنایع مذکور صورت بگیرد. این امر در صورتی می تواند به پایان مسیر واردات ورق های خاص منجر شود که فولاد اکسین بتواند به مواد اولیه مناسب و کافی برای تولید بر اساس نیاز کشور دست یابد که طبیعتا با راه اندازی کارخانه فولادسازی، این امکان محقق خواهد شد.

آینده، فولاد اکسین، مواد اولیه

در حال حاضر، سه فولادساز بزرگ کشور، شامل فولاد خوزستان، فولاد مبارکه و فولاد هرمزگان، سه شرکت تامین کننده اسلب (تختال) مورد نیاز تولید فولاد اکسین به حساب می آیند. این موضوع در آینده، با توسعه برنامه تولید ورق های عریض توسط فولاد مبارکه، ممکن است چالش هایی را از حیث تامین اسلب مورد نیاز برای مجموعه اکسین به وجود آورد. با راه اندازی و توسعه واحد فولادسازی فولاد اکسین، عملا این نیاز مرتفع خواهد شد و مشکلی در این زمینه پدید نخواهد آمد.

منبع: شرکت فولاد اکسین خوزستان

68