تورم افسارگسیخته اجاره بهای مسکن

اجاره بهای مسکن به‌ویژه در کلانشهرها و به‌ویژه در کلانشهر تهران همواره یکی از دغدغه‌های اصلی و اساسی خانواده‌ها محسوب می‌شده که روی تمام بخش‌های اقتصادی دیگر تأثیر می‌گذارد و با توجه به اختلاف بسیار زیاد بین افزایش بهای اجاره مسکن و افزایش حقوق سالانه کارمندان، موجب شده که خانواده‌ها هر سال مجبور شوند درصد بیشتری از درآمد خود را به این بخش هزینه‌ای اختصاص دهند، به‌طوری که اگر ۱۰ سال پیش خانواده‌ها مجبور بودند ۲۰ درصد از درآمد ماهانه خود را به اجاره بها اختصاص دهند، اکنون این میزان به بالای ۵۰ درصد هم رسیده است. در شهر تهران حتی سهم هزینه مسکن در سبد هزینه خانوارها به بیش از ۶۰ درصد هم رسیده است.

این رخداد بدون شک منجر به کوچ خانوارها از مناطق بالای شهری به جنوب شهر و سپس به حاشیه شهر و به سمت اجاره خانه‌های با کیفیت پایین می‌شود و در نهایت به کاهش کیفیت زندگی خانواده‌ها منجر می‌شود.

قیمت مسکن و تورم دو عاملی هستند که بر نرخ اجاره بها تأثیر مستقیم می‌گذارند، طبق آمار بانک مرکزی از نرخ تورم در اجاره بهای مسکن، نرخ سالانه تورم در این بخش در بهمن ماه ۱۴۰۰ برابر با ۵۲ درصد بوده است، یعنی از بهمن ماه ۱۳۹۹ تا بهمن ماه ۱۴۰۰ به‌طور میانگین نرخ اجاره بها ۵۲ درصد رشد داشته است، اما میزان تورم سالانه در مدت زمان مشابه ۳۵ درصد بوده است.

همچنین شاخص کرایه مسکن اجاره‌ای در شهر تهران و در کل مناطق شهری در اسفند ماه ۱۴۰۰ در مقایسه با ماه مشابه سال قبل از آن به ترتیب معادل ۴۵.۸ و ۵۰.۲ درصد رشد را نشان می‌دهد. لازم به توضیح است رشد ماهانه شاخص مزبور در اسفند ماه در شهر تهران و کل مناطق شهری به ترتیب معادل ۰.۴ و ۱.۲ درصد است.

در کنار این آمار، داده‌های استخراج شده از آگهی‌های منتشر شده در نیازمندی‌های آنلاین نشانه از رشد ۴۰ درصدی متوسط قیمت پیشنهادی اجاره یک مترمربع مسکن در ۱۱ ماهه سال ۱۴۰۰ دارد. اما این رقم در مدت مشابه سال ۱۳۹۹ تورم بیش از ۸۰ درصدی را نشان می‌دهد و این به این معنی است که هرچند تورم اجاره‌ بهای مسکن در سال گذشته از تورم عمومی بیشتر بوده است، اما شتاب افزایش قیمت‌ها در مقایسه با سال ۱۳۹۹ به نصف کاهش یافته است.

رشد ۳۵ درصدی اجاره بهای مسکن از ابتدای پاییز ۱۳۹۹ تا پایان تابستان ۱۴۰۰

بررسی‌های گزارش مرکز آمار ایران در خصوص اجاره بهای مسکن نیز اطلاعات جالبی را به دست می‌دهد. مطابق این گزارش، میزان افزایش یا تورم اجاره بهای مسکن از ابتدای تابستان ۱۳۸۸ تا پایان تابستان ۱۴۰۰ بیش از ۲۶۶ درصد بوده است، به این معنی که در مدت ۱۲ سال و سه ماه، اجاره مسکن بیش از ۳.۶ برابر برای هر مترمربع مسکن شده است. همچنین میزان تورم اجاره بهای مسکن از ابتدای پاییز سال ۱۳۹۹ تا پایان تابستان ۱۴۰۰، ۳۵ درصد بوده است. طبق این آمار در فصول پاییز و زمستان گهگاهی با کاهش نرخ اجاره بها هم مواجه بوده ایم اما بیشتر افزایش‌ها در نرخ اجاره بها مربوط به فصول تابستان بوده است.

در نهایت اینکه سهم اجاره‌ بهای مسکن از سبد هزینه خانوار در سال‌های اخیر به‌صورت دائمی روند افزایشی داشته است و از ۳۳ درصد در سال ۱۳۹۶ به ۴۳ درصد در ۱۳۹۹ رسیده است. البته برآوردها حاکی از آن است که هزینه مسکن در سال ۱۴۰۰ به حدود نیمی از کل سبد هزینه‌ای خانوارها رسیده است؛ این عدد در کلان‌شهرهایی مانند تهران گاه به حدود ۶۰ درصد هم رسیده است. این در حالی است که حد استاندارد جهانی سهم هزینه اجاره بهای مسکن از بودجه خانوار حدود ۳۰ درصد است. در اروپا هم خانوارها حدوداً ۲۰ درصد از کل درآمد خود را به هزینه اجاره بهای مسکن اختصاص می‌دهند.

پرداخت اجاره بها در بسیاری از نقاط تهران از توان مردم خارج شده است

در همین زمینه احمدرضا سرحدی کارشناس حوزه مسکن در خصوص افزایش مداوم اجاره بهای مسکن اظهار کرد: سال گذشته هم اجاره بها گران بود و امسال این هزینه خیلی بیشتر هم شده است و آنچه که مهم است، اینکه پرداخت اجاره بها در بسیاری از نقاط تهران از توان مردم خارج شده است.

وی عنوان کرد: مشکلی که در بخش مسکن استیجاری وجود دارد، این است که این عدد و رقم‌ها کف تقاضای مردم است. یعنی اکنون دیگر موضوع خرید مسکن به‌طور کلی منتفی شده و برای آنهایی که خانه اولی هستند، به هیچ عنوان امکان‌پذیر نیست. هیچ‌کسی اکنون، نه زوج جوان، نه کارمند و ... نمی‌تواند ۴ یا ۵ میلیارد آورده نقدی برای خرید مسکن تهیه کرده و وارد بازار خرید شود. در نتیجه تمام فشار بر بخش استیجاری آمده است.

سرحدی اضافه کرد: آنچه که بنده در مطالعات میدانی دیدم، مردم و خانوارها از محله‌های بالاتر و گران‌تر به محله‌های ارزان‌تر کوچ می‌کنند؛ چراکه تورم ما به‌صورت متوسط ۵۰ درصد بوده است، در حالی که حقوق‌ها و مستمری بازنشسته‌ها به میزان کمتری اضافه شده است، ‌این یعنی بی‌تعادلی و موجب می‌شود مردم در یک تنگنای بسیار سخت قرار بگیرند.

کارشناس حوزه مسکن بیان کرد: خرید خانه کاملاً فراموش شده و مردم برای اجاره هم در تنگنا هستند و باید فکری برای آن کرد.

پرداخت وام اجاره مسکن؛ راهکار کوتاه‌مدت

وی خاطرنشان کرد: در این زمینه راهکارهای کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت داریم. یک‌دفعه نمی‌توان این مسئله را حل کرد. راهکار کوتاه‌مدت این معضل این است که وام‌هایی در اختیار خانوارها قرار دهند، در حد اینکه مردم بتوانند با آن جایی را رهن کنند؛ البته در این زمینه هم دولت برای این کار محدودیت دارد و هم مردمی که می‌خواهند این وام را بگیرند، باید سودش را بدهند و اگر آن سود زیاد باشد، در بازپرداخت آن با مشکل مواجه خواهند شد.

احداث خانه‌های استیجاری؛ راهکار میان مدت دولت

سرحدی متذکر شد: اما در میان‌مدت دولت باید برای احداث ساختمان‌هایی برای اجاره برنامه‌ریزی کند. این چیزی است که بنده بارها گفته‌ام در تمام دنیا وجود دارد و در کشور ما وجود ندارد. در اروپا، آمریکا، همه جا ساختمان‌هایی را فقط برای اجاره می‌سازند و جالب است که اجاره خانه با ۵ یا ۱۰ درصد تلرانس به اندازه خرید ملک است؛ چراکه آنجا ۹۰ درصد قیمت را به شما وام می‌دهند و همان قسط وام را که می‌خواهید بدهید، تقریباً با این اجاره ماهانه شبیه همدیگر است و افراد می‌توانند انتخاب کنند، کار می‌کنند و هزینه را پرداخت می کنند.

وی ادامه داد: مشکلی که ما در ایران داریم این است که جدای از گرانی، بیکاری هم وجود دارد و موجب شده که شخص درآمد نداشته باشد که بتواند بخرد یا اجاره کند.