سقوط قدرت خرید با افزایش قیمت دلار/ درآمد دلاری ایرانیان نصف شد
دولت سیزدهم با ادعای کنترل تورم و ایجاد سالانه یک میلیون شغل شروع به کار کرد. هیچ کدام از اینها محقق نشد. تلاش بیشتر مردم برای این‌که خود را به حرکت تند تورم برسانند هم چندان موفقیت‌آمیز نبود. اما رشد تورم و قیمت دلار در سال‌های اخیر چه تاثیری روی درآمد ایرانیان به جای گذاشت؟
میزان افزایش تورم از سال ۹۵ تا کنون حدود ۵۸۰ درصد بود. با این حال درآمد ایرانیان در همه این سال‌ها در رده کارشناس، بدون تغییر رده سازمانی (جایگاه شغلی ثابت) ۳۳۰ درصد افزایش داشت. یعنی افزایش تورم بیش از یک و نیم برابر درآمد افراد بوده که نشان از تنگ‌تر شدن حلقه فشار اقتصادی بر مردم است.
این روزها رشد روزافزون تورم، ترس و نگرانی به دل بسیاری از افراد جامعه انداخته است. سنگینی بار تورم روی دوش افراد بیکار بیشتر است اما افراد شاغل هم گویی روی یک گوی چرخان می‌دوند و درآمدشان به یک رفاه حداقلی نمی‌رسد.
در حال حاضر به روایت مرکز آمار ایران نرخ تورم کشور ۴۵ درصد است. کارشناسان اقتصادی هم چشم‌انداز روشنی برای توقف آن ندارند. قدرت خرید مردم روز به روز کمتر و سفره آنها کوچکتر می‌شود.
پر بیراه نیست اگر بگوییم آژیر قرمز برای معیشت بسیاری از افراد به صدا درآمده است. تعداد افرادی که زیر خط فقر می‌روند هم در حال افزایش است. بنا بر آمارهای وزارت کار و رفاه در سال ۱۴۰۰ بیش از ۲۵ میلیون نفر زیر خط فقر بودند.
به عبارتی بیش از یک سوم جامعه آن‌هم تا سال قبل زیر خط فقر زندگی می‌کردند. این در حالی است که سال جاری اقتصاد ایران روزهای بدتری را هم به چشم دید. جراحی اقتصادی دولت انقلابی هم نه‌تنها کمکی به بهبود اوضاع نکرد بلکه به بدترشدن آن سرعت بخشید.
اعمال فیلترینگ از سوی دولت هم ضربه دیگری بر اقتصاد بیمار ایران بود. بسیاری از کسب‌وکارهای نوپای فردی و شرکتی هم از رونق افتاد و نان برخی از خانوارها آجر شد. آن هم درست در زمانی که پس از شوک جهانی کرونا به اقتصاد، تعدادی از کسب‌وکارها در بستر فضای مجازی شکل و رشد یافته بود.
میانگین درآمد دلاری افراد با توجه به تغییرات نرخ دلار در سال‌های اخیر نصف شده است.
درآمد ایرانیان از تورم جا ماند
هر کس از راهی سعی می‌کند از گرانی‌ها جا نماند. شغل دوم و حتی سوم راهی است که برخی برای پر کردن شکاف عمیق هزینه‌ها و درآمد خود انتخاب کرده‌اند. با این حال باز هم چندان راهگشا نیست. با هر راهکاری بخشی از سبد خانوارها باز هم خالی می‌ماند.
ایران تلنت (وب سایت استخدامی) در گزارشی درآمد افراد را با میزان افزایش قیمت دلار و تورم طی سال‌های ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۰ مقایسه کرده است.
این گزارش برای مقایسه دستمزدها را با توجه قیمت‌های سال ۹۵ تعدیل کرده‌اند. به این معنا که بهای سبد مصرفی سال ۹۵ چقدر است و برای آن چه میزان پول باید پرداخت کرد.
بر اساس این گزارش میزان تورم در این سال‌ها ۵۸۰ درصد بود. رقمی بزرگ که باید دید درآمد افراد چقدر به آن نزدیک یا از آن دور شده است. آنطور که این گزارش نشان می‌دهد دریافتی شاغلان در رده کارشناس، بدون تغییر رده سازمانی ۳۳۰ درصد افزایش یافته است. یعنی درآمد آنها به تورم نرسید.
افرادی که رده سازمانی آنها از کارشناس به مدیر میانی ارتقا پیدا کرده است، ۴۵۰ درصد افزایش حقوق داشته‌اند. کسانی هم که در این سال‌ها از کارشناسی به مدیر ارشد ارتقای رده داشتند، دریافتی آنها ۷۳۰ درصد افزایش داشت.
در ادامه گزارش این وب‌سایت استخدامی آمده، کارشناسانی که در این سال‌ها از شرکت کوچک به شرکت بزرگ رفته‌اند، به طور میانگین ۳۹۰ درصد حقوق بیشتری دریافت کرده‌اند. ضمن این‌که تغییر مدرک تحصیلی هم می‌تواند روی حقوق افراد تاثیر داشته باشد. تغییر مدرک تحصیلی از لیسانس به فوق لیسانس هم باعث افزایش ۴۰۰ درصدی میانگین دریافتی کارشناسان در ۶ سال گذشته شده است.
قیمت دلار در سال‌های اخیر افزایش چشمگیری داشت که به صورت مستقیم و غیرمستقیم تاثیر خود را روی زندگی افراد می‌گذارد. اما اگر دریافتی افراد شاغل را به دلار تبدیل کنیم، در سال‌های اخیر میزان دریافتی آنها چه تغییری کرده است؟ بنا بر گزارش ایران تلنت با در نظر گرفتن نرخ دلار در این سال‌ها، دریافتی افراد در رده سازمانی کارشناس از ۶۲۱ دلار در سال ۱۳۹۶ به ۲۱۳ دلار در سال ۱۴۰۰ رسیده است.
همچنین میانگین دریافتی مدیران میانی در سال‌های ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۰ از ۸۹۱ دلار به ۳۰۸ دلار کاهش یافته است. ارزش درآمد مدیران ارشد به دلار در سال‌های ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۰ کاهش داشته و از ۱۴۷۵ دلار به ۵۷۷ دلار رسیده است. به عبارتی دریافتی آنها طی این سال‌ها حدود ۶۰ درصد کاهش داشته است.
همه این داده‌ها یک پیام دارد؛ فقر درآمدی و فقر زمانی. پیش از این وحید محمودی، اقتصاددان در گفت‌وگویی با تجارت‌نیوز گفت که خط فقر مطلق برای یک خانوار ۲ نفره در تهران ۳۲ میلیون تومان و برای خانوارهای روستایی ۱۵ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان است. بر این اساس جمعیت زیر خط فقر مطلق بیش از آن چیزی است که آمارهای دولتی نشان می‌دهد.
ضمن این‌که به گفته این اقتصاددان، ۳۷ درصد از خانوارها در تقلای خروج از فقر درآمدی وارد فقر زمانی می‌شوند.
اگرچه دولت رئیسی ادعای ایجاد سالانه یک میلیون شغل داشت، اما رمقی برای کسب‌وکارهایی که مردم خود دست و پا کردند، هم نگذاشت. برخی از شرکت‌ها به تعدیل نیرو روی آوردند. برخی افراد هم به دنبال پیدا کردن بازار کاری بودند که درآمد بیشتری برای آنها به ارمغان آورد.
ایران تلنت، یکی از وب سایت‌های استخدامی است که در سال گذشته درخواست ۳۷۲ هزار و ۶۳۵ نفر از متخصصان جویای کار را ثبت کرده است. نگاهی به داده‌های این وب سایت در یک سال اخیر نشان می‌دهد افراد جویای کار کدام شرکت‌ها و بازارها را در وضعیت فعلی امن‌تر دانسته‌اند.
پیش از این شرکت‌های «ساختمانی و نفت و گاز» در صدر اشتغال و جذب نیرو در کشور قرار داشتند. سال ۱۴۰۰ اما صنایع تولیدی و شرکت‌های نرم افزاری در جذب و استخدام پیشی گرفته است. به عبارتی افراد جویای کار این مشاغل را امن‌تر می‌دانستند.
سال گذشته ۲۵ درصد از افراد جویای کار در شرکت‌های صنایع تولیدی، نرم‌افزاری و سرویس‌دهی اینترنت استخدام شدند. درحالی‌که تنها هشت درصد از افراد شرکت‌کننده در شرکت‌های نفت و گاز جذب شدند.
پر واضح است که سال جاری با فیلترینگ گسترده و محدودیت اینترنت بین‌المللی فرایند اشتغال در این شرکت‌ها نیز با مشکل مواجه می‌شود.
سال ۱۴۰۰ شرکت‌های نرم افزاری و صنایع تولیدی بیشترین جذب و استخدام را داشتند.
سال گذشته بیشترین آمار استخدامی در سایت ایران تلنت برای استان تهران ثبت شد. نکته‌ای مهم که برخی از منتقدان آن را انباشت فرصت‌های شغلی در پایتخت و محرومیت سایر استان‌ها می‌دانند. موضوعی که خود سیل کارجویان را به پایتخت می‌کشاند و به دنبال آن معضلات دیگری شکل می‌گیرد.
پس از استان تهران، به ترتیب استان‌های البرز، خراسان رضوی، اصفهان و فارس بیشترین تعداد فرصت شغلی را در این وب سایت داشته‌اند.
آنچه این داده‌ها نشان می‌دهد، بخش کوچکی از تاثیر تورم و رشد قیمت دلار بر زندگی ایرانیان بود. دو عاملی که می‌تواند مسیر شغلی برخی را تغییر دهد. تغییر مسیر شغلی هم می‌تواند وضعیت اقتصادی و اجتماعی ایران را دستخوش تغییرات کلان کند.
