از نانِ نصفه تا نانِ نسیه/ «قوت غالب فرودستان» باز هم گران شد

 نان در ۱۳ استان گران شد؛ این خبر، هرچند به کندی و با احتیاط در روزهای آخر هفته به تیتر اخبار رسانه‌ها راه یافت، اما یک واقعیت را به نمایش گذاشت: یکی از اصلی‌ترین کالاهای سفره‌ی مردم به بهانه‌ی «افزایش هزینه‌های تولید» و «ناتوانی در ارائه به قیمت فعلی» یک تورم دوباره را تجربه کرد.

در روزهای ابتدایی مرداد، نان در خراسان رضوی ۴۰ درصد گران شد؛ این گرانی که البته مقامات این استان تصریح کردند به زودی به تمام کشور سرایت خواهد کرد، طلیعه دار گرانی نان در بیشتر استان‌های کشور شد.

هر چند وزیر کشور در یازدهم مرداد، گرانی نان را تکذیب کرد، اما در روز بعد «دوازدهم مرداد» اخبار رسمی استان‌ها حاکی از افزایش دولتی قیمت نان بود.

محمد برزعلی رئیس سازمان جهاد کشاورزی گلستان صبح پنجشنبه ۱۲ مرداد در گفتگو با خبرنگاران اظهار کرد: از این پس قیمت نان سنگک با وزن ۶۰۰ گرم هر عدد ۹ هزار تومان، بربری با وزن ۵۰۰ گرم هر عدد ۷ هزار و ۵۰۰ تومان و تافتون با وزن ۲۰۰ گرم هر عدد ۴ هزار تومان خواهد بود.

یک روز قبل، یک روزنامه از گرانی نان در ۱۳ استان خبر داده بود و نوشت: در خبرها به نقل از سخنگوی طرح هوشمندسازی یارانه آرد و نان داشتیم که اختیار تغییر قیمت نان به استان‌ها واگذار شده است. در برخی استان‌ها هم تغییراتی اعمال شده تغییراتی که به گفته مسئولان در راستای بهبود اقتصاد نانوا جلوگیری از قیمت‌گذاری خودسرانه و کم فروشی شکل گرفته است در گفتگوی ویژه خبری کم و کیف تغییرات قیمتی نان مورد بررسی قرار گرفت.

خبرگزاری فارس نیز نوشته بود: «گران شدن نان از استان خراسان رضوی شروع شده و بناست در سایر استان‌ها هم قیمت نان گران شود».

دلایل گران کردن نان همان موضوعاتی است که در سال‌های اخیر در هر شوک تورمی تکرار شده است؛ بنزین گران می‌شود تا الگوی مصرف مردم تغییر کند و به سمت صرفه جویی برود؛ نرخ رسمی دلار گران می‌شود تا صرافی‌ها تخلف نکنند و بازار سیاه به وجود نیاید و نان گران می‌شود تا نانوایی‌ها قیمت‌گذاری خودسرانه نکنند و کم فروشی شکل نگیرد!

اما تاثیر قیمت نان بر سفره‌های کارگران اظهر من الشمس است؛ نان یک کالای کلیدی و استراتژیکِ سفره هاست و گرانی آن مثل یک موج می‌تواند بر سایر اقلام خوراکی سبد هزینه‌های خانوار تاثیر بگذارد؛ حتی اگر «نان» را به عنوان یک کالای ایزوله و جدا از زنجیره‌ی علی اقتصاد در نظر بگیریم، خود به تنهایی کالای پرمصرفِ بسیاری از خانوارهای کارگری و کارگران فصلی و ساختمانی است که از قضا در دهه‌های اخیر با گرانی برنج و سایر اقلام، بیشترین سهم را در سفره‌های این گروه‌ها پیدا کرده است.

گرانی ۳۰ تا ۴۰ درصدی نان، در حالیکه کارگران کم درآمد در شبانه روز دو یا سه وعده آن را مصرف می‌کنند، می‌توانند سبد خوراکی‌های آنها را دچار یک شوک تورمی مجدد کند و حال سوال اینجاست که آیا سفره‌های کارگران می‌تواند خالی‌تر شود؛ آیا برای شوک‌های تورمی بیشتر جایی باقی مانده است؟

یادمان نرود که دولت در مذاکرات مزدی ۱۴۰۲ و قبل از شروع سال، قول داده بود که تورم کنترل و مهار می‌شود؛ در چند ماه گذشته تقریباً همه کالاهای خوراکی و غیرخوراکی به صورت نرم و خزنده گران شدند و حالا یک کالای استراتژیک سفره‌ها به صورت رسمی و علنی دچار شوک تورمی می شود.  

آیا معنای وفای به عهد، این بود؛ فرامز توفیقی (فعال کارگری) با طرح این پرسش ادامه می‌دهد: گرانی‌ها محدود به نان نیست؛ لبنیات در حال خروج کامل از سفره‌های کارگران است؛ برنج از سبد خرید خیلی‌ها حذف شده؛ کارگران نمی‌توانند میوه‌های تابستانی بخورند؛ حتی شکر و قند هم گران شده است.

به گفته وی، بهانه‌هایی مانند کم فروشی و تخلف و…، نمی‌تواند واقعیت تلخ شتاب تورم را انکار کند.

توفیقی تاکید می‌کند: در این شرایط، هیچ توجهی به دستمزدی ندارند که حالا دیگر یک سوم خط فقر یا حتی پایین‌تر است،  و به درخواست‌ اعضای کارگری شورایعالی کار برای تشکیل جلسه و ترمیم مزد وقعی نمی‌نهند!

حالا سوال این است که آیا با گرانی آرد و نان، باید منتظر موج جدیدی از گرانی‌ها باشیم؟ آرد که گران شود، کالاهایی از جمله شیرینی جات، ماکارونی و… گران می‌شود؛ گرانی نان تاثیر روانی و علت و معلولی در بازار دارد؛ و این در حالیست که کارفرمایان بخش نان، از گرانی نان و سرایت آن به تمام استان‌ها دفاع می‌کنند.

از نظر رئیس اتحادیه نانوایان سنگک استان تهران برای مدیریت اوضاع باید در اسرع وقت نرخ کارشناسی شده نان را هر چه سریع‌تر در همه استان‌ها اعلام کنند که این امر می‌تواند در کاهش تخلفات گران فروشی وکم فروشی موثر باشد! اما کارگران صنف نانوایی با گرانی نان مخالفند، هرچند دو سال است دستمزدشان بازهم به بهانه‌ی غیرقانونیِ ثابت ماندن نرخ نان فریز شده و افزایش نیافته است.

اسدی یک کارگر نانوا در تهران در این رابطه می‌گوید: ما کارگرانِ نانوایی ها مخالف گران شدن نان هستیم؛ هر بار گرانی نان، سفره‌های خود ما را نیز کوچک‌تر می‌کند؛ چرا باید مردم و ما کارگران تاوان افزایش هزینه‌های نانوایی‌ها را بدهیم؛ چرا کسی نمی‌گوید اجاره مغازه نانوایی‌ها یا مالیات و قبوض انرژی سنگین است که هزینه بالا رفته؟

او تاکید می‌کند: راهکار، افزایش قیمت نان نیست؛ دستمزد کارگران خباز باید مطابق قانون برابر تورم و هزینه های زندگی افزایش یابد و دولت نباید در این شرایط سخت زندگی مردم، نان را به بهانه‌ی اینکه کارفرمایان خباز سود نمی‌کنند، گران کند.

قرار بود هیچ چیز در سال جدید گران نشود؛ حالا نان، «قوت غلب فرودستان» در تعدادی از استان‌ها گران شده است؛ مدتهاست که خرید «نان نصفه» رواج پیدا کرده؛ آیا قرار است با این گرانی ها، نان هم جزو کالاهای کم مصرف شود؛ چه چیزی جای نان را می‌گیرد؟