جدایی مسیر نفت از بودجه در گرو رشد درآمد مالیاتی و مبارزه با مالیات‌گریزان
در زمینه حرکت به سمت درآمدهای پایدار برای پاسخ‌گویی به مصارف جاری و قطعی دولت، علاوه بر اینکه با تمرکز بر مبارزه با فرار مالیاتی به حداقل کسری تراز عملیاتی در سال‌های گذشته رسیدیم، با محوریت بودجه انقباضی، رشد مصارف نیز حداقلی بوده است.
درباره وضعیت بودجه 1403 در بخش منابع عمومی باید به این نکته اشاره کرد که سهم مالیات در دولت سیزدهم از بودجه کل کشور همواره مسیری افزایشی داشته است و با تکیه بر اصلاحات مهم مالیاتی در زمینه اجرای سامانه مودیان، ساماندهی به وضعیت دستگاه‌های فروش یا پوز و متصل کردن آن‌ها به پرونده مالیاتی، منجر به شفافیت بزرگی در سال 1402 در اقتصاد کشور شد که نتیجه آن در شناسایی بیش از 9 میلیون مودی مالیاتی شاهد هستیم؛ همچنین محوریت اخذ مالیات نیز مشاغل و صنوف پردرآمد بودند و بیش از 50 درصد مودیان مالیاتی، معاف از پرداخت مالیات شدند.
این محورهای کلیدی سبب شده است که دولت در سال 1403 به سمت اصلاح ساختاری جدی در بودجه برود و آن هم تمرکز بر اخذ مالیات از دانه درشت‌ها و با محوریت مبارزه با فرار مالیاتی شرکت‌های صنعتی بزرگ و همچنین مشاغل خاص و اصناف پردرآمد است که هم از معافیت‌های غیرضروری زیادی بهره می‌برند و هم از درآمدهای کلانی بهره می‌برند ولی مالیات بسیار کمی پرداخت می‌کند، از همین رو محوریت اصلی و مهم تحقق اصلاحات ساختاری ویژه در بودجه، بر حوزه مقابله با فرار مالیاتی متمرکز است.
این موضوع در جداول بودجه 1403، در بخش منابع به خوبی خود را نشان داده است و شاهد این هستیم که درآمدهای مالیاتی علاوه بر رشد به میزان تورم، در مسیر تحقق مبارزه با فرار مالیاتی بیشتر از تورم نیز رشد داشته است.
این تغییرات با وجود بازگشت بودجه به دولت و سپس تحویل به مجلس، تغییری نکرد زیرا محور اصلی رد کلیات بودجه در مجلس بحث ناترازی بزرگ تبصره هدفمندی یارانه‌های انرژی بود که به دلیل واردات بیش از 120 هزار میلیارد تومانی بنزین در سال جاری به وقوع پیوسته است؛ همچنین در بحث مربوط به همسان‌سازی حقوق بازنشستگان نیز مصرف مشخص اضافه می‌شود و مسیر اصلی تحقق، افزایش سقف منابع است و منابع مالیاتی به هیچ وجه کاهش نیافت.
در زمینه حرکت به سمت درآمدهای پایدار برای پاسخ‌گویی به مصارف جاری و قطعی دولت، علاوه بر اینکه با تمرکز بر مبارزه با فرار مالیاتی به حداقل کسری تراز عملیاتی در سال‌های گذشته رسیدیم؛ همچنین با محوریت بودجه انقباضی، رشد مصارف نیز حداقلی بوده است تا سال 1403، شاهد تحقق و رکوردشکنی در کاهش کسری تراز عملیاتی بودجه دولت نسبت به کل هزینه‌های جاری باشیم.
در نمودار زیر تغییرات نسبت کسری تراز عملیاتی به هزینه‌های جاری را شاهد هستیم که نشان از رکوردشکنی دولت در کاهش این کسری تراز عملیاتی در بودجه 1403 و تحقق بودجه بدون نفت هستیم.
تغییرات نسبت کسری تراز عملیاتی به هزینه‌های جاری در 8 سال اخیر که نشان از کاهش کسری تراز عملیاتی و کاهش وابستگی نفت به بودجه دارد
