چرا چین می‌تواند سطح پایین تورم را حفظ کند؟

 دولت ایران در برابر موج جدید گرانی اقداماتی مانند افزایش اختصاص یارانه نقدی به خانواده‌ها، افزایش عرضه کالاها و مقابله با احتکار را انجام داده است که در حال حاضر روند افزایشی بیشتر قیمت‌ها را مهار کرده و نگرانی و ترس عمومی را تاحدی کاهش داده است.

 این دور از جهش تورم در ایران نتیجه مشترک عوامل داخلی و خارجی است. در داخل، رفع برخی از تضادهای ساختاری بسیار دشوار است که عبارتند از وابستگی نیازهای روزانه به واردات و کاهش قدرت خرید ریالی به دلیل افزایش بیش از حد نقدینگی. سیستم دو گانه نرخ ارز نه تنها در مهار تورم مثمر نبوده،  بلکه به بستر برای رشد فساد تبدیل شده است.

از منظر عوامل خارجی، از زمان شیوع اپیدمی کرونا، زنجیره تامین جهانی دچار هرج و مرج شده است. به ویژه درگیری روسیه و اوکراین بحران غذایی را در کشورهای خاورمیانه تشدید کرده است. نیمی از روغن خوراکی ایران از اوکراین و بیشتر گندم آن از روسیه وارد می‌شود. اعلامیه اخیر هند مبنی بر ممنوعیت صادرات گندم این مشکل را بدتر کرده است.

این دور از تورم که از سال گذشته آغاز شد، کل جهان را فرا گرفته است. اخیرا کشورهای مختلف یکی پس از دیگری وضعیت قیمت‌ها را اعلام کردند ‌و شاخص قیمت مصرف کننده (CPI) آمریکا در ماه آوریل 8.3 درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش یافت. تورم منطقه یورو در آوریل به بالاترین رکورد در 40 سال گذشته یعنی 7.5 درصد رسید. بر اساس گزارش بانک جهانی، حدود 71 درصد از 109 اقتصاد بازارهای نوظهور و در حال توسعه در سال 2021 تورم 5 درصد یا بالاتر را تجربه کرده و میزان افزایش قیمت‌ها دو برابر بیشتر از پایان سال 2020 بود.

 با این حال چین تورم را پایین نگه داشته است؛ در ماه آوریل، شاخص CPI چین نسبت به مدت مشابه سال قبل 2.1 درصد افزایش یافت که به طور قابل توجهی کمتر از سایر اقتصادهای بزرگ بود. سال 2021، شاخص قیمت مصرف کننده چین تنها 0.9 درصد افزایش یافت. بیشتر اقتصاددانان پیش‌بینی کردند که سطح تورم چین در سال 2022 از هدف کل سال یعنی 3 درصد تجاوز نکند.

چین بزرگترین واردکننده نفت، گاز طبیعی و محصولات کشاورزی است. تحت تأثیر عوامل نامطلوبی مانند همه گیری کرونا و درگیری روسیه و اوکراین، قیمت این کالاها به شدت افزایش یافته است و چین نیز به ناچار تحت فشار تورم ناشی از واردات قرار گرفته است. در این صورت، چرا چین می‌تواند سطح پایین تورم را حفظ کند؟

 روزنامه «وال استریت ژورنال» چندی پیش در تحلیلی نوشت دلیل آن این است که چین دارای یک ذخیره کالایی استراتژیک است که می‌تواند برای مقاومت در برابر فشار قیمت‌ها مورد استفاده قرار گیرد. چین همچنین می‌تواند از شرکت‌های دولتی و سیستم ذخیره ملی بخواهد که نقش تثبیت‌کننده قیمت را ایفا کنند تا بخشی از افزایش قیمت کالاهای ضروری وارداتی را به جای انتقال مستقیم آن به مصرف‌کنندگان برعهده گیرند. به عنوان مثال، زمانی که قیمت نفت بسیار بالاست، پالایشگاه‌های چین مقداری از فشار قیمت‌های بالاتر را به تنهایی تحمل می کنند؛ این  معادل دادن یارانه بنزین به  مالکان خودرو است.

علاوه بر این، از پاییز و زمستان سال گذشته به این طرف، قیمت زغال‌سنگ به شدت افزایش یافته اما قیمت برق برای استفاده شهروندان در چین اساساً ثابت مانده است زیرا گروه‌های بزرگ تولید برق چین متحمل زیان‌های اصلی می‌شوند. البته دولت مرکزی نیز به بخشی از آنها یارانه پرداخت می‌کند. شورای دولتی چین چندی قبل اعلام کرد که 50 میلیارد یوان اضافی را به عنوان یارانه  و 10 میلیارد یوان را به عنوان سرمایه گذاری به شرکتهای تولید برق اختصاص می‌دهد تا  این شرکتها بتواند از مشکلات فعلی رهای یابند و برق بیشتری تولید کنند.

اما مهم‌ترین علتی که چین می‌تواند سطح پایین از تورم را حفظ کند، عرضه کافی است. در حال حاضر موضوع امنیت غذا به شدت مورد توجه همه کشورها قرار گرفته است. اگرچه چین مقدار زیادی غذا وارد می‌کند، اما سطح امنیت سه محصول اصلی یعنی برنج، ذرت و گندم و گوشت‌های اصلی نسبتاً بالاست. نرخ خودکفایی غلات چین به ویژه گندم و برنج در تمام طول سال به 98 درصد رسیده است. ذخایر غلات چین در سطح تاریخی بالایی قرار دارند و ذخایر گندم می‌تواند تقاضای مصرف کنندگان را برای یک سال و نیم برآورده کند. در سال 2021، تولید غلات چین به بالاترین سطح در تاریخ و برای هفت سال متوالی به بالای 0.665 تریلیون کیلوگرم رسید. چین در حالی که تامین کافی غلات و گوشت‌های اصلی را تضمین می کند، در زمینه‌های ضعیف کشاورزی مانند کاشت سویا و صنعت بذر اقدام کرده است تا اطمینان حاصل شود سبد غذایی مردم عمدتاً با غلات چینی پر می‌شود.

 در چین یک ضرب المثل هست که می‌گوید مردم غذا را آسمان می دانند و کشور غذا را مهمترین عامل امنیت تلقی می‌کند. حزب حاکم چین همواره حل مشکل مواد غذایی را اولویت اصلی در اداره کشور قرار داده است. چین با 9 درصد از زمین‌های قابل کشت جهان و 6 درصد از منابع آب شیرین جهان، تقریباً یک پنجم جمعیت جهان را تغذیه کرده است؛ این پاسخی قوی به سوال «چه کسی چین را تغذیه خواهد کرد»، است. علاوه بر این چین همچنین نقش مهمی برای امنیت غذایی مردم جهان نیز ایفا کرده است.