بستن دست ِقرمز بازها در بورس

معاملات بازار سرمایه روز گذشته شکل متعادل‌تری به خود گرفت و پس از مدت‌ها بازار سهام توانست روی خوش را به معامله‌گران نشان دهد. این در حالی است که پس از مرداد ماه تا کنون و تحت تاثیر برخی اتفاقات و تصمیمات نادرست گوناگونی که پیش‌تر به آن اشاره شده بود، التهاب فروش بیش از ۹۰ درصد نمادها را در بر می‌گرفت و معامله‌گران با بی‌اعتمادی کامل سعی در خروج پول از بازار را داشتند. به علاوه وعده‌های حمایتی که مکرر توسط مسئولان بورس کشور اعلام می‌شد، آنچنان که باید و شاید جامه عمل نمی‌پوشید و همین امر عاملی است تا روند بازار سهام همچنان وضعیت نزولی را پشت سر بگذارد. در ادامه بسیاری از سهامداران که به تبع تبلیغات گسترده از سوی دولتی‌ها و به امید کسب سود، سرمایه‌های خود را روانه بورس کردند و متحمل ضررهای سنگین شدند، تاب نیاورند و با تجمع اعتراضی مقابل مجلس خواستار ورود نمایندگان و قوه قضائیه برای برخورد با متخلفان شدند.

معاملات در هفته اول آبان در حالی پایان یافت که شاخص کل نزدیک به ۹ درصد دیگر افت کرد و نماگر بورس تهران تمام هفته گذشته را قرمزپوش بود و شکل‌گیری صف‌های فروش چندصد میلیونی در نمادهای تاثیرگذار تداوم‌ یافت. گرچه در پایان آخرین روز معاملاتی هفته قبل(چهارشنبه) شرایط کمی بهتر شد، اما دماسنج با تنزل سنگین به کانال یک میلیون و ۲۰۰ هزار واحد رسید. باید اشاره کنیم از زمان شروع ریزش بازار (۱۹ مرداد) تاکنون بسیاری از نمادهای معاملاتی بیش از ۶۰ تا ۷۰ درصد افت قیمت داشتند و در این میان معامله‌گران حقیقی بیش از همه متحمل زیان‌های هنگفتی شدند. همچنین در جریان معاملات دو ماهه اخیر، شاهد تخلف‌هایی از سوی حقوقی‌ها بودیم که در نهایت نمایندگان مجلس در جلسه‌‌ای با آنها، اتمام حجت کردند و توصیه شد در صورت مشاهده هرگونه تخلف، مجلس و قوه قضائیه برخورد خواهند کرد و لذا جای هیچ‌گونه گله‌ای نخواهد ماند. به رغم تمامی این تذکرات، در چند روز گذشته بازهم شاهد آن بودیم که در برخی نمادها صف فروش‌های ساختگی برای ایجاد ترس شکل می‌گرفت و به تبع آن، هیجان فروش بار دیگر افزایش پیدا کرد. بر اساس گزارش‌های میدانی و به گفته بسیاری از سهامداران، حقوقی‌های تعدادی از نمادهای تاثیرگذار بر شاخص، در مرحله پیش‌گشایش اقدام به خرید اندک برای پرکردن حجم مبنا و کاهش قیمت پایانی می‌کردند و این مساله تا چند روز متوالی ادامه دار بود. نکته قابل ذکر آن است که فعالان بازار سهام لزوم وجود پیش‌گشایش ۳۰ دقیقه‌ای پیش از زمان شروع معاملات را مفید نمی‌دانند و آن را عامل مهمی در ایجاد هیجان و تخلف تلقی می‌کنند. به هر جهت آنچه از شواهد و قرائن پیداست، اعتراض و گله‌های مختلف سهامداران در نهایت به گوش مسئولان رسید و سازمان بورس هفته گذشته، در اطلاعیه‌ای برخی اقدامات در مرحله پیش‌گشایش را مصداق بازار تخلف عنوان کرد. بر همین اساس، ثبت سفارش با قیمت بالاتر یا پایین‌تر از نرخ تعیین شده یک نماد در روز جاری، تغییر قیمت بازگشایی نماد و حذف سفارش از پیش‌گشایش و اقدام به سفارش‌گذاری در سمت مقابل، ارسال سفارش با حجم‌های نامتناسب، مظنه‌چینی گسترده و انجام معاملات هماهنگ در راستای تغییر قیمت‌ها، تخلف محسوب می‌شود و همچنین تاکیده شده، سفارشات روزانه توسط واحدهای نظارتی بورس و کارگزاری‌ها رصد می‌شود و در صورت انجام چنین اقداماتی که مغایر با قوانین و مقررات است و باعث ایجاد مخاطره و اختلال در جریان معاملات می‌شود، کد معاملاتی متخلف برای مدتی مسدود خواهد شد. بسیاری از سهامداران معتقدند گرچه نیاز بود تا نهادهای نظارتی کمی زودتر با متخلفان برخورد کنند، اما این مهم در شرایط کنونی می‌تواند اقدام مفیدی برای بهبود معاملات باشد و مانع استفاده برخی سودجویان خواهد شد. به هرحال امیدواریم علاوه بر جلوگیری از تخلف در روند بازار سهام که باید ادامه‌دار هم باشد، وعده‌های حمایتی از قبیل (بازارگردانی و اختصاص یک درصد از صندوق توسعه برای بهبود بازار سرمایه) به شکل گسترده عملیاتی شود تا سهامداران با امنیت خاطر نسبت به سرمایه گذاری اقدام کنند. همچنین خبر دیگری که در برخی از کانال‌های تلگرامی دست به دست شد، دستگیری برخی از متخلفان بازار سهام توسط مقامات قضایی است که تا لحظه نگارش این خبر، جنبه رسمی نیافته است. با تمام این اوصاف اگر بورس از نابسامانی کنونی رها شود، بهترین محل برای جمع‌آوری نقدینگی است که به نفع اقتصاد کشور نیز خواهد بود.

معاملات روز شنبه در حالی پایان یافت، که نماگر بورس تهران با ۱۷ هزار واحد رشد، به قله یک میلیون و ۳۰۵ هزار واحدی رسید. در میان نمادهای معاملاتی هم «فولاد»، «فملی» و «کگل» بیشترین تاثیر مثبت را دماسنج داشتند و برخی نمادهای مهم گروه پالایشی و خودرویی، همچون «شپنا»، «شتران»، «خساپا» و «خودرو» روز پرتراکنشی را پشت سر گذاشتند. در فرابورس هم آیفکس ۱۴۲ واحد ارتقاء یافت و نمادهای «آریا» و «وسپهر» بیشترین تاثیر مثبت و در مقابل «دی» هم بیشترین اثر منفی را بر شاخص کل فرابورس داشتند. بسیاری از کارشناسان بازار، اقدامات سازمان بورس در خصوص مقابله با فعالیت‌های تخلف‌آمیز را عامل مهمی در بهبود اوضاع در روز گذشته دانستند.