امنیت حیات وحش بوشهر در پناه محیط‌بانان کم شمار

کل و بز، قوچ و مش، پلنگ گفتار، روباه، شغال، گرگ، گربه وحشی و جنگلی، گفتار، سمور سنگی، کبک، تیهو و انواع پرندگان شکاری مانند کرکس ، شاهین، بحری، سارگپه، سنقر و انواع عقاب‌ها از گونه‌های جانوری مناطق شکار ممنوع استان بوشهر است که شکار غیر قانونی بویژه در بازه‌های زمانی حیاتی چون فصل زادآوری بقای آنها را تهدید می‌کند.

به گفته مدیران، مسئولان پاسگاه‌ها و همیاران حفاظت محیط زیست استان بوشهر، محیط بانان حیاط وحش این استان مانند بیشتر استان‌های کشور شمارشان از آن که باید باشد بسیار کمتر است با این حال با احساس عرق و وظیفه نگذاشته‌اند مناطق حفاظت شده حیاط خلوتی برای شکارچیان شود.

تصمیم‌های خوب برای برطرف کردن کمبود محیط‌بان

فرمانده یگان حفاظت محیط زیست استان بوشهر گفت: بر اساس استاندار جهانی برای حفاظت از هر یکهزار هکتار یک نیروی محیط بان لازم است اما اکنون به طور متوسط هر محیط‌بان استان بوشهر حفاظت از 6 برابر این مساحت را به عهده دارد.

احسانی موسوی ادامه داد: با توجه به اینکه در بوشهر ۳۷۷ هزار هکتار مناطق حفاظت شده وجود دارد باید ۳۷۷ محیط‌بان در این استان فعال باشد در حالی که اکنون فاصله زیادی با این استاندارد وجود دارد.

وی افزود: همه استان‌های کشور در این زمینه با کمبود نیرو روبرو هستند که ابتازگی تصمیم های خوبی برای حل این مساله گرفته شده و قرار است سالانه ۲۰۰ تا ۳۰۰ نفر نیروی محیط بان استخدام و در استان‌های مختلف به کار گرفته شوند.

موسوی بیان کرد: با وجود کمبود نیرو و امکانات خودرویی و موتوری و لزوم تخصیص اعتبار در این زمینه اما تاکنون با فداکاری و تلاش مضاعف محیط‌بانان پایش و گشت زنی در مناطق تحت حفاظت متوقف نشده‌است.

وی افزود: با توجه به گستردگی مناطق تحت حفاظت کمبود نیرو به شدت احساس می‌شود ولی ماموران با غیرت و تعصبی که به حفظ منابع طبیعی و گونه‌های جانوری استان دارند، بسیار فعال هستند.

فرمانده یگان حفاظت از محیط زیست استان بوشهر با بیان اینکه شکار در بوشهر بیشتر چهارپایان و پرندگان را تهدید می‌کند، عنوان کرد: در سال گذشته تعداد اقدام به شکارهای غیر قانونی کشف شده نسبت به سال پیش از آن ۲ برابر شده‌است که حاصل گشت‌زنی‌های مداوم در مناطق تحت پوشش است.

لزوم پایش و کنترل شکار در چهار فصل بوشهر

وی گفت: حفاظت از هر یک از گونه‌های استان بوشهر در یک فصل اهمیت ویژه‌ای دارد زیرا شکار آنها درآن فصل بقا گونه را به خطر می‌اندازد.

موسوی افزود: درزمان حاضر زنده‌گیری پرندگان شکاری، در پاییز با شروع زادآوری گونه‌های جانوری چهارپا مبارزه با شکار غیرقانون بیشتر معطوف به اینگونه است، زمستان‌ها بیشتر تخلف‌ها پرندگان مهاجر مانند غاز خاکستری را تهدید می‌کند و تابستان نیز پرندگان بومی مورد خطر قرار می‌گیرند.

فرمانده یکان حفاظت محیط زیست بوشهر با اشاره به ماده ۵۰ قانون اساسی گفت: بر این اساس حفظ محیط زیست وظیفه‌ای همگانی است و همه باید در انجام این مهم مشارکت کنند.

موسوی از بوشهری‌ها خواست خود را محیط‌بان بدانند و اعلام کرد: اگر مورد تخلفی را مشاهده کردند با ۱۵۴۰ تماس بگیرند یا به اداره‌های محیط زیست گزارش دهند تا بلافاصله پیگیری شود.

کمبود محسوس نیرو و امکانات برای حفاظت از حله

منطقه حفاظت شده حله که حدود نیمی از آن تالابی است با مساحت ۴۲ هزار و ۶۰۰ هکتار مساحت در فاصله ۱۰ کیلومتری بوشهر قرار دارد و دراج، کوکر، قمری، کبوتر چاهی، چکاوک، حواصیل خاکستری، درنا، غاز خاکستری، فلامینگو، پا خاکستری، اردک کله تیر، اردک نوک پهن، ه۸وبره و انواع باز از پرندگان این تالابند که به کرات مورد تهدید شکارچیان قرار می‌گیرند.

رئیس پاسگاه حله گفت: بیشترین میزان شکار غیر قانونی در این منطقه شکار پرندگان بومی و در زمستان‌ها پرندگان مهاجر است و به طور متوسط سالانه حدود ۳۰ تخلف کشف و تشکیل پرونده می‌شود.

کامبیز عبدالهی اذعان کرد: بزرگترین مشکل ما در این پاسگاه محدودیت نیرو و خودرو است که با توجه وسعت منطقه‌ای که باید مورد محافظت قرار گیرد، این کمبود بسیار احساس می‌شود.

وی افزود: پاسگاه حفاظتی حله تنها یک خودرو دارد که هم برای ماموریت مدیر و مسئولان و شرکت آنها در برنامه‌ها و هم برای پایش‌ها و کنترل صید و شکار به کار گرفته می‌شود و در این صورت اگر مدیر با این خودرو به جلسه یا ماموریتی رفته باشد امکان ماموریت‌های کنترل صید و شکار وجود ندارد.

عبدالهی ادامه داد: با این حال به گونه‌ای برنامه‌ریزی می‌شود که دست کم به صورت هفتگی گشت‌ و کنترل منطقه صورت گیرد.

رئیس پاسگاه حله از انجمن‌های مردم نهاد در کمک به حفاظت از منطقه نام برد و عنوان کرد: انجمن سبز اندیشان گناوه، انجمن شور سبز و یاوران سبز در زمینه‌های مختلف حفاظت از محیط زیست با ما همیاری خوبی دارند.

وی بر اهمیت فرهنگ‌سازی و اثر بخشی آن در حفاظت از حله تاکید و اظهار دشات: اگر بر آموزش تمرکز کنیم مردم به حفظ محیط زیست و گونه‌های جانوری حساس‌تر می‌شوند و در صورت مشاهده اقدام به شکار غیر قانونی هم خودشان تذکر می‌دهند و هم با نیروهای حفاظت همیاری می‌کنند.

عبدالهی گفت: شکارچیان بطور معمول احتیاج مالی را به عنوان هدف خود از شکار غیر قانونی مطرح می‌کنند هر چند برخی نیز به رغم تمکن مالی دست به این اقدام می‌زنند و می‌گویند به شکار عادت کرده‌ایم.

نجات وحوش بوشکان با شمار اندک، نمادی از همت مضاعف محیط بانان

منطقه ۱۸۶ هزار هکتاری بوشکان دو منطقه شکار ممنوع کوه سیاه و تنگ باهوش- شاهزاده ابراهیم را با گونه‌های متنوع چهارپایان در خود جای داده‌است، حدود هفت هزار رأس کل، بز، قوچ و میش وحشی در این زیست‌پناهگاه کوهستانی زندگی می‌کنند و تنها پاسگاه محیط‌بانی "کلمه "حافظ این منطقه گسترده‌است.

رئیس پاسگاه کلمه گفت: با توجه به وسعت منطقه لازم است ۲ پاسگاه از آن حفاظت کند زیرا برای رسیدن به ابتدای کوه سیاه باید ۴۰ کیلومتر را طی کنیم که با توجه به کمبود امکانات خودروی و موتوری امکان‌پذیر نیست.

مهرداد نوروزی افزود: کمبود نیرو در این پاسگاه مانند سایر نقاط استان و کشور به شدت احساس می‌شود.

وی بیان کرد: پاسگاه کلمه از سال ۸۸ فعالیت خود را در این منطقه آغاز کرد و با اینکه نیرو و امکانات محدودی در اختیار دارد توانسته است با یاری همیاران خود و فرهنگ سازی در میان مردم بومی شکار غیر قانونی را تا حد زیادی کاهش دهد.

نوروزی یادآوری کرد: در حالی که پیش از این شکار غیر قانونی شیوع زیادی یافته بود و برای یافتن یک کل بز، قوچ یا میش باید کل منطقه را جستجو کرد اما اکنون در بازدیدها از منطقه گله های حیوانات دیده می‌شود.

رئیس پاسگاه کلمه بر اثر بخشی بالای آموزش و فرهنگسازی در کاهش تعداد شکارچیان غیر قانونی این منطقه اذعان کرد و گفت: در این ارتباط دو انجمن مردمی با ما همکاری می‌کنند که هم در زمینه فرهنگسازی و هم در محافظت از منطقه، تذکر به شکارچیان فعال هستند.

روند کنونی استخدام‌ها پاسخگوی کمبود محیط‌بان نیست

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان بوشهر با بیان اینکه هم اکنون تنها ۶۰ نفر محیط‌بان در مناطق حفاظت شده این استان خدمت می‌کنند، ادامه داد: با توجه به گستردگی وظایف و سطح مناطق حفاظت شده مهمترین مشکل این مناطق برای مناطق پیشگیری و دستگیری متخلفان کمبود نیروی محیط بان است، این در حالی که چارت سازمانی مصوب برای جذب محیط‌بان در این استان موجود است.

فرهاد قلی‌نژاد افزود: در سال‌های اخیر دولت از طریق آزمون استخدامی اقدام به جذب نیروی محیط‌بان کرده‌، اما تعداد آن برای هر استان محدود است و همچنان کمبود نیروی محیط‌بان به شدت احساس می‌شود.

وی گفت: در هر آزمون استخدامی سهمیه هر استان کمتر از ۱۰ نیروی محیط‌بان است و در آزمون استخدامی گذشته بوشهر هفت سهمیه داشت.

قلی نژاد ادامه داد: با این حال گشت و کنترل مناطق حفاظت شده و زیستگاه‌های استان با همت و تلاش شبانه‌روزی محیط‌بانان در حال انجام است.

مدیر کل حفاظت محیط زیست استان بوشهر اضافه کرد: پس از کمبود نیرو کمبود تجهیزاتی همانند خودرو و موتورسیکلت نیز از مهم‌ترین مشکلات در حفاظت از محیط زیست طبیعی استان است که در سال‌های اخیر تعداد اندکی خودرو به ناوگان نقلیه این استان افزوده شده‌است که جوابگوی نیاز نیست و پیگیری برای تامین خودرو در حال انجام است.

قلی‌نژاد با اشاره به وظیفه قانونی سازمان حفاظت محیط زیست برای حفظ میراث طبیعی کشور، بیان کرد: طبیعت و محیط زیست نیازمند حمایت و اختصاص بودجه حداقلی برای انجام اقدامات حفاظتی است.

فرهنگ‌سازی ۹۰ درصد از فرآیند کنترل شکار است

تمرکز بر آموزش و فرهنگ‌سازی می‌تواند تا حدودی جای خالی کمبود محیط بان را در حفاظت از گونه‌های جانوری کشور پر کند طوریکه این مهم در مناطق شکار ممنوع بوشهر ارزشمندی و اثرگذاری خود را بخوبی نشان داده‌است.

فرمانده یگان حفاظت محیط زیست استان بوشهر بیان کرد: شعار 2 سال اخیر سازمان حفاظت از محیط زیست کشور این است که هر ایرانی یک محیط‌بان باشد و ۸۰ میلیون محیط‌بان از محیط زیست کشور محافظت کند.

موسوی گفت: فرهنگ‌سازی سبب آشتی مردم با طبیعت می‌شود و آنها را برای حفاظت از محیط زیست و حیات وحش استان بوشهر راغب و مسئولیت پذیر می‌کند.

وی افزود: همانگونه که چند سال گذشته برخی از شکارچیان در بوشهر و سایر استان‌ها سلاح‌های خود را دفن کردند و دست از شکار کشیدند اکنون هم فرهنگ‌سازی می‌تواند با راه‌اندازی حرکت‌هایی اینچنین، شکار حیوانات را کاهش دهد.

کرامت بهادری شکارچی منطقه بوشکان که چند سالی است دست از سلاح کشیده و حافظ سرسخت طبیعت بوشکان و ساکنان آن شده‌است، باور دارد آموزش و فرهنگ‌سازی ۹۰ درصد از راه کنترل و پیشگیری شکار غیر قانونی است.

بهادری گفت: معلمم و در تعامل با کودکان و نوجوانان می‌بینم که سمت و سوی فکری آنها به سمت حفظ طبیعت و حضور در انجمن‌های مردم نهاد حفاظت از محیط زیست است.

وی افزود: در تعامل با نوجوانان به تجربه اهمیت آموزش و فرهنگ‌سازی را دریافته‌ام و در این زمینه فعالیت می‌کنم.

این حافظ محیط زیست یادآور شد: خود و خانواده‌ام اجدادی به شکار می‌پرداختیم اما با افزایش شکارچیان شمار حیوانات منطقه به حدی کم شد که بسخنی می‌شد یک قوچ را در منطقه دید اما پس از راه‌اندازی پاسگاه و حفاظت از منطقه این تعداد افزایش چشمگیری یافت و این برای من به مثابه پاداشی بود که سبب شد دست از شکار بکشم.

بهادری اظهار داشت: شکارچیان بوشکان افراد مشخصی در منطقه هستند و در بیان هدف خود جنبه مادی و نیاز اقتصادی به فروش شکار را مطرح می‌کنند حال اینکه من و همکارانم به آنها قول دادیم که همه تلاش خود را برای یافتن شغل در منطقه عسلویه یا هر جای دیگر بکنیم اما نپذیرفتند.

وی علاوه بر فرهنگ سازی و آموزش برحمایت قانون از فعالیت انجمن‌های مردمی تاکید کرد و گفت: ما دو دستگاه موتور را با هزینه شخصی برای گشت زنی در منطقه خریداری کردیم اما عشایر به حضور حافظان مردمی در منطقه اعتراض کردند.

بهادری گفت: نیاز است که قانون از اقدامات ما حمایت کند زیرا ما با هزینه شخصی و تنها با هدف حفظ محیط زیست و تنوع جانوری منطقه فعالیت می‌کنیم.

در زمان حاضر تعداد محیط‌بانان بوشهر و کشور با استانداردهای جهانی فاصله بسیاری دارد و هر چند این نیروهای بی ادعا کوشیده‌اند با شهامت، عشق و سخت‌کوشی خود نگذارند حیات وحش بی پناه بماند اما کمبود نیرو در حفاظت از این میراث چالشی است که نمی‌توان ندیده گرفت.

فرمانده یگان حفاظت محیط زیست کشور هفته گذشته با اذعان به محسوس بودن کمبود محیط بان از تصمیم دولت برای استخدام سالانه ۳۰۰ نفر در به مدت ۱۰ سال خبر داد و گفت: سال گذشته این تعداد محیط‌بان استخدام شدند.

اما این امر لزوم توجه به این کمبود در کشور را کمرنگ نمی‌کند و باید برای حفاظت از گونه‌های جانوری که ساکنان این سرزمین‌اند برنامه ریزی شود، تصمیم دولت تدبیر به استخدام محیط بان و مشاهده سالانه این ردیف شغلی در دفترچه‌های استخدامی امید بزرگی است که نشان از همت برای حفظ طبیعت ایران دارد.