پوتین در شرق اوکراین چه می‌کند؟/ از پاسپورت‌های روسی تا روبل و واکسن اسپوتنیک

مسکو سالهاست که روابط نزدیکی با شورشیان جدایی طلب اوکراینی دارد. شبه‌نظامیانی که در مناطقی چون دونتسک، دونباس و لوهانسک حضور دارند.

پاسپورت‌های روسی

اما ریشه تنش‌های میان روسیه و اوکراین به کجا باز می‌گردد؟ اوج و شروع این درگیری‌ها به سال ۲۰۱۴ برمی گردد زمانی که نیروهای روسی به مناطق تحت کنترل شورشیان در دونتسک و لوهانسک نزدیک‌تر شدند. اما یکی از موارد اخیر که به شدت‌گیری تنش‌ها دامن زد در ماه ژوئیه رخ داد. جایی که یک قانونگذار روسی اعلام کرد از زمانی که پوتین در آوریل ۲۰۱۹ فرمانی برای تسریع روند شهروندی برای کسانی که ریشه روس داشته‌اند، مسکو بیش از ۶۰۰ هزار پاسپورت روسی برای ساکنان منطقه دونباس اوکراین صادر کرده است.

اتحادیه اروپا در آن زمان اعلام کرد که این اقدام حمله به حاکمیت اوکراین است، در حالی که ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین خواستار تحریم‌های بیشتر علیه مسکو شد. زلنسکی در ماه مه این اقدام مسکو را اولین گام در جهت اشغال این مناطق به خاک خود توصیف کرد.

پشتیبانی مالی

یک مقام ارشد سابق جمهوری خودخوانده خلق دونتسک در سال ۲۰۱۶ به خبرگزاری رویترز گفته بود که روسیه مستقیماً حقوق بازنشستگی و حقوق بخش دولتی در دو منطقه جدایی طلب شرق اوکراین را تامین می‌کند.

پس از شروع جنگ، کی‌یف پرداخت دستمزد بخش دولتی را به افرادی که در مناطق تحت کنترل جدایی طلبان زندگی می‌کنند، متوقف کرد. این موضوع سبب شد تا بخش اعظم صنایع سنگینی که دونباس برای کسب درآمد به آن وابسته است، فعالیت خود را متوقف کنند. این در حالیست که مسکو ادعا می‌کند که از دولت‌های جدایی طلب حمایت مالی نمی‌کند.

روبل، روسیه و مدرسه

هر دو منطقه جدایی طلب، گریونای، واحد پول اوکراین را کنار گذشته و به جای آن از روبل روسیه به عنوان ارز رسمی استفاده می‌کنند. همچنین مدارس محلی اکنون به جای برنامه درسی که در اوکراین تدریس می‌شود، از برنامه درسی ملی روسیه پیروی می‌کنند.سال گذشته، جمهوری خودخوانده خلق دونتسک روز ملی روسیه را در ۱۲ ژوئن جشن گرفت. روزی که در روسیه یک تعطیلات ملی برای بزرگداشت اعلام استقلال روسیه از اتحاد جماهیر شوروی به شمار می‌رود.

فرمان تجارت

پوتین ماه گذشته به دولت دستور داد تا محدودیت‌های صادرات و واردات کالا بین روسیه و بخش‌هایی از مناطق دونتسک و لوهانسک را لغو کند. مقامات روسیه گفتند که این اقدام برای جبران انسداد اقتصادی بین آن مناطق و بقیه اوکراین طراحی شده است.

وزارت خارجه اوکراین در واکنش به این تصمیم مسکو اعلام کرد که فرمان پوتین به منزله «مداخله فاحش در امور داخلی اوکراین» است و به همین منظور اعتراضی را به وزارت خارجه روسیه ارسال کرد.

حمایت از حزب حاکم در انتخابات

حزب «روسیه متحد»، حزب حاکم که از پوتین حمایت می‌کند، پیش از انتخابات پارلمانی در ماه سپتامبر، در شرق اوکراین در قلمرو تحت کنترل جدایی طلبان مورد حمایت مسکو به مبارزات انتخاباتی پرداخت. در حالی که کی‌یف این ابتکار را نوعی «روسیه‌سازی» می‌دانست، مسکو می‌گوید هیچ چیز غیرعادی در مورد رأی دادن افراد دارای تابعیت دوگانه روسی و اوکراینی در انتخابات روسیه وجود ندارد.

رای دهندگان در دونباس به طور گسترده از حزب حاکم حمایت می‌کنند.

واکسن‌های کووید ۱۹

مقامات محلی دونتسک در ژانویه امسال گفتند که روسیه با وجود ممنوعیت کی‌یف، توزیع واکسن اسپوتنیک V خود را به دونتسک که تحت کنترل شورشیان است، آغاز کرده است.

اوکراین که استفاده از اسپوتنیک روسیه را ممنوع کرده، در آن زمان اعلام کرد که در انتظار ارسال محموله واکسن‌های ساخت غرب است.

این در حالیست که صندوق سرمایه گذاری مستقیم روسیه (RDIF) که واکسن اسپوتنیک را در خارج از کشور عرضه می‌کند، گفت که مناطق جدا شده دونتسک یا لوهانسک را تامین نمی‌کند.

برگزاری رفراندوم

ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهوری اوکراین هفته گذشته گفت که او مانع از برگزاری رفراندوم برای تعیین وضعیت و آینده مناطق شرق اوکراین و همچنین شبه‌جزیره کریمه که در سال ۲۰۱۴ به روسیه الحاق شد، نمی‌شود. او در ادامه تاکید کرد که چنین ابتکاری می‌تواند به احیای روند متوقف شده صلح بین شرق اوکراین بینجامد و بن‌بست‌ها با روسیه را پایان بخشد.

زلسنکی البته اشاره‌ای به این موضوع نکرد که چنین همه‌پرسی‌ چه زمانی ممکن است برگزار شود.

دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین در واکنش به این مسئله مدعی شد که این صرفا یک موضوع داخلی اوکراین است و مسکو در این خصوص اظهار نظری نخواهد کرد.