عهدشکنی آمریکا و تنش در تنگه تایوان

ایران در زمینه دیپلماتیک به این سیاست پایبند است که تایوان بخشی از خاک جمهوری خلق چین است. بنابراین وقتی می‌بینیم برخی رسانه‌های ایران از تایوان به‌عنوان یک «کشور مستقل»، از رهبر آن به‌عنوان «رئیس‌جمهور» یا از رئیس دستگاه امور خارجی آن به‌عنوان «وزیر امور خارجه» یاد می‌کنند، برحسب حسن نیت اینطور برداشت می یابیم که این رسانه ها برای تسهیل ذکر نام آن منطقه، این گونه رفتار می‌کنند چون به هر حال، ذکر «تایوان» راحت‌تر از «منطقه تایوان چین» است، گرچه این گونه ذکر تیتر تایوان، چندان صحیح نیست. اما به هر حال هم نمی‌توان احتمال دیگری را نادیده گرفت و آن این است که شاید واقعاً برخی در ایران اطلاعات کافی درباره تایوان ندارند.

چند روز پیش ایران روز ملی خلیج فارس را گرامیداشت. این روز را ایران برای یادبود اخراج استعمارگران پرتغالی در سال 1622 از خلیج فارس و آنکه سازمان ملل در سال 2006 رسما این خلیج را خلیج فارس نامید، گرامی می‌دارد.

اما تقریبا 40 سال پس از آن یعنی در سال 1661، در خاور دور، ژنرال «جنگ چنگ گونگ» کار مشابهی کرد و استعارگران هلندی را از تایوان اخراج کرد و تایوان مجددا با چین یکی شد.

مقایسه این دو رویداد تاریخی دور از ذهن نیست، چون یک پیشینه تاریخی عظیم در پشت آن نهفته است، یعنی مستعمرات کشورهای اروپایی از جمله پرتغال، اسپانیا و هلند در قرن هفدهم در سراسر جهان پرکنده بودند و ایران و چین به عنوان دو کشور خوش شانس، توانستند حق مسلم خود را از آنها پس بگیرند.

با این اوصاف، درک این نکته نیز چندان سخت نخواهد بود که تایوان قبل از آن، متعلق به چین بوده اما بعدا به دست استعمارگران هلندی افتاد و بعدا چین حاکمیت خود بر آن را احیا کرد.

و اما مساله تایوان کنونی چیست؟ این مساله در واقع یکی از موارد باقیمانده جنگ داخلی چین که پس از جنگ جهانی دوم انجام شد، به شمار می‌آید. با آنکه شاید به خاطر روش گزارش رسانه‌ها، تایوان به عنوان رژیمی تقریبا مستقل به نظر می‌رسد اما در واقع متعلق به چین است و این نکته را نیز همه کشورهای دارای روابط دیپلماتیک با چین و سازمان‌های بین‌المللی از جمله سازمان ملل به رسمیت می‌شناسند و نسبت به شناخت این سیاست متعهد شده‌اند.

و علت اینکه اغلب گزارشهایی درباره تشدید تنش در تنگه تایوان می‌بینیم، این است که تایوان اکنون یک جریان شدید بومی گرایی شدید دارد و حزب حاکم تایوان که حزبی جدایی طلب است، برای کسب آرا و تثبیت حکومت خود در این منطقه، از این جریان استفاده کرده و آن را ترویج می‌دهد و از سوی دیگر، آمریکا که به شناخت حاکمیت جمهوری خلق چین بر تایوان تعهد داده است، نیز برای بازدارندگی توسعه چین، از این مساله سوءاستفاده نموده و این تعهدات خود را نقض کرده و از جدایی طلبان تایوان حمایت می‌کند. درک این رویکرد آمریکا چندان سخت نیست چون به هر حال، تعهدشکنی واشنگتن برای ایران هم ناآشنا نیست.