قفس نامرئی؛ چگونه چین آینده را اداره می‌کند؟

پل موزور خبرنگار «نیویورک تایمز» که در حوزه موضوعات مرتبط با ژئوپولیتیک آسیا به خبرنگاری می‌پردازد. او بخشی از تیمی بود که برنده جایزه پولیتزر ۲۰۲۱ میلادی برای خدمات عمومی به منظور پوشش شیوع ویروس کرونا شد. او گسترش جهانی اطلاعات نادرست آنلاین، ظهور فناوری‌های جدید سانسور و نظارت و رونق نوآوری در چین و رقابت فناوری در حال ظهور بین چین و ایالات متحده را پوشش داده است.

او علاوه بر برنده شدن جایزه پولیتزر ۲۰۲۱ میلادی دو بار در تیم‌هایی حضور داشت که به عنوان فینالیست‌های جایزه پولیتزر معرفی شدند: در سال ۲۰۲۰ میلادی، او به دلیل پوشش تلاش‌های چین در سرکوب میلیون‌ها مسلمان از طریق اردوگاه‌ها و نظارت و در سال ۲۰۱۹ برای گزارش‌هایی که بررسی می‌کردند فیس بوک چگونه اجازه انتشار اطلاعات نادرست در سراسر پلتفرم خود را داده است.

او هم چنین برنده جایزه ادوارد آر مارو، جایزه جرالد لوب، جایزه جورج پولک و جایزه باب کانسیدین از باشگاه مطبوعاتی خارج از کشور امریکا شده است. او هم چنین سازنده مستندی تحت عنوان «ساخت چین، صادر شده به جهان: دولت نظارت» بوده که نامزد دریافت جایزه امی شده بود.

به گزارش نیویورک تایمز، آخرین نسل از فناوری، حجم عظیمی از داده‌های جمع‌آوری شده در مورد فعالیت‌های روزانه شهروندان چینی را بررسی می‌کند تا الگو‌ها و انحراف‌ها را بیابد و وعده داده که جنایات یا اعتراضات را پیش از وقوع آن پیش بینی می‌کند. این فناوری‌ها از دید دولت چین دردسرسازان احتمالی را هدف قرار می‌دهند نه تنها کسانی که دارای پیشینه جنایی هستند بلکه گروه‌های آسیب‌پذیر از جمله اقلیت‌های قومی، کارگران مهاجر و کسانی که سابقه بیماری روانی دارند را نیز شامل می‌شود.

اگر فردی قربانی کلاهبرداری بخواهد برای درخواست پول از دولت به پکن سفر کند یا مصرف کننده مواد مخدر بیش از حد با همان شماره تماس بگیرد سیستم‌های فناوری می‌توانند به پلیس هشدار دهند. این سیستم‌ها می‌توانند هر بار که فردی با سابقه بیماری روانی به مدرسه نزدیک می‌شود به افسران پیام ارسال کنند.

اسناد مرتبط با فناوری‌های جدید چینی که توسط «نیویورک تایمز» بررسی شده‌اند، نشان می‌دهند که مرز‌های کنترل‌های اجتماعی و سیاسی را بیش‌تر گسترش داده و آن را به شکلی عمیق‌تر در زندگی مردم ادغام می‌کنند. در ابتدایی‌ترین حالت ابزار‌های فناوری نظارتی خفقان را توجیه کرده و حریم خصوصی را نقض می‌کنند در حالی که در نهایت خطر تبعیض سیستماتیک و سرکوب سیاسی خودکار را ایجاد می‌کنند.

برای حکومت چین ثبات اجتماعی در درجه نخست اهمیت قرار دارد و هر گونه تهدیدی برای آن باید از بین برود. «شی جین پینگ» در طول دوران زمامداری خود به عنوان رهبر ارشد چین حاکمیت امنیتی را تشدید و متمرکز کرده و سیاست‌های تکنو - اقتدارگرایانه را برای سرکوب ناآرامی‌های قومی در منطقه غربی شین جیانگ به کار گرفته و اجرای برخی از شدیدترین قرنطینه‌های مرتبط با شیوع کرونا در جهان را در دستور کار قرار داده و در این راه از فناوری و تکنیک‌های فنی بهره برده است. فضای مخالفت در چین که همواره محدود بوده به سرعت در حال از بین رفتن است.

«شی» در سال ۲۰۱۹ میلادی در یک جلسه کاری امنیت عمومی ملی گفت: «داده‌های بزرگ باید به عنوان موتوری برای توسعه خلاقانه کار امنیت عمومی و نقطه رشد جدیدی برای پرورش قابلیت‌های رزمی مورد استفاده قرار گیرند».

الگوریتم‌هایی که در کشور‌های دیگر بحث برانگیز هستند اغلب در چین به عنوان اهرم پیروزی شناخته می‌شوند. پلیس محلی گزارش داده بود که در سال ۲۰۲۰ میلادی مقام‌های آن نهاد در جنوب چین درخواست یک زن را برای نقل مکان به هنگ کنگ به منظور همراهی با همسرش پس از اینکه نرم‌افزار به آنان هشدار داد که این ازدواج مشکوک است، رد کردند.

تحقیقات بعدی نشان داد که این زوج اغلب در یک مکان و در یک زمان با یکدیگر نبودند و تعطیلات جشنواره بهار را با هم نگذرانده بودند. پلیس به این نتیجه رسید که این ازدواج برای دریافت مجوز مهاجرت و جعلی بوده است. در همان سال در شمال چین، یک هشدار خودکار در مورد ورود مکرر یک مرد به یک مجتمع مسکونی با همراهان مختلف پلیس را وادار به تحقیق کرد. به گفته رسانه‌های دولتی، پلیس متوجه شد که آن فرد بخشی از یک شرکت هرمی بوده است.

جزئیات این فناوری‌های امنیتی در حال ظهور در مقالات تحقیقاتی پلیس چین و ارائه‌های صورت گرفته توسط پیمانکاران نظارتی و هم چنین صد‌ها سند ارزیابی شده توسط «نیویورک تایمز» که بررسی و صحت آن تایید شده شرح داده شده اند.

بسیاری از این اسناد توسط ChinaFile یک مجله آنلاین منتشر شده توسط انجمن آسیا که به طور سیستماتیک سوابق چندین‌ساله افراد را در وب سایت‌های دولتی جمع آوری کرده به اشتراک گذاشته شد. وزارت امنیت عمومی چین به درخواست‌های ارسال شده از سوی «نیویورک تایمز» به دفتر مرکزی آن نهاد در پکن و شش اداره محلی آن در سراسر چین پاسخی نداد.

رویکرد جدید نظارت تا حدی برپایه نرم افزار پلیسی مبتنی بر داده از ایالات متحده و اروپا است فناوری‌ای که گروه‌های حقوق بشر می‌گویند نژادپرستی را در تصمیم گیری‌هایی مانند این که کدام محله‌ها به شدت تحت نظارت پلیس قرار می‌گیرند و کدام زندانیان آزاد می‌شوند رمزگذاری کرده است. چین با بهره برداری از مخازن داده‌های سراسری که به پلیس اجازه می‌دهد با مصونیت از مجازات عمل کند این کار را به حد افراط کشانده است.

اغلب افراد نمی‌دانند که تحت نظر هستند. پلیس در مورد اثربخشی فناوری یا اقداماتی که آن را تحریک می‌کند با نظارت بیرونی اندکی مواجه است. مقام‌های چینی برای جمع آوری اطلاعات شخصی به هیچ گونه حکمی نیاز ندارند.

سیستم‌ها در بدترین حالت معما‌های علمی - تخیلی همیشگی را مطرح می‌کنند: اگر پلیس پیش از وقوع جرم مداخله کند چگونه می‌توان فهمید که آینده دقیقا پیش‌بینی شده است؟ کارشناسان می‌گویند حتی زمانی که نرم‌افزار نتواند رفتار انسان را استنباط کند می‌توان آن را موفق در نظر گرفت، زیرا نظارت به خودی خود از بروز ناآرامی و جنایت جلوگیری می‌کند.

مایا وانگ «پژوهشگر ارشد چینی در دیده بان حقوق بشر می‌گوید:» این قفس نامرئی فناوری است که بر جامعه تحمیل شده و فشار نامتناسب آن توسط گروه‌هایی از مردم که پیش‌تر در جامعه چین به شدت مورد تبعیض قرار گرفته‌اند احساس می‌شود".

جزئیات این فناوری‌های امنیتی در حال ظهور در مقالات تحقیقاتی پلیس چین و ارائه‌های صورت گرفته توسط پیمانکاران نظارتی و هم چنین صد‌ها سند ارزیابی شده توسط «نیویورک تایمز» که بررسی و صحت آن تایید شده شرح داده شده اند

جایی برای پنهان شدن نیست

در سال ۲۰۱۷ میلادی یکی از شناخته شده‌ترین کارآفرینان چینی چشم اندازی جسورانه برای آینده داشت: یک سیستم رایانه‌ای که می‌توانست ارتکاب جرم و جنایت را پیش بینی کند. این کارآفرین به نام «یین چی» که یک استارت آپ هوش مصنوعی Megvii را تاسیس کرد و به رسانه دولتی چین گفت که سیستم نظارتی مذکور می‌تواند موتور جستجوی جرم را در اختیار پلیس قرار دهد و حجم عظیمی از فیلم‌های ویدئویی را مورد تجزیه و تحلیل قرار داده و به مقام‌های دولتی درباره موارد مشکوک رفتاری و اخلاقی هشدار دهد.

او توضیح داد که اگر دوربین‌ها تشخیص دهند فردی زمان زیادی را در ایستگاه قطار می‌گذراند سیستم می‌تواند او را جیب بُر احتمالی تشخیص دهد.

یین می‌گوید: «اگر واقعا افرادی پشت دوربین شما را تماشا می‌کردند وضعیتی ترسناک بود، اما پشت فناوری فعلی یک سیستم قرار دارد و همانند موتور جستجویی است که ما هر روز برای وبگردی از آن استفاده می‌کنیم. این فناوری بسیار خنثی است و قرار است کارکردی خیرخواهانه داشته باشد. با چنین نظارتی افراد بد جایی برای پنهان شدن نخواهند داشت».

پنج سال پس از بیان این اظهارات چشم‌انداز او کم کم به واقعیت تبدیل می‌شود. ارائه‌های داخلی Megvii که توسط «نیویورک تایمز» بررسی شده است نشان می‌دهد که چگونه محصولات این استارت آپ پرونده‌های دیجیتالی کاملی را برای پلیس جمع‌آوری می‌کند.

در توضیح یک محصول به نام «جستجوی هوشمند» آمده است: «یک پایگاه داده چند بعدی بسازید که چهره ها، عکس ها، خودرو ها، موارد و سوابق حوادث را ذخیره می‌کند». این نرم‌افزار داده‌ها را مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌دهد تا «افراد عادی را که بیگناه به نظر می‌رسند» برای «خفه کردن در نطفه ارتکاب اعمال غیر قانونی» بررسی کند.

سخنگوی Megvii در بیانیه‌ای ارسال شده از طریق ایمیل اشاره کرد که آن شرکت به توسعه هوش مصنوعی متعهد است و دغدغه امن‌تر کردن و راحت‌تر کردن زندگی را دارد «نه نظارت بر گروه یا فرد خاصی».

فناوری‌های مشابه در حال حاضر در حال استفاده هستند. در سال ۲۰۲۲ میلادی پلیس تیانجین نرم افزاری را خریداری کرد که توسط هایک ویژن یکی از رقبای Megvii ساخته شده بود که هدف ساخت آن پیش بینی اعتراضات بود.

این سیستم داده‌هایی را در مورد «لژیون درخواست کنندگان چینی» جمع آوری می‌کند یک اصطلاح عمومی در چین که افرادی را توصیف می‌کند که سعی می‌کنند از مقام‌های محلی به مقام‌های بالاتر شکایت کنند و سپس به درخواست کنندگان در مورد احتمال سفر آنان به پکن امتیاز می‌دهد.

مقام‌های محلی می‌خواهند از چنین سفر‌هایی جلوگیری کنند تا از شرمساری سیاسی یا افشای تخلفات جلوگیری شود. دولت مرکزی نمی‌خواهد گروه‌هایی از شهروندان ناراضی در پایتخت تجمع کنند.

یکی از نمایندگان هایک ویژن از اظهار نظر در مورد این سیستم خودداری کرد. در دوران زمامداری شی تلاش‌های رسمی برای کنترل درخواست کنندگان به طور فزاینده‌ای تهاجمی شده است. «زکون وانگ» عضو ۳۲ساله گروهی که سال‌ها به دنبال مجازات عاملان یک کلاهبرداری در حوزه املاک بود می‌گوید که مقام‌های دولتی در سال ۲۰۱۷ میلادی پیش از آن که حتی او بتواند بلیت سفر به پکن را خریداری کند دیگر درخواست کنندگان را در شانگ‌های رهگیری کردند.

او می‌گوید به احتمال زیاد مقام‌های دولتی در حال تماشای ارتباطات و چت‌های آنان با یکدیگر در اپلیکیشن رسانه اجتماعی WeChat بوده اند. سیستم هایک ویژن در تیانجین که با همکاری پلیس در نزدیکی پکن و استان هبی اداره می‌شود پیچیده‌تر است. این پلتفرم احتمال درخواست افراد را بر اساس روابط اجتماعی و خانوادگی، سفر‌های گذشته و موقعیت‌های شخصی آنان مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌دهد.

این ارزیابی به پلیس کمک می‌کند تا مشخصاتی را برای افراد تعیین کند تا افسران خلق و خوی آنان را تشخیص دهند: «معترض» از جمله پارانوئید، «جزئی نگر» و «دقیق» و «دمدمی مزاج». بسیاری از افرادی که این درخواست را به دلیل برخورد نادرست دولت با یک حادثه غم‌انگیز یا بی‌توجهی به پرونده مطرح می‌کنند همگی در الگوریتم قرار می‌گیرند. در اسناد اشاره شده که این افراد در سیستم در صورت داشتن موقعیت اجتماعی سطح پایین یا تجربه یک فاجعه بزرگ با سطح خطر و هشدار اولیه بیش‌تر مشخص می‌شوند.

خودکارسازی تبعیض

هنگامی که پلیس در ژونینگ یک شهرستان در استان فوجیان مجموعه جدیدی از ۴۳۹ عدد دوربین را در سال ۲۰۱۸ میلادی خریداری کرد فهرستی را تهیه نمود مبنی بر آن که هر دوربین باید در کدام نواحی نصب شود. برخی از دوربین‌ها در چهارراه‌ها و برخی دیگر در نزدیکی مدارس نصب شدند. نه مورد از دوربین‌ها در خارج از خانه افراد با یک ویژگی مشترک نصب شدند: مبتلا به بیماری روانی.

در حالی که برخی از نرم افزار‌ها سعی می‌کنند از داده‌ها برای کشف تهدید‌های جدید استفاده کنند نوع رایج‌تر آن بر اساس تصورات از پیش ساخته شده پلیس است. بررسی‌های «نیویورک تایمز» نشان می‌دهد که نظارت بر فهرست سیاه «افراد کلیدی» هدف قرار گرفته است.

این دسته‌بندی شامل افراد مبتلا به بیماری روانی، مجرمین محکوم، فراری، مصرف کنندگان مواد مخدر، درخواست کنندگان که به موضوعی اعتراض داشته اند، مظنونان به ارتکاب اقدامات تروریستی، تحریک کنندگان سیاسی و تهدید کنندگان ثبات اجتماعی می‌باشند. سایر سیستم‌ها کارگران مهاجر، جوانان بیکار (نوجوانانی که به مدرسه نمی‌روند یا شغلی ندارند)، اقلیت‌های قومی، خارجی‌ها و مبتلایان به ایدز را هدف قرار دادند.

این مقام‌های دولتی هستند که تصمیم می‌گیرند چه افرادی در فهرست قرار گیرند و اغلب هیچ فرآیندی برای اطلاع دادن به افراد در زمان قرار دادن نام‌شان در فهرست وجود ندارد. کارشناسانی که نگران بودند فناوری‌های تازه به نابرابری‌ها در چین دامن بزند و نظارت را بر بخش‌های خاصی از جمعیت آن کشور تحمیل کند می‌گویند زمانی که افراد در یک پایگاه داده قرار می‌گیرند به ندرت حذف می‌شوند.

در بسیاری از موارد این نرم‌افزار فراتر از هدف قرار دادن یک جمعیت است و به مقام‌های دولتی اجازه می‌دهد تا تنظیمات دیجیتالی را انجام داده که نشان دهنده یک تهدید احتمالی است. با یک منوی ساده پر کردن جای خالی، پلیس می‌تواند آلارم یا نشانه‌های هشدار دهنده را بر اساس مولفه‌های خاص از جمله مکان حضور یک فرد قرار داشته در فهرست سیاه، زمانی که آن فرد در حال حرکت است، ملاقات با سایر افراد موجود در فهرست سیاه و تعداد فعالیت‌های خاص تنظیم کند.

پلیس می‌تواند سیستم را به گونه‌ای تنظیم کند که هر بار که دو نفر با سابقه مصرف مواد مخدر به یک هتل مراجعه می‌کنند یا زمانی که چهار نفر با سابقه اعتراض وارد یک پارک می‌شوند پیام هشدار ارسال کند.

در سال ۲۰۲۰ میلادی در شهر نانینگ پلیس نرم‌افزاری را خریداری کرد که می‌توانست «بیش از سه نفر از افراد کلیدی که به هتل‌های مشابه یا نزدیک مراجعه کرده بود» و «یک مصرف کننده مواد مخدر که مرتبا با یک شماره جدید خارج از شهر تماس گرفته بود» را جستجو کند.

اسناد نشان می‌دهند در «یانگ شو» شهری گردشگری که به دلیل کوه‌هایش معروف است مقام‌های دولتی سیستمی را خریداری کردند که اگر یک خارجی بدون مجوز کار زمان زیادی را در مدرسه‌های به زبان خارجی و یا بار‌های آن شهر سپری کند به آنان هشدار می‌دهد تا آشکارا برای بازداشت افرادی که بیش از مدت زمان قانونی ویزای‌شان در چین باقی می‌مانند و یا مرتکب فعالیت غیر قانونی می‌شوند اقدام کنند.

در شانگ‌های یکی از نشریه‌های حزبی توضیح داد که چگونه مقام‌های دولتی از نرم افزار برای شناسایی افرادی بیش از حد مصرف کننده آب و برق بوده‌اند استفاده می‌کنند. این سیستم زمانی که الگو‌های مصرف مشکوک را پیدا می‌کرد یک «سوت دیجیتال» برای پلیس ارسال می‌کرد.

این تاکتیک احتمالا برای شناسایی کارگران مهاجر طراحی شده بود که اغلب برای صرفه جویی در هزینه با یکدیگر زندگی می‌کنند. در برخی مکان ها، پلیس آنان را گروهی گریزان و اغلب فقیر قلمداد می‌کند که می‌توانند ارتکاب جرایم را وارد جوامع کنند. البته هشدار‌های خودکار به همان سطح پاسخ پلیس منجر نمی‌شود.

«سوزان ای. اسکاگینز» استاد دانشگاه کلارک که در مورد پلیس چین پژوهش انجام می‌دهد می‌گوید: «پلیس اغلب برای هشدار‌هایی که به مشکلات سیاسی اشاره می‌کنند مانند اعتراضات یا سایر تهدید‌های متوجه ثبات اجتماعی اولویت قائل می‌شود. در برخی مواقع پلیس به صراحت اعلام کرده که باید ویژگی‌ها و مشخصات افراد را تعیین کند».

«لی وی» پژوهشگر دانشگاه ملی پلیس چین در یک سخنرانی در سال ۲۰۱۶ میلادی گفته بود: «از طریق استفاده از داده‌های بزرگ تصویری از افراد ترسیم می‌کنیم و به آنان برچسب‌هایی با ویژگی‌های مختلف اختصاص می‌دهیم. برای کسانی که یک یا چند نوع برچسب دریافت می‌کنند ما هویت و رفتارشان را استنباط می‌کنیم و سپس اقدامات امنیتی پیشگیرانه هدفمند را انجام خواهیم داد».

پیش به سوی تکنو توتالیتاریسم یا تمامیت خواهی فن سالارانه

ژانگ یک شهروند چینی ۷۴ساله است که درخواست غرامت از دولت برای شکنجه اعضای خانواده‌اش در جریان انقلاب فرهنگی سال‌های قبل در چین را مطرح کرد. او می‌گوید پس از آن درخواست پلیس اعضای خانواده‌اش را هدف قرار داده و او درخواست رسیدگی به این موضوع را به دولت ارائه کرده است.

از آنجایی که چین ابزار‌های تکنو - اقتدارگرایانه خود را ساخته ژانگ مجبور شد از تاکتیک‌های فیلم‌های جاسوسی برای دور زدن نظارت پلیس استفاده کند که به گفته او به «فناوری پیشرفته و مشابه دوران نازی ها» تبدیل شده اند.

هنگامی که او در ژانویه از روستای خود در استان شاندونگ به پکن سفر کرد تلفن‌اش را خاموش نمود و هزینه حمل و نقل را به صورت نقدی پرداخت کرد تا ردپای دیجیتالی خود را به حداقل برساند. او بلیت قطار به مقصد اشتباهی را خریداری کرد تا احتمال ردیابی‌اش توسط پلیس خنثی شود. او رانندگان خصوصی را استخدام کرد تا در ایست‌های بازرسی که کارت شناسایی‌اش احتمال داشت باعث به صدا درآمدن زنگ هشدار شود را دور بزند.

سیستم تیانجین برای افرادی مانند او که «آگاهی خاصی نسبت به روش‌های ضد شناسایی» دارند و به طور مرتب وسایل نقلیه را برای فرار از شناسایی تغییر می‌دهند ویژگی خاصی دارد.

خواه او سیستم را راه اندازی کرده باشد یا نکرده باشد ژانگ متوجه تغییر شده است. او می‌گوید هر زمان که تلفن خود را خاموش می‌کند افسران پلیس به در خانه او مراجعه می‌کنند تا اطمینان حاصل کنند که او برای سفری جدید به پکن محل زندگی‌اش را ترک نکرده باشد.

در شرایطی که پاسخگویی سیاسی واقعی وجود ندارد داشتن یک سیستم نظارتی که به طور مکرر افسران پلیس را اعزام می‌کند می‌تواند به خوبی در جلوگیری از ناآرامی‌ها کار کند. پس از تنظیم معیار‌ها و ایجاد هشدارها، افسران پلیس انعطاف‌پذیری کمی از خود نشان می‌دهند و کنترل متمرکزی بر اوضاع دارند.

طبق گزارش کارشناسان، افسران پلیس از نظر پاسخگویی به هشدار‌های خودکار و اثربخشی در جلوگیری از اعتراضات ارزیابی می‌شوند. نکته جالب آن که در سیستم «فهرست قرمز» وجود دارد و در آن نام افرادی قرار گرفته که سیستم نظارت باید آنان را نادیده بگیرد. این عملکرد برای «افرادی است که به حفاظت ویژه یا حفاظت از حریم خصوصی نیاز دارند». در این فهرست نام مقام‌های دولتی گنجانده شده است.

ژانگ از شیوه‌هایی که فناوری قدرت سیاسی را از مردم عادی دور کرده است ابراز ناامیدی می‌کند.

او می‌گوید: «مسئولان به طور جدی مشکلات را حل نمی‌کنند، اما هر کاری که لازم است برای ساکت کردن مردمی که مشکلات را مطرح می‌کنند انجام می‌دهند. این یک گام بزرگ رو به عقب برای جامعه است».

«ژانگ» می‌گوید که هنوز به قدرت فناوری برای انجام کار‌های خوب اعتقاد دارد، اما فناوری در دستان نادرست می‌تواند یک «آفت و غل و زنجیر» بر دستان فناوری باشند. او می‌گوید: «در گذشته اگر خانه خود را ترک می‌کردید و به حومه شهر می‌رفتید همه راه‌ها به پکن منتهی می‌شد. اکنون کل کشور یک شبکه است».