مذاکرات آتش‌بس حماس و اسرائیل در قطر

این گفت‌وگوها پس از طرح جدید آتش‌بس توسط حماس انجام می‌شود. در این طرح حماس با عقب‌نشینی از در خواست خود برای آتش‌بس دائمی، بر امکان آزادی گروگان‌ها در ازای عقب‌نشینی تدریجی نیروهای اسرائیلی از بخش‌هایی از نوار غزه و همچنین آزادی زندانیان تمرکز کرده است. گفته می‌شود این طرح نزدیکی زیادی به پیشنهادهای آمریکا دارد.

به گفته افراد آشنا با مذاکرات، حماس دیگر از اسرائیل نمی‌خواهد که فورا با آتش‌بس دائمی در ازای آغاز مبادله گروگان‌ها و اسیران موافقت کند. پیشنهاد جدید حماس امکان آزادی گروگان‌ها در ازای عقب‌نشینی تدریجی نیرو‌های اسرائیلی از بخش‌هایی از نوار غزه و همچنین آزادی زندانیان را فراهم می‌سازد. این پیشنهاد جدید با اصلاح خواسته‌ها برای پایان دادن به خصومت‌ها، احتمالا می‌تواند مذاکرات را از سر بگیرد.

«ادوارد وونگ» در گزارش ۱۶مارس در نیویورک‌تایمز نوشت، کاخ سفید از پیشنهاد جدید حماس استقبال و تایید کرد که مذاکرات به زودی در دوحه (قطر) از سر گرفته خواهد شد؛ البته بدون حضور هیات آمریکایی. جان‌اف کربی، مشاور ارتباطات امنیت ملی کاخ سفید گفت: «ما محتاطانه خوش‌بین هستیم که همه چیز در جهت خوبی پیش می‌رود؛ اما این به آن معنا نیست که کار انجام شده است. اما ما باید تا پایان به آن پایبند باشیم.» ایالات متحده بر حماس برای از سرگیری مذاکرات و کاهش خواسته‌های خود فشار آورده است. طرف‌های مذاکره‌کننده مختلف به غزه وعده‌های کمک‌های بشردوستانه بیشتری داده‌اند و تهدید‌های مبهمی برای بستن دفتر سیاسی حماس در دوحه مطرح کرده‌اند.

درحالی‌که بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل آشکارا این پیشنهاد جدید را رد کرد، اما با توجه به اینکه هفته گذشته حماس از ارائه شرایط برای مبادله گروگان خودداری کرد، دیگر مقامات اسرائیلی واکنش مثبت‌تری نشان دادند. به گفته یکی از مقامات منطقه، مذاکره‌کنندگان، از جمله مقامات ارشد اطلاعاتی اسرائیل، می‌توانند تا روز یکشنبه وارد دوحه شوند. کربی درحالی‌که گفت نمی‌خواهد از تریبون کاخ سفید صحبت‌هایی مطرح کند، اعلام کرد که پیشنهاد حماس با چارچوبی مطابقت دارد که اسرائیل، قطر، مصر و ایالات متحده در مذاکرات ماه گذشته در پاریس با آن موافقت کردند. یکی دیگر از مقامات آمریکایی و یکی از مقامات منطقه گفت درحالی‌که شکاف‌ها بین طرف‌های درگیر باید برطرف شود، اما این پیشنهاد جدید اولین گام مثبت پس از تاخیر‌های چند روز اخیر بود و قابل توجه است که حماس دیگر خواستار آتش‌بس دائمی نیست.

به گفته یک مقام اسرائیلی، در مرحله اول توافق، بر اساس پیشنهاد حماس، نیرو‌های اسرائیلی به سمت مرکز غزه عقب‌نشینی می‌کنند و به برخی غیرنظامیان اجازه می‌دهند به خانه‌های خود بازگردند. بر اساس پیشنهاد حماس، اسرائیل باید با آزادی تعداد بیشتری از فلسطینی‌ها – بیش از آنچه طرح آمریکایی ارائه داده بود- از زندان موافقت کند. مبادله اولیه گروگان‌ها شامل پنج گروگان زن باقی‌مانده، به اضافه ۳۵مرد پیر، بیمار یا مجروح می‌شود. حماس خواستار آزادی ۳۵۰اسیر فلسطینی برای این افراد شده است. همچنین حماس برای هر یک از زنان خواستار آزادی ۵۰زندانی از جمله ۳۰زندانی به حبس ابد است.

مرحله اول چند هفته طول خواهد کشید. در مرحله دوم، زندانیان مرد در ازای توقف بیشتر درگیری‌ها آزاد می‌شوند. بر اساس پیشنهاد حماس، در مرحله نهایی، حماس اجساد گروگان‌هایی را که جان باخته‌اند پس می‌دهد و اسرائیل محاصره غزه را کاهش می‌دهد. اسرائیل در برابر هرگونه توافقی برای پایان دادن به عملیات نظامی خود مقاومت کرده است. مقامات آمریکایی برای شروع مبادلات در ازای توقف موقت درگیری به‌عنوان تنها فرمولی که می‌تواند کارساز باشد، فشار آورده‌اند. جزئیات طرح حماس پیشتر توسط الجزیره گزارش شده بود.

«گایا گوپتا» هم در گزارش دیگری در تاریخ ۱۵مارس در نیویورک‌تایمز روایت دیگری از مذاکرات به‌دست داد. او نوشت، بنیامین نتانیاهو روز جمعه آخرین توافق آتش‌بس پیشنهادی حماس را رد کرد و خواسته‌های آن را «مضحک» خواند و گفت که اسرائیل با طرح‌های حمله زمینی به رفح پیش خواهد رفت. با این حال، نتانیاهو این سیگنال را فرستاد که آماده گفتگو‌های بیشتر است. او اعلام کرد که در حال اعزام یک هیات اسرائیلی به قطر است. پاسخ نتانیاهو یک روز پس از ارائه پیشنهاد متقابل حماس به اسرائیل با هدف تامین آتش‌بس و تبادل گروگان برای اسرای فلسطینی صورت گرفت. حماس در بیانیه‌ای اعلام کرد که آنچه را «چشم‌انداز جامع» برای آتش‌بس می‌داند، به میانجی‌گران قطر ارائه کرده است.

یک مقام آمریکایی روز جمعه گفت درحالی‌که هنوز شکاف‌هایی وجود دارد، اما پیشنهاد جدید احتمالا می‌تواند مذاکرات را از سر بگیرد. با این حال، چند ساعت پس از دریافت این پیشنهاد، دفتر نتانیاهو گفت که «حماس به خواسته‌های غیر واقعی خود ادامه می‌دهد.» او روز جمعه، بیانیه دومی را منتشر کرد و گفت: «درباره گروگان‌ها -خواسته‌های حماس هنوز مضحک است.» آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه، در جریان سفر به وین تایید کرد که حماس یک پیشنهاد متقابل ارائه کرده است؛ اما گفت که نمی‌تواند جزئیات را فاش کند. او گفت که ایالات متحده «به‌شدت» با اسرائیل، قطر و مصر «برای پر کردن شکاف‌های باقی‌مانده» کار می‌کند. تصمیم اسرائیل برای اعزام تیم مذاکره‌کننده به قطر «منعکس‌کننده احساس امکان -و فوریت- برای دستیابی به توافق است.» نتانیاهو تحت فشار فزاینده بین‌المللی برای پایان دادن به جنگ و محدود کردن مرگ و میر غیرنظامیان قرار گرفته است.