عهدشکنی‌های فیلیپین در مساله دریای جنوبی چین

ماهیت قضیه این است که جزیره صخره‌ای «رن‌آی» جزو قلمرو چین است و مجموعه توافقاتی که چین از روی حسن نیت با فیلیپین به دست آورده است، بارها توسط فیلیپین نقض شده و سیاستمداران فیلیپینی بارها و بارها به دروغگویی پرداخته‌اند.

دولت فیلیپین وجود توافق «الگوی جدید» با چین را انکار کرد

انکار توافق «الگوی جدید» با چین توسط دولت فیلیپین می‌تواند تازه‌ترین نمونه از دروغگویی سیاستمداران فیلیپینی باشد.

خبرگزاری «بلومبرگ» اخیراً یک فایل صوتی را منتشر کرد که روند رایزنی طرفین چینی و فیلیپینی در سال جاری در خصوص «الگوی جدید» ارسال مایحتاج روزمره به کشتی «به گل نشسته» فیلیپین در ساحل جزیره «رن‌آی» چین را نشان می‌داد. از این فایل صوتی می‌توان دریافت «آلبرتو کارلوس» فرمانده فرماندهی منطقه نظامی غربی نیروهای مسلح فیلیپین با این «الگوی جدید» برای مدیریت فعالیت های تدارکاتی کشتی فیلیپینی در ساحل جزیره صخره‌ای «رن‌آی» موافقت کرده است.

با این حال، «ادواردو آنو» مشاور امنیت ملی فیلیپین آن را انکار و اعلام کرد که این «الگوی جدید»، «فقط یک ادعای جدید چین» است و فیلیپین و چین «به هیچ توافقی» در خصوص جزیره صخره‌ای «رن‌آی» دست یافته‌اند.

شاید شما در مورد این به اصطلاح «الگوی جدید» ارسال مایحتاج کشتی «به گل نشسته» فیلیپین در جزیره صخره‌ای «رن‌آی» چیزی ندانید چون واقعا مسئله‌ای پیچیده است. با این حال، بر اساس آن فایل صوتی منتشر شده که می‌تواند به عنوان یک مدرک عینی تلقی شود، می‌توان نسبت به این نکته که سیاستمداران فیلیپینی دروغ گفته‌اند، مطمئن شویم. البته، در زیر توضیحات بیشتری درباره این به اصطلاح «الگوی جدید» ارائه داده می‌شود.

فیلیپین «بیانیه عملیات طرف‌ها در دریای جنوبی چین» را نقض کرد

برای درک اینکه توافق «الگوی جدید» چیست، باید به سرآغاز بحث مساله جزیره صخره‌ای «رن‌آی» برگردیم.

جزیره صخره‌ای «رن‌آی جیائو» (Ren'ai Jiao) مورد مناقشه بین چین و فیلیپین، در واقع بخشی از جزایر «نانشا» واقع در دریای جنوبی چین است. مبنای تاریخی و حقوقی کافی برای اثبات حاکمیت چین بر آن وجود دارد. به طور خلاصه، جزیره صخره‌ای «رن‌آی» نه قلمرو فیلیپین است و نه منطقه اقتصادی انحصاری یا فلات قاره آن، بلکه یک جزیره صخره‌ای خالی از سکنه متعلق به چین است.

به منظور برخورد مناسب با مساله دریای جنوبی چین،  چین و کشورهای «آسه‌آن» از جمله فیلیپین «بیانیه عملیات طرف‌ها در دریای جنوبی چین» امضا کردند که در ماده 5 به وضوح قید شده که جزایر و صخره‌های خالی از سکنه در دریای جنوبی چین باید در حالت «بدون سکنه و بدون امکانات» باقی بمانند.

با این حال، فیلیپین بیانیه فوق را نقض کرد به گونه‌ای که در روز نهم ماه می سال 1999، کشتی جنگی این کشور به نام «سیرا مادره» به بهانه «به گل نشستن» در «رن‌آی جیائو» لنگر انداخت و تا امروز نیز هنوز آنجاست. پس از اعتراضات چین به این موضوع، فیلیپین بارها قول داده که این کشتی جنگی را از جزیره صخره ای «رن‌آی» خارج می‌کند و مدعی شده که نخستین کشور نقض کننده «بیانیه عملیات طرف‌ها در دریای جنوبی چین» نخواهد بود اما با گذشت 25 سال این کشتی فیلیپینی هنوز در ساحل «رن‌آی» قرار دارد.

فیلیپین «توافق شرافتمندانه» با چین را نقض و انکار کرد

در دوره ریاست جمهوری «رودریگو دوترته»، به منظور تثبیت اوضاع دریای جنوبی چین، چین و فیلیپین در خصوص موضوع جزیره صخره‌ای «رن‌آی» به یک «توافق شرافتمندانه» رسیدند. فیلیپین تعهد داد که دیگر مصالح ساختمانی را به کشتی سیرا مادره در جزیره «رن‌آی» منتقل نخواهد کرد و چین نیز اعلام کرد که بر اساس ملاحظات بشردوستانه، تدابیری ویژه را‌ در قبال ارسال مایحتاج روزمره به این کشتی مد نظر قرار می‌دهد.

این «توافق شرافتمندانه» یک سند محرمانه نبوده و در عین حال ربطی به موضع طرفین درباره حاکمیت بر «رن‌آی جیائو» نیز نداشته است. دقیقاً به دلیل وجود همین توافق بود که چین و فیلیپین توانستند ضمن کنار گذاشتن اختلافات و جلوگیری از مداخلات خارجی، روابط دوجانبه را از بن بست خارج کنند. فیلیپین نیز بار دیگر فرصت پیدا کرد تا با متمرکز کردن انرژی خود بر پیشرفت اقتصادی کشور، برنامه‌های توسعه زیرساخت‌های خود را آغاز کند.

در دوره ریاست جمهوری «رودریگو دوترته»، به منظور تثبیت اوضاع دریای جنوبی چین، چین و فیلیپین در خصوص موضوع جزیره صخره‌ای «رن‌آی» به یک «توافق شرافتمندانه» رسیدند

اما «جیلبرتو تئودورو» وزیر دفاع فیلیپین در 27 آوریل وجود این «توافق شرافتمندانه» با چین را انکار و ادعا کرد که از زمان روی کار آمدن دولت فعلی فیلیپین در سال 2022، وزارت دفاع فیلیپین به هیچ توافقی با چین در مورد مناقشه برسر دریای جنوبی چین نرسیده است. البته پیش از این، «فردیناند مارکوس» رئیس جمهور، اکواردو آنیو مشاور امنیت ملی و دیگر سیاستمداران فیلیپینی نیز همین موضوع را انکار کرده بودند.

اما از جزییات زیر می‌توان دریافت آنها دروغ گفتند.

چین بارها در خصوص این توافق با مقامات بلندپایه فیلیپینی ارتباط برقرار کرد و در سال 2023 از نماینده ویژه رئیس جمهور فیلیپین دعوت کرده تا برای مذاکره درباره مدیریت و کنترل اوضاع در جزیره «رن‌آی» و رسیدن به یک تفاهم به چین سفر کند. در ابتدای سال جاری نیز چین همچنان مذاکرات دیپلماتیک متعدد با فیلیپین انجام داده و با فیلیپین برای تعیین «الگوی جدید ارسال ملزومات» به کشتی «به گل نشسته» فیلیپین در ساحل جزیره «رن‌آن» چین، رایزنی کرده است.

این تعاملات بین دو کشور می‌تواند درکی دال بر وجود توافق شرافتمندانه مذکور میان دو کشور باشد. بسیار واضح است که ادعای بی خبری مقامات ارشد فیلیپین از «توافق شرافتمندانه» بین دولت قبلی آن کشور با دولت چین کاملاً دروغ است و آنها فقط وانمود می‌کنند که از آن توافق خبر ندارند. انکار وجود این توافق توسط فیلیپین دو نکته را مشخص کرده است: یک، دولت فیلیپین تعهدناپذیر است؛ دو، اختلال تصمیم‌گیری سیاسی در فیلیپین به روندی مستمر در سیاست خارجی این کشور تبدیل شده است.

«الگوی جدید» چیست؟

همانطور که در بالا ذکر شد، در ابتدای سال جاری، چین بارها از طرق دیپلماتیک با فیلیپین مذاکره کرد تا به «الگوی جدید» برای ارسال ملزومات به کشتی «به گل نشسته» فیلیپینی در ساحل جزیره «رن‌آی» برسد.

بر اساس فایل صوتی بلومبرگ، دیپلمات‌های چینی مذاکره کننده گفتند که ارسال چنین ملزوماتی به کشتی فوق فقط می‌تواند به صورت «1+1» انجام شود، یعنی تنها یک کشتی گارد ساحلی فیلیپین به همراه یک کشتی غیرنظامی فیلیپین ملزومات را ارسال کنند و ملزومات نیز محدود به غذا، آب شیرین و دیگر اقلام بشردوستانه باشد و نباید مصالح ساختمانی به منظور تعمیر و نگهداری کشتی «به گل نشسته» فیلیپینی را در بر داشته باشد و فیلیپین نیز باید دو روز قبل از عملیات به چین اطلاع دهد.

مقامات منطقه نظامی غربی نیروهای مسلح فیلیپین یک به یک با این الگوی جدید موافقت و تأیید کردند که پیشنهادات چین را پذیرفته‌اند.

مقامات نظامی فیلیپین که در گفتگو شرکت کردند همچنین به دیپلمات‌های چینی اعلام کردند که «رومئو براونر» رئیس ستاد نیروهای مسلح، جیلبرتو تئودورو وزیر دفاع و ادواردو آنو مشاور امنیت ملی فیلیپین همگی پیشنهاد چین را به رسمیت شناخته‌اند.

این همان توافق «الگوی جدید» بین چین و فیلیپین در خصوص ارسال مایحتاج به کشتی «به گل نشسته» فیلیپینی در ساحل جزیره صخره ای «رن‌آی» چین است.

فیلیپین توافق «الگوی جدید» را نیز نقض کرده است

اما فیلیپین حتی همین توافق «الگوی جدید» را نیز نقض کرده است. 5 مارس، فیلیپین عمداً دو کشتی گارد ساحلی و دو کشتی دیگر را به آب‌های مجاور جزیره صخره ای «رن‌آی» چین فرستاد تا تدارکات را به کشتی‌های «به گل نشسته» خود در ساحل جزیره بودند، ارسال کنند.

کشتی‌های گارد ساحلی چین در واکنش به آن، سعی کردند تا کشتی‌های فیلیپینی را مهار کنند. در این جریان، کشتی 4407 گارد ساحلی فیلیپین در اقدامی مخالف با «مقررات بین‌المللی برای جلوگیری از برخورد در دریا»، غیرحرفه‌ای و خطرناک عمداً به کشتی 21555 گارد ساحلی چین برخورد کرد.

ویدئوهای منتشر شده توسط رسانه‌های فیلیپین نیز نشان می‌دهد که در مواجهه با کشتی‌های فیلیپینی، کشتی‌های گارد ساحلی چین با توپ آب سعی کردند تا از حرکت کشتی «یونازا می» فیلیپینی که تلاش داشت مصالح ساختمانی را به کشتی «به گل نشسته» فیلیپین در ساحل جزیره «رن‌آی» ارسال کند، جلوگیری کنند.

بله، همان طور که در بالا ذکر شد، کشتی فیلیپینی «یونازا می» می خواست مصالح ساختمانی را به کشتی «به گل نشسته» در ساحل جزیره «رن‌آی» چین ارسال کند که ناقض توافق «الگوی جدید» فیلیپین با چین است.

با اوصاف فوق، می‌توان دریافت فیلیپین دچار بی اعتباری دولت شده است و چین و دیگر کشورهای منطقه و جامعه بین‌المللی دلایل کافی برای این باور دارند که «تعهد سیاسی» دیگر گزینه معتبری در میان ابزارهای دیپلماتیک فیلیپین نیست و اینکه فیلیپین در مبادلات بین‌المللی واقعا کماکان کشوری قابل اعتماد است یا خیر، واقعا زیر سوال رفته است.