گورهایی که پرده از اسرار ۳۰۰۰ سال پیش ایران بر می‌دارند
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان شرقی از آغاز فاز سوم مرمت آثار سایت موزه عصر آهن خبر داد.
مرتضی آبدار گفت: براساس برنامه‌ریزی‌های انجام شده توسط اداره کل میراث فرهنگی استان، فاز سوم مرمت آثار سایت موزه عصر آهن با اختصاص اعتبار و نظارت کارشناسان اداره کل موزه‌ها و اموال منقول فرهنگی و تاریخی آغاز شده است.
وی با اشاره به اینکه پیش از این در سال‌های ۹۶ و ۹۷ پروژه مرمت و استحکام بخشی ۱۰ گور از این مجموعه و اسکلت‌های انسانی داخل آن‌ها، توسط متخصصان حفاظت و مرمت اشیای تاریخی انجام شده بود، ادامه داد: در سال‌جاری نیز با مرمت ۱۰ گور به همراه اسکلت‌های انسانی و ۲۰ سفالینه موجود در این سایت موزه، پروژه حفاظت و مرمت آثار سایت موزه عصر آهن تبریز در قالب فاز سوم تداوم می یابد.
آبدار خاطرنشان کرد: در پایان فاز سوم همانند فازهای اول و دوم نشست تخصصی بررسی حفاظت و مرمت آثار سایت موزه عصرآهن با حضور متخصصان و مرمتگران آثار تاریخی برگزار خواهد شد.
سایت موزه عصر آهن یکی از موزه‌های شاخص شهر تبریز بوده و قدمت آثار و اسکلت‌های کشف شده در این گورستان، به عصر آهن بازمی‌گردد. این سایت موزه در شمال، شمال شرقی و شمال غربی مسجد کبود تبریز قرار گرفته است.
قدمت این گورستان تاریخی که امروه به عنوان "سایت موزه عصرآهن تبریز" شناخته شده است، به "سه هزار و ۲۰۰ سال" پیش (یک هزار و ۲۰۰ سال پیش از میلاد) بازمی‌گردد.
از درب قهوه‌ای رنگ سایت موزه گذر کرده و به سمت گورستان تاریخی حرکت می‌کنیم. آرام آرام از روی پله‌ها و راه‌روهای چوبی که توسط سازمان میراث فرهنگی ایجاد شده است، عبور کرده و به داخل سایت موزه عصر آهن می‌رسیم. آری اینجا تاریخ است که با تمام خستگی‌هایش نفس می‌کشد و گذشته‌ی این سرزمین را به نمایش می‌گذارد.
ارتفاع قبور و اسکلت‌ها دفن شده قدری پایین‌تر از "قدمگاه تعبیه شده" برای گردشگران قرار دارد و اسکلت‌ها و طریقه‌ی دفنشان به راحتی برای بازدیدکنندگان قابل مشاهده است.
در این گورستان تاریخی اسکلت‌ها به شکل "جنینی و چمباتمه‌ای" در میان چیدمانی از سنگ دفن شده‌اند. در کنار استخوان‌های مدفون شده، ابزار و لوازم زندگی به چشم میخورد، این موضوع تفکر انسان‌های عصر آهن به زندگی پس از مرگ را می‌نمایاند. در کنار برخی از اسکلت‌ها ابزار و ظروف بیشتری دفن شده و در کنار برخی دیگر نیز به صورت محدود این ظروف وجود دارد.
وجود مواد خوراکی داخل ظروف (به شکل استخوان) و همچنین لوازم بازی در کنار کودکان از جمله موارد دیگری است که در این سایت موزه توجه هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کند. در اطراف این قبور تخته سنگهایی چیده شده و اسکلت را بطور چمباتمه‌ای و از پهلو به طرف جهات اصلی دفن کرده‌اند.
کاسه سر برخی از اسکلت‌ها به سمت شرق و برخی دیگر نیز به سمت غرب دفن شده و همچنین برخی از اسکلت‌ها بر روی پهلوی راست خود و برخی دیگر نیز بر روی پهلوی چپ خود به خاک سپرده شده‌اند. این علایم برخی از تفکرات و روش‌های دفن مخصوص آن زمان را نشان می‌دهد.
این گورستان تاریخی در نتیجه‌ی گودبرداری در سال 79 به صورت اتفاقی کشف شده و طی دو مرحله عملیات حفاری و باستانشناسی تا سال 85 توسط سازمان میراث فرهنگی، به شکل "سایت موره عصرآهن تبریز" راه اندازی شده است.
قدمت آثار و اسکلت‌های کشف شده در این گورستان تاریخی به عصرآهن بازمی‌گرد و با توجه به اینکه این مکان تاریخی به شکل طبیعی و آثار و اسکت‌های کشف شده نیز بدون دستچین شدن در معرض دید عموم قرار گرفته است، این گورستان تاریخی به عنوان "سایت موزه عصرآهن تبریز" نامگذاری شده است.
انسان‌های آن زمان معتقد بودند که اجساد بعد از مرگ زنده شده و دوباره به زندگی خود ادامه می‌دهند، از این رو ظروف آب و غذا در کنار اجساد می‌گذاشتند که این موضوع نشان دهده اعتقادشان به زندگی پس از مرگ است.
علاوه بر ظروف، لوازم ارزشمند فرد را نیز در مقبره وی دفن می‌کردند. معمولا در کنار اجساد زنان "زیورآلات" و در کنار اجساد مردان "سلاح‌های جنگی" می‌گذاشتند. با توجه به اینکه جنس اینگونه آثار از مفرخ بوده، جهت نگهداری به موزه آذربایجان منتقل شده‌اند.
با توجه به اینکه "جهت نور خورشید" در دفن اجساد مورد توجه قرار گرفته است، احتمال می‌دهند که انسان‌هایی که در این منطقه می‌زیسته‌اند به آیین مهرپرستی(میترائیسم) اعتقاد داشته‌اند.
این محل به مدت ۴۰۰ سال به عنوان گورستان مورد استفاده قرار گرفته است و اجسادی که در پایین‌ترین ارتفاع قرار دارند احتمالا قدمت بیشتری نسبت به سایرین دارند. البته این فرضیه هم مطرح است که این گورستان مسطح نبوده و دارای شیب بوده است.
هم‌اکنون ۲۶ اسکلت(شامل زن، مرد و کودک) در سایت موزه عصر آهن تبریز وجود دارد، اجساد "زن و شوهری" که در کنار یکدیگر و به صورت جنینی دفن شده بودند نیز سال‌ها پیش به موزه آذربایجان منتقل شده است.
منبع: ایسنا
24
