توقف ارائه خدمات بانکی برای ۲.۷ میلیون نفر اتباع خارجی بدون اطلاع قبلی
درحالی بانک مرکزی به بانک‌ها اعلام کرد که ارائه خدمات به اتباع خارجی منوط به ارائه مدرک اقامت ویژه است که این اقدام بدون اطلاع‌رسانی قبلی انجام شده و انتظار می‌رفت مهلتی برای تهیه این مدرک به این اتباع داده می‌شد.
امکان استفاده از خدمات بانکی و نقل و انتقالات مالی برای اتباع خارجی با توجه به افزایش جمعیت و با توجه به وضعیت اتباع خارجی در کشورهای مختلف، همواره در توجه سیستم بانکی کشورها بوده است و در همین راستا ضوابطی برای افتتاح حساب تعیین شده است.
تحولات ضوابط بانک مرکزی درباره استفاده اتباع خارجی از خدمات بانکی
اولین بخشنامه قابل دسترس در بخشنامه هفدهم آذر ماه ۸۰ بانک مرکزی است که شرایط افتتاح انواع حساب‌ها اینگونه مشخص کرده است. در این بخشنامه آمده است: «باتوجه به مفاد بند ۳ مصوبه نهصد و شصت و یکمین جلسه مورخ ۱۳۸۰/۷/۸ شورای محترم پول و اعتبار، مراتب زیر را به استحضار می‌رساند: بمنظور تسهیل در پرداخت‌های اتباع خارجی مقیم دارنده دفترچه پناهندگی، کارت سبز و کارت آبی معتبر که دارای حساب قرض‌الحسنه پس‌انداز و یا سپرده سرمایه‌گذاری کوتاه مدت نزد بانک‌ها می‌باشند، اینگونه افراد می‌توانند در مورد حساب‌های مذکور از فرم دستور پرداخت با رعایت شرایط و ضوابط تعیین شده مندرج در "ضوابط استفاده از فرم دستور پرداخت در بانک‌ها توسط اتباع خارجی مقیم دارنده دفترچه پناهندگی و کارت‌های سبز و آبی، استفاده نمایند.»
این شرایط در بخشنامه آبان ماه ۸۷ بانک مرکزی تغییر کرده و آمده است: «حسب درخواست شورای هماهنگی اجرایی اتباع بیگانه وزارت کشور که طی نامه شماره ۱۳۰۶۹/۱۴ مورخ ۱۳۸۷/۸/۲۱ به این بانک ارسال شده است به استحضار می‌رسـاند دفترچه پناهندگی، کارت هویت ویژه اتباع خارجی، برگه آمایش و گذرنامه هرکدام به تنهایی اسناد معتبر اقامتی محسوب می‌گردند و می‌توانند به عنوان مدارک قابـل شناسـایی مـشتری جهـت افتتاح حساب مورد استفاده قرار گیرد. یادآور می‌شود که مدارک اشاره شده در فوق، صرفاً جهت افتتاح حساب قرض‌الحـسنه پس‌انداز قابل قبول است و افتتاح حساب جاری و ارائه تسهیلات بـه صـرف وجود اسناد فوق امکانپذیر نبوده و تابع مقررات خاص خود می‌باشد.»
در واقع، بانک مرکزی «ارائه برگه آمایش و گذرنامه و یا کارت هویت و یا دفترچه پناهندگی» را صرفا برای افتتاح حساب قرض‌الحسنه پس‌انداز قابل قبول می‌داند، در حالی که در بخشنامه سال ۸۰ با ارائه این مدارک تبعه خارجی می‌توانست حساب قرض‌الحسنه پس‌انداز و یا سپرده سرمایه‌گذاری کوتاه مدت نزد بانک‌ها باز کند.
این شرایط در بخشنامه ۱۳ خرداد ماه سال ۹۲ تعییر می‌کند به طوری بانک مرکزی در این بخشنامه ضمن تاکید بر اینکه ارائه خدمات و تسهیلات مذکور به اتباع خارجی منوط به «احراز» دارا بودن پروانه اقامت دائم است، برای شفاف‌سازی و رفع ابهام از تعریف اقامت دائم، تعریف خود را اینگونه ارائه کرده است: «اجازه اقامت دائم، اجازه اقامت یکساله تا سه ساله‌ای است که توسط پلیس مهاجرت و گذرنامه نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران (ناجا) صادر می‌گردد و با رعایت شرایط لازم قابل تمدید بوده و مستند آن مهر سبز رنگ با عبارت «پروانه اقامت» ـ بدون صفت «دائم» ـ مندرج در گذرنامه می‌باشد. این اجازه در هر لحظه که سازمان مذکور تشخیص دهد قابل ابطال است.»
اطلاعیه جدید بانک مرکزی چیست؟
علاوه بر این، بانک مرکزی در ۱۲ دی ماه سال جاری بار دیگر در اطلاعیه‌ای با استناد به بخشنامه خرداد ماه سال 92 و مصوبه شورای عالی امنیت ملی اعلام کرد: «با هماهنگی پلیس مهاجرت و گذرنامه ناجا، «مدرک اقامت ویژه» به صورت دفترچه‌ای با جلد سبز رنگ برای برخی از اتباع غیرایرانی صادر شده که دارندگان آن می‌توانند در طول مدت اقامت قانونی خود، از خدمات سازمانهای دولتی، عمومی و خصوصی از جمله افتتاح انواع حساب‌های بانکی و دریافت تسهیلات از بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی با رعایت مقررات مربوط استفاده نمایند.»
بنابراین در واقع شرایط و مدارک لازم برای دریافت خدمات بانکی از سوی اتباع خارجی از سال 80 تاکنون 3 بار تغییر کرده است. یک بار «ارائه برگه آمایش یا گذرنامه و یا کارت هویت و یا دفترچه پناهندگی» یک بار اجازه اقامت دائم و در نهایت مدرک اقامت ویژه.
بنابراین هر یک از اتباع خارجی که فاقد مدرک اقامت ویژه و یا اجازه اقامت دائم باشند، نمی‌توانند از خدمات بانکی استفاده کنند. درواقع براساس تصمیم اخیر، دیگر کارت آبی و کارت آمایش در بانک برای افتتاح حساب و دریافت خدمات بانکی پذیرش نمی‌شود و تبعه خارجی باید مدرک اقامت ویژه ارائه کند.
در روزهای اخیر تعداد زیادی از حساب‌های اتباع خارجی مسدود شده است و این افراد امکان استفاده از عابربانک و خرید با کارت را از دست داده‌اند و تنها دلیل آن، بخشنامه‌ای است که بانک مرکزی براساس مصوبه شورای عالی امنیت ملی برای بانک‌ها و موسسات اعتباری صادر کرده است. این بخشنامه هیچ مهلت زمانی برای اخذ مدرک جدید تعیین شده _ اقامت ویژه _ در نظر نگرفته است.
حداقل اقدامی که بانک مرکزی می توانست انجام دهد
آمارها نشان می‌دهد حداقل 2 میلیون و 726 هزار نفر تبعه خارجی در ایران اقامت دارند و فرایند دریافت کارت اقامت ویژه، از زمان ارائه درخواست دریافت مدرک تا زمان صدور آن، حداقل یک ماه زمان می‌برد و معلوم نیست در این مدت متقاضی دریافت این مدرک چگونه می‌تواند امورات خود را بگذارند.
حداقل همکاری بانک مرکزی در این باره، در نظر گرفتن مهلت زمانی برای اخذ کارت اقامت ویژه بود. بانک مرکزی می‌توانست در اطلاعیه‌ای، الزام به دریافت و ارائه کارت اقامت ویژه برای استفاده از خدمات بانکی را اعلام و یک مهلت زمانی 3 ماهه یا 6 ماهه برای تهیه آن در نظر می‌گرفت.
اما بانک مرکزی اقدامی در جهت اطلاع‌رسانی انجام نداد و یکباره دستور به توقف ارائه خدمات با اتباعی خارجی فاقد کارت اقامت ویژه داد. این اقدام برای همه اتباع خارجی مشکل ایجاد کرده و حتی افرادی که سالیان سال در چارچوب قانون در ایران زندگی کرده‌اند هم با این مشکل مواجه شده‌اند.
این اقدام که براساس مصوبه شورای عالی امنیت ملی بوده است، به‌یکباره به شبکه بانکی ابلاغ و به سرعت اجرا شده و اتباع خارجی در هنگام استفاده از کارت عابر بانک متوجه مسدود شدن حساب خود شدند. این حرکت غیرمحترمانه با اتباع خارجی، تناسبی با ویژگی مهمان‌نوازی مردم ایران ندارد. شاید توقع زیادی نباشد، اتباعی که بسیاری از آنها در کنار مردم ایران دهه‌ها همزیستی مسالمت‌آمیزی داشته‌اند، شرایط محترمانه‌تری دریافت خدمات، از جمله خدمات بانکی داشته باشند.
بانک مرکزی در این مدت هیچ توضیحی برای این مساله ارائه نکرده و فقط خود را مجری مصوبه شورای عالی امنیت ملی عنوان می‌کند.
منبع: فارس
1981
