نزدیکترین تصاویر از قطب اسرارآمیز خورشید

به گزارش اسپیس، تصاویر جدیدی از خورشید که توسط کاوشگر "مدارگرد خورشیدی" (Solar Orbiter) هنگام عبور نزدیک از کنار این ستاره در ۲۶ مارس گرفته شده بودند، منتشر شده‌اند. این تصاویر، جزئیات زیادی را نشان می‌دهند که پیشتر دیده نشده بودند؛ از جمله یک سامانه نادر از پرتاب گاز که دانشمندان آن را"جوجه‌تیغی خورشیدی" (solar hedgehog) لقب داده‌اند.

طی گذری که مدارگرد خورشیدی را به یک سوم فاصله خورشید تا زمین نزدیک کرد، این فضاپیما توانست قطب جنوب خورشید را نیز مورد بررسی قرار دهد. این نخستین باری بود که یک تلسکوپ فضایی یا زمینی، چنین تصاویر دقیقی را از این ناحیه خورشید ثبت کرد. دانشمندان باور دارند که این ناحیه، نقشی کلیدی در تولید میدان مغناطیسی خورشید دارد.

"دیوید برگمانز" (David Berghmans)، فیزیکدان خورشیدی "رصدخانه سلطنتی بلژیک" (ROB) و دانشمند ارشد دوربین موسوم به "تصویربرداری فرابنفش قوی" (EUI) در مدارگرد خورشیدی، طی بیانیه‌ای گفت:  این تصاویر واقعا نفس‌گیر هستند. حتی اگر فردا مدارگرد خورشیدی ثبت داده را متوقف کند، من سال‌ها مشغول تلاش برای کشف همه این نکات خواهم بود.

دوربین تصویرگر فرابنفش قوی، مسئول ثبت خیره‌کننده‌ترین تصاویر ثبت‌شده توسط مدارگرد خورشیدی است که در فوریه ۲۰۲۰ به فضا پرتاب شد. این دوربین، پدیده‌هایی را با وضوح بالا در لایه‌های پایین جو خورشید نشان می‌دهد. این لایه‌ها، مناطقی هستند که در تولید شعله‌های خورشیدی و فوران‌ پلاسمای مغناطیسی‌شده که به عنوان تاج خورشیدی شناخته می‌شود، نقش دارند.

در میان پدیده‌های پیشتر دیده‌نشده‌ای که در ۲۶ مارس ثبت شدند، سامانه پرتاب عجیبی از گاز سرد و گرم وجود داشت که از سطح خورشید در همه جهات بیرون می‌آمد و دانشمندان آن را جوجه‌تیغی خورشیدی نامیدند.

این جوجه‌تیغی با امتداد ۲۵ هزار کیلومتر و دو برابر قطر زمین، بخش کوچکی از قطر خورشید را پوشش می‌دهد، اما بسیار بزرگتر از شعله‌های کوچک خورشیدی است که تاکنون کشف شده‌اند. نخستین گذر نزدیک فضاپیما از کنار خورشید، در ژوئن ۲۰۲۰ انجام شد. در آن زمان، مدارگرد خورشیدی هنوز در مرحله راه‌اندازی بود و در حالت علمی کامل قرار نداشت. بدین ترتیب، فقط به اندازه نیمی از فاصله خورشید تا زمین، به این ستاره نزدیک شد.

"دانیل مولر" (Daniel Müller)، دانشمند پروژه مدارگرد خورشیدی در "آژانس فضایی اروپا" (ESA)، طی بیانیه‌ای گفت: ما در مورد کیفیت داده‌های خود، بسیار هیجان‌زده هستیم. دشوار است که باور کنیم این تازه آغاز ماموریت است.

تصاویری از قطب جنوب خورشید که طی گذر نزدیک گرفته شده‌اند، مورد توجه دانشمندانی هستند که رفتار خورشید و چرخه فعالیت ۱۱ ساله آن، فراز و فرود دوره‌ای در ایجاد لکه‌های خورشیدی، شعله‌های خورشیدی و فوران‌ها را مطالعه می‌کنند. فیزیکدانان خورشیدی امیدوارند با بررسی جزئیات آنچه در نواحی قطبی خورشید اتفاق می‌افتد، راز رفتارهای عجیب خورشید را کشف کنند.

بررسی قطب‌های خورشید، یکی از وظایف کلیدی ماموریت مدارگرد خورشیدی است. اپراتورهای فضاپیما در بخش بعدی ماموریت، مدار فضاپیما را به خارج از صفحه دایرةالبروج کج می‌کنند تا به آن امکان دهند که دید مستقیم‌تری از قطب‌ها داشته باشد. این کاری است که پیشتر هرگز انجام نشده بود.

عبور نزدیک ۲۶ مارس، در زمان فعالیت نسبتا شدید خورشید انجام شد.

"رابین کولانینو" (Robin Colaninno)، فیزیکدان خورشیدی در "آزمایشگاه تحقیقات نیروی دریایی آمریکا" (NRL) که سیستم موسوم به "SoloHI PI" مدارگرد خورشیدی را توسعه داده است، گفت: ما همیشه به رویدادهای بزرگ علاقمند هستیم زیرا آنها بهترین پاسخ‌ها را ارائه می‌دهند.

چهار دستگاه از ۱۰ دستگاه موجود در مدارگرد خورشیدی، ویژگی ذرات خورشیدی را که به فضاپیما می‌رسند، بررسی می‌کنند. این دستگاه‌ها، چندین رویداد عجیب را شناسایی کردند که دانشمندان هنوز در حال تجزیه و تحلیل آنها هستند. دانشمندان امیدوارند که بتوانند بین آنچه دوربین‌هایی مانند تصویربرداری فرابنفش قوی روی سطح خورشید می‌بینند و آنچه در محیط اطراف خورشید می‌گذرد، ارتباط ایجاد کنند. آنها تمایل دارند که نهایتا بتوانند اثرات این شعله‌ها روی زمین را با جزئیات بیشتری پیش‌بینی کنند.

مدارگرد خورشیدی، عبور نزدیک بعدی خود از کنار خورشید را در ۱۳ اکتبر انجام خواهد داد و کمی بیشتر از ماه مارس به این ستاره نزدیک می‌شود. این بدان معناست که می‌توان ثبت تصاویر جدیدی را انتظار داشت.