آیا طوفان ها قوی تر و خطرناک تر می‌شوند؟

به نقل ازالجزیره، مانند هر طوفان استوایی دیگری بی‌خطر شروع شد. اما طوفان فِرِدی که در اوایل فوریه در سواحل شمال غربی استرالیا متولد شد چیزی جز یک طوفان معمولی بود پس از مدتی شدت گرفت سپس به سمت غرب در حرکت بود و از اقیانوس هند جنوبی عبور کرد و بیش از ۸ هزار کیلومتر را طی کرد تا به جنوب شرقی آفریقا رسید.

اواخر هفته گذشته طوفان‌ها و گردباد‌های قدرتمند بخش وسیعی از جنوب و غرب میانه آمریکا را در نوردیدند و دست کم ۲۲ کشته بر جای گذاشتند.

چنین طوفان‌های مرگباری اغلب باعث تشدید بحران‌های انسانی در جوامع آسیب دیده می‌شوند. ماداگاسکار که توسط طوفان فردی نیز مورد اصابت قرار گرفت پیش‌تر از اثرات طوفان‌های مرگبار استوایی در سال ۲۰۲۲ میلادی که بیش از ۱۰۰ نفر را در آن کشور به کام مرگ فرستاد آسیب دیده بود. هم چنین، طوفان‌های بزرگ میراثی از مشکلات بهداشتی را برجای می‌گذارند. موزامبیک اکنون در بحبوحه اختلال در سرویس‌های بهداشتی و تامین آب به دلیل طوفان با چالش عمیق‌تری دست و پنجه نرم می‌کند. بر اساس گزارش یونیسف موارد گزارش شده در فاصله اوایل فوریه تا ۲۰ مارس چهار برابر افزایش یافته و از ۱۰ هزار بیمار فراتر رفته است.

پس آیا طوفان‌های استوایی در حال افزایش هستند؟ چه عاملی تا این اندازه آن طوفان‌ها را قدرتمند ساخته است؟ آیا تغییرات آب و هوایی مقصر هستند؟ آیا جهان می‌تواند آمادگی بهتری برای رویارویی با چنین رویداد‌های شدید آب و هوایی‌ای داشته باشد؟

پاسخ کوتاه به پرسش طرح شده این است: شواهد فزاینده‌ای نشان می‌دهند که گرم‌تر شدن اقیانوس‌ها به طوفان‌های استوایی قدرتمندتر از قبل دامن می‌زنند. بسیاری از دانشمندان می‌گویند که ارتباط این موضوع با تغییرات آب و هوایی واضح است. هیچ راه حل سریعی وجود ندارد. با این وجود، در کنار کاهش انتشار گاز‌های گلخانه‌ای جوامع فقیرتر در جنوب جهانی به شدت نیازمند حمایت از طریق استراتژی‌های سازگاری با آب و هوا برای کاهش خطرات مرگ، ویرانی و آوارگی هستند.

طوفان کامل

«روکسی متیو کول» دانشمند آب و هوا در موسسه هواشناسی گرمسیری هند در پونا به «الجزیره» می‌گوید: «اقیانوس گرم به تشدید سریع طوفان‌ها کمک می‌کند. طوفان فِرِدی هفت بار در طول عمر خود تشدید شد و به کمک آب‌های گرم سطحی و زیر سطحی برای مدت زمان قابل توجهی زنده باقی ماند. این آب‌های گرم هم چنین به طور مداوم باعث رطوبت‌رسانی به طوفان می‌شوند موضوعی که خود را در سیل‌های ناشی از بارانی که فِرِدی در کشور‌های جنوب شرقی آفریقا باعث شد نشان داد».

او اشاره می‌کند که آب‌های اقیانوس به طور مداوم گرم و با رطوبت اضافی هستند و این موضوع سیگنال واضحی از تغییرات آب و هوایی را به ما انتقال می‌دهد.

«شروتی نات» پژوهشگر داده‌های آب و هوایی در آلمان با ارزیابی عواملی که طوفان فِرِدی را بسیار قدرتمند و طولانی مدت ساخته موافق است. او به «الجزیره» می‌گوید: «فردی یک طوفان مرگبار بی‌سابقه بود. آن طوفان ناشی از ترکیبی از گرم شدن اقیانوس هند و شرایط جوی عالی بود. به عبارت دیگر یک طوفان کامل بود».

با این وجود، دانشمندان نگران هستند که سابقه مخرب فردی ممکن است برای مدت زمانی طولانی بی‌مانند باقی بماند. مطالعات متعدد در سالیان اخیر نشان داده‌اند که تغییرات آب و هوایی ناشی از فعالیت‌های انسانی احتمالا باعث افزایش شدت طوفان‌های استوایی می‌شود. بررسی بیش از ۹۰ مقاله منتشر شده در سال ۲۰۲۱ میلادی نشان داد که جهان باید برای طوفان‌های شدیدتر در قرن آینده آماده شود.

برخی تحقیقات هم چنین نشان می‌دهند که تعداد واقعی طوفان‌های بزرگ احتمالا در سالیان آینده افزایش خواهند یافت. تیمی از دانشمندان هواشناسی و آب و هوای مستقر در ایالات متحده در سال ۲۰۲۰ میلادی به این نتیجه رسیدند که تعداد طوفان‌های استوایی بزرگ در سطح جهان هر دهه ۸ درصد افزایش می‌یابند.

اگر گرم شدن تدریجی اقیانوس‌ها به اندازه کافی بد نباشد تهدید یک خطر ساحلی کمتر شناخته شده، اما ویرانگر که توسط دانشمندان به گرم شدن سیاره زمین نسبت داده می‌شود نیز در حال افزایش است: افزایش دما در اقیانوس‌ها که به عنوان امواج گرمای دریایی شناخته می‌شود.

ترکیبی مرگبار

امواج گرمای دریایی زمانی که دمای سطح آب دریا به طور غیرعادی برای یک دوره زمانی بالا باشد طولانی‌تر و مکررتر از همیشه هستند. دانشمندان از استرالیا، بریتانیا و ایالات متحده در سال ۲۰۱۸ میلادی نشان دادند که در فاصله سال‌های ۱۹۲۶ تا ۲۰۱۶ میلادی فرکانس امواج گرمای دریایی ۳۴ درصد و طول مدت آن ۱۷ درصد افزایش یافته است. در سطح جهانی تعداد روز‌های موج گرمای دریایی در این مدت ۵۴ درصد رشد داشته است.

شواهد نشان می‌دهند که امواج گرمای دریایی باعث سفید شدن مرجان‌ها و تخریب جنگل‌های علف دریایی و کلپ می‌شوند. تحقیقات نشان داده‌اند که این آسیب به اکوسیستم‌ها که بسیاری از گونه‌های اقیانوسی دیگر به آن وابسته هستند به نوبه خود به تنوع زیستی دریایی آسیب می‌رساند.

هنگامی که یک موج گرمای دریایی و یک طوفان با هم برخورد می‌کنند یک طوفان خطرناک می‌تواند به یک پدیده سهمگین تبدیل شود. در مه ۲۰۲۰ میلادی طوفان آمفان به شرق هند هجوم آورد و بیش از ۱۰۰ نفر را کشت و نزدیک به ۵ میلیون نفر را مجبور به فرار از خانه های‌شان در هند و بنگلادش کرد.

برای «بابیتا جانگیر» دانشجوی فوق دکتری در سازمان تحقیقات کشاورزی موسسه آتشفشانی اسرائیل طوفان ویرانگر به خانه نزدیک‌تر شد. او پیش‌تر تحصیلات تکمیلی خود را در موسسه فناوری هند (IIT) خاراگپور دنبال کرده بود. مناطق نزدیک آن موسسه که یکی از برترین کالج‌های مهندسی هند است توسط طوفان ویران شد.

جانگیر تصمیم گرفت مواد تشکیل دهنده‌ای که آمفان را به یکی از قدرتمندترین طوفان‌های هند در دهه‌های اخیر تبدیل کرد مورد ردیابی قرار دهد. در مطالعه‌ای که در سال ۲۰۲۲ میلادی منتشر شد جانگیر و همکاران‌اش دریافتند که سرعت باد طوفان از ۱۰۲ کیلومتر در ساعت به ۲۲۲ کیلومتر در ساعت تنها ظرف مدت ۲۴ ساعت و آن هم به دلیل حضور یک موج گرمای دریایی به میزان دو برابر افزایش یافته است.

او به «الجزیره» می‌گوید این مطالعه نشان داد که تشدید یک طوفان ممکن است به دلیل وجود موج گرمای دریایی نیز رخ دهد.

با گرم شدن منظم اقیانوس‌ها که پیش‌تر انتظار می‌رفت شدت طوفان‌ها را افزایش دهد امواج گرمای دریایی مکرر می‌توانند این طوفان‌ها را توربوشارژ کنند. جانگیر پیش بینی می‌کند که «طوفان‌های طولانی مدت و شدید» مانند فردی شای‌تر خواهند شد.

فصول ویرانی

تحقیقات جانگیر و همکاران‌اش در یافته های‌شان از خلیج مکزیک بازتاب یافته است جایی که اقیانوس‌شناسان هم چنین دریافته‌اند که یک موج گرمای دریایی می‌تواند به عنوان تقویت کننده انرژی برای طوفان‌های استوایی عمل کند. با این وجود، اثرات گرم شدن آب و هوا به رویداد‌های آب و هوایی انفرادی محدود نمی‌شود.

«پیتر فلیدرر» محقق دانشگاه هومبولت در برلین مطالعه‌ای را هدایت کرد که نتیجه آن در سال ۲۰۲۲ میلادی منتشر شد و به تاثیر گرم شدن سطح اقیانوس بر فعالیت طوفان در اقیانوس اطلس پرداخته بود. این مطالعه نشان داد احتمال «فصول طوفان بسیار فعال» که دارای چندین طوفان بسیار قدرتمند است در فاصله سال‌های ۱۹۸۲ تا ۲۰۲۰ میلادی افزایشی دو برابری داشته است. فلیدرر به «الجزیره» گفت: «این تحقیق اولین گام برای نسبت دادن طوفان‌های شدید به تغییرات آب و هوایی ناشی از انسان بود».

طوفان‌های شدید هم چنین شریکی به همان اندازه کشنده را با خود به همراه می‌آورند: افزایش چشمگیر سطح آب دریا که به عنوان موج طوفان شناخته می‌شود و اغلب منجر به بروز سیل در مناطق ساحلی می‌شود.

با افزایش شدید سطح اقیانوس‌ها در سالیان اخیر به دلیل گرم شدن سیاره زمین دانشمندان نشان داده‌اند که موج‌های طوفان و امواج جزر و مدی مرتبط با آن در آینده بدتر خواهند شد و احتمالا آب را در فاصله‌ای دورتر از قبل به داخل خشکی می‌ریزند.

فلیدرر و جانگیر هر دو گفتند که ارتباط مستقیم بین تغییرات آب و هوایی ناشی از اقدامات انسانی و رویداد‌های شدید آب و هوایی اکنون از نظر علمی مشهود هستند. فراوانی و شدت فزاینده خشکسالی ها، امواج گرما و آتش سوزی‌های جنگلی در سراسر جهان نیز توسط دانشمندان به تغییرات آب و هوایی نسبت داده شده اند.

گزارش جدید هیئت بین دولتی سازمان ملل متحد در مورد تغییرات آب و هوا (IPCC) که در اواخر فوریه منتشر شد به طرز شومی این نتیجه گیری را مطرح ساخت که «یک پنجره فرصت کوتاه و به سرعت در حال بسته شدن برای تضمین آینده‌ای زنده و پایدار برای همگان» وجود دارد. با این وجود، علیرغم شواهد علمی و عینی دانشمندان نگران هستند که بخش‌های بزرگی از جهان برای این وضعیت آماده نباشند.

به صدا‌های متنوع‌تری نیاز داریم

تا حد زیادی ماهیت جهانی تغییرات اقلیمی و پدیده‌های آب و هوایی شدید که در آن طوفانی مانند طوفان فردی می‌تواند سه قاره را در بر بگیرد پاسخی به همان اندازه جهانی می‌طلبد. «اندرو کینگ» مدرس ارشد علوم آب و هوا در دانشگاه ملبورن به «الجزیره» می‌گوید: «ما فناوری و توانایی کاهش انتشار گاز‌های گلخانه‌ای را در سطح جهان داریم، اما میزان انتشار گاز‌های گلخانه‌ای نزدیک به رکورد بالا باقی می‌ماند».

واقعیت آن است که شمال جهانی مسئول بیش از ۹۰ درصد از انتشار گاز‌های گلخانه‌ای اضافی در جهان است. ثروتمندترین کشور‌ها مناطقی هستند که بیش‌ترین مشارکت را دارند، اما همزمان کشور‌هایی هستند که در برابر تغییر بیش‌تر مقاومت می‌کنند.

دانشمندان می‌گویند با این وجود گام‌های فوری بیش‌تری وجود دارد که می‌تواند به کشور‌ها کمک کند تا از بدترین مرگ و ویرانی که زنگ هشدار طوفان‌های خطرناک هستند اجتناب ورزند.

جانگیز می‌گوید سیستم‌های هشدار اولیه قوی مهم هستند. گزارشی منتشر شده در سال ۲۰۱۹ میلادی توسط مرکز جهانی سازگاری مستقر در هلند نشان داد که هشدار یک روزه در مورد طوفان قریب الوقوع یا موج گرما می‌تواند آسیب به مردم و اموال آنان را تا ۳۰ درصد کاهش دهد.

بنگلادش نشان داده که چگونه حتی یک کشور با منابع محدود می‌تواند جان هزاران نفر را با راه‌اندازی یک سیستم قوی آمادگی در برابر بلایا جان افراد زیادی را نجات دهد. پس از یک طوفان مرگبار در سال ۱۹۷۰ میلادی که تخمین زده می‌شود نیم میلیون نفر را در آن زمان پاکستان شرقی به کام مرگ کشاند کشور جدید بنگلادش که یک سال پس از آن تاسیس شد سیستم هشدار و واکنش طوفان را راه اندازی کرد که در طول سالیان متمادی آن را تقویت کرده است.

امروزه برای کاهش قدرت طوفان‌ها هزاران پناهگاه به منظور اسکان آوارگان و هشدار‌های پیامکی برای هشدار دادن به جوامع در مورد طوفان‌های آینده وجود دارند. با این وجود، در حالی که «آنتونیو گوترش» دبیرکل سازمان ملل متحد سیستم‌های هشدار زودهنگام را برای همه کشور‌ها تا سال ۲۰۲۷ وعده داده عملی ساختن این وعده کار آسانی نخواهد بود. تا اکتبر ۲۰۲۲ میلادی تنها نیمی از جهان از چنین سیستم‌هایی برخوردار بودند.

این وضعیت با شکاف اساسی‌تر در حوزه دانش نیز ترکیب شده است. بخش عمده تحقیقات صورت گرفته در مورد تاثیرات آب و هوایی متمرکز بر روی کشور‌های ثروتمند بوده اند. در حالی که رویداد‌های شدید در سراسر جهان در حال تبدیل شدن به یک هنجار هستند بسیاری از تاثیرات ناشی از آن بر روی زمین در مناطق آسیب پذیرتر ثبت نشده اند. با این وجود، برای دریافت دانش و راه حل‌های دقیق‌تر به صدا‌های متنوع‌تری نیاز داریم.