کشف شواهد از شباهت رعد و برق‌های سیاره مشتری با زمین توسط فضاپیمای ناسا
دانشمندان می‌گویند به کمک اطلاعاتی که کاوشگر جونو ناسا مخابره کرده است، شباهت‌هایی میان رعد و برق در سیاره مشتری و زمین را یافته‌اند.
در زیر ابرهای قهوه‌ای آمونیاکی که سیاره مشتری را پوشانده‌اند، ابرهایی وجود دارند که مانند زمین از آب ساخته شده‌اند. در داخل این ابرها، باز هم مشابه زمین، اغلب رعد و برق‌هایی به وقوع می‌پیوندد. این صاعقه‌های ترسناک پیشتر توسط فضاپیماهای مختلفی که به دور این سیاره می‌چرخند رصد شده بودند.
اکنون دانشمندان می‌گویند داده‌های به‌دست‌آمده توسط فضاپیمای «جونو» ناسا جزئیات تازه‌ای را در مورد شباهت رعد و برق‌های مشتری و زمین، با وجود تفاوت‌های چشمگیر بین این دو سیاره، نشان می‌دهد.
در حالی که زمین یک دنیای سنگی نسبتا کوچک است، مشتری (یا «ژوپیتر»، خدای رعد در روم باستان) غول گازی است که به تنهایی می‌تواند تمام سیارات منظومه شمسی ما را در دل خود جای دهد. در واقع این سیاره به قدری عظیم است که بیش از ۱۳۰۰ زمین در درون آن جا می‌شوند.
محققان با آنالیز داده‌های پنج ساله فضاپیمای جونو، که توسط گیرنده رادیویی این کاوشگر در حین گردش به دور مشتری به دست آمده است، دریافتند که فرآیندهای شروع رعد و برق در این سیاره با فرآیندهای داخل ابرهای سیاره ما به هنگام وقوع رعد و برق مشابهت دارد.
بنابر این اطلاعات، پالس‌های رعد و برق مشاهده شده در مشتری با فاصله زمانی حدود یک میلی‌ثانیه، شبیه به رعد و برق‌های روی زمین بودند.
ایوانا کولماسووا، اخترشناس در آکادمی علوم پراگ، در این باره می‌گوید: «رعد و برق یک تخلیه الکتریکی است که در ابرهای باردار ایجاد می‌شود. ذرات یخ و آب درون ابر در اثر برخورد باردار می‌شوند و لایه‌هایی از ذرات را با بار قطبی یکسان تشکیل می‌دهند.»
وی اضافه کرد: «با این فرآیند، میدان الکتریکی عظیمی ایجاد می شود و تخلیه می‌تواند آغاز شود. این توضیح تا حدودی ساده شده است، زیرا دانشمندان هنوز کاملاً مطمئن نیستند که دقیقاً در داخل ابرهای رعد و برق چه اتفاقی می‌افتد.»
وجود رعد و برق در مشتری برای اولین بار در سال ۱۹۷۹ زمانی تایید شد که دانشمندان توانستند به هنگام گذر فضاپیمای وویجر ۱ ناسا از نزدیکی این سیاره، گسیل‌های رادیویی صاعقه‌ها را که در فرکانس‌های شنیداری این فضاپیما قرار داشت ثبت کنند.
سایر سیارات گازی منظومه شمسی (شامل زحل، اورانوس و نپتون) نیز رعد و برق دارند. همچنین شواهدی دال بر رعد و برق در ابرهای سیاره سنگی زهره وجود دارد، اگرچه این پدیده ثابت نشده و هنوز محل بحث است.
مطالعات پیشین تشابهات دیگری را در فرآیندهای رعد و برق در مشتری و زمین نشان داده بودند. به عنوان مثال نرخ وقوع رعد و برق در این دو سیاره به یکدیگر شباهت دارند، اگرچه توزیع آن در مشتری با زمین متفاوت است.
آقای کولماسووا می‌گوید: «روی زمین مناطق گرمسیری فعال‌ترین مناطق وقوع رعد و برق هستند، در حالی که اکثر رعد و برق‌ها در مشتری در عرض‌های جغرافیایی میانی و همچنین در مناطق قطبی رخ می‌دهند. این در حالی است که ما تقریباً هیچ فعالیتی از رعد و برق در نزدیکی قطب‌های روی زمین نداریم. در نتیجه واضح است که شرایط و ابرهای رعد و برق در مشتری در زمین احتمالاً بسیار متفاوت از هم هستند.»
وی می‌افزاید: «با استفاده از اندازه‌گیری‌های نوری، تلاش‌هایی برای مقایسه قدرت رعد و برق در دو سیاره انجام شد و به این نتیجه رسیدیم که رعد و برق در مشتری ممکن است با قدرتمندترین صاعقه‌های زمینی قابل مقایسه باشد.»
مشتری عمدتاً از هیدروژن، هلیوم و گازهای دیگر تشکیل شده است. کاوشگر جونو از سال ۲۰۱۶ به دور مشتری می‌چرخد و تا کنون اطلاعاتی در مورد اتمسفر، ساختار داخلی و میدان مغناطیسی داخلی این سیاره را به زمین مخابره کرده است.
