بررسی تمام جوانب اختلال دو قطبی

همه چیز در مورد اختلال دوقطبی/ علائم و درمان اختلال افسردگی شیدایی

همان طور که از نام آن مشخص است اختلال دو قطبی نوعی اختلال روانی است که موجب بروز خلق و خوی متضاد در افراد مبتلا می‌شود. یعنی به‌ صورت دوره ای، خلق و خوی فرد از شادمانی زیاد و جنب و جوش بالا به افسردگی و غم عمیق تغییر می‌کند به همین دلیل به اختلال دو قطبی، اختلال افسردگی شیدایی نیز گفته می‌شود.

در افراد مبتلا به اختلال دو قطبی، احساس شادمانی و غم بیشتر و شدیدتر از حالت معمول و در افراد عادیست به همین دلیل امورات روزمره و جریان عادی زندگی بیمارانِ مبتلا به اختلال دو قطبی دچار مشکل شده و حتی تا حد زیادی مختل خواهد شد.

تنوع علائم در اختلال دو قطبی

اختلال دو قطبی انواع مختلفی دارد که در آنها ممکن است یکی از دو خلق افسردگی یا شادمانی، غالب باشد و یا علائم هر دو خلق به صورت شدید در فرد بروز کند.

مدت زمان ماندن در هر خلق و دفعات عوض شدن‌ها نیز در افراد مختلف متفاوت است و ممکن است بیمار برای ماه ها در یک حالت خلق و خو بماند و یا اینکه هر چند روز یک بار حالت رفتاریش عوض شود.

به علاوه در برخی افراد تغییر فصل نیز در بروز حالت‌های این اختلال موثر است مثلا شاید در زمستان افسردگی بگیرند و در بهار شیدایی.

بیشتر بخوانید:

از کجا بفهمم بیماری دو قطبی دارم

نقش خانواده در مراقبت از نوجوان مبتلابه اختلال "دوقطبی"

اختلال دو قطبی در کودکان

اختلال دو قطبی در کودکان ممکن است با مشکلاتی چون بیش فعالی کودکان یا اختلال کمبود توجه اشتباه گرفته شود چون از لحاظ علائم، تا حد زیادی علائم مشابه دارند به همین دلیل تشخیص اختلال دو قطبی در کودکان نیاز به بررسی و دقت بیشتری دارد و پیچیده و سخت تر از افراد بزرگسال است .

تشخیص اختلال دو قطبی در کودکان دشوارتر از افراد بزرگسال است.

بررسی دو حالت و قطب رفتاری اختلال دو قطبی

1. افسردگی در اختلال دو قطبی

افسردگی، ترکیبی از چندین احساس منفی در مورد خود، زندگی و جهان پیرامون است. از جمله این احساسات؛ اندوه، ناامیدی، بی میلی، عصبانیت، اضطراب و … است که همگی با هم یا به تناوب به فرد حمله می‌کنند و باعث تیره شدن دیدگاه شخص نسبت به زندگی و آینده می‌شوند.

منتها افسردگی افراد مبتلا به اختلال دو قطبی شدیدتر و با دوام تر است و به همین دلیل افسردگی در آنها هم برای سلامت خود این افراد و هم سلامت سایرین خطرناک تر است و ممکن است فرد مبتلا تصمیمات اشتباه و نگران کننده ای مثل خودکشی و یا آسیب به دیگران بگیرد.

از لحاظ جسمی نیز افسردگی موجب کاهش وزن و اشتها، اختلال خواب و بی میلی جنسی، احساس خستگی مفرط و مشکلات گوارشی می‌شود.

2. شیدایی و هیجان در اختلال دو قطبی

شیدایی، حالتی از هیجان، نشاط و خوشحالی بیش از حد و بروز افراطی احساسات است که بیماران اختلال دو قطبی با آن رو به رو هستند.

در این حالت انرژی افراد بیمار، بیش از حالت معمول است به همین دلیل اعمال نامتعارفی همچون پر حرفی و حرف زدن سریع، صمیمیت بیش از حد، تصمیمات عجولانه، شادی و خنده زیاد و میل جنسی زیاد و غیر طبیعی از خود بروز می‌دهند.

به همین دلیل افراد با خلق شیدایی ممکن است اعمالی انجام دهند یا تصمیماتی بگیرند که خطرناک، زیان بار، غیر قانونی یا شرم آور باشند.

دوره‌های شیدایی در اختلال دو قطبی ممکن است چندین ماه طول بکشند.

عوامل زمینه ساز اختلال دو قطبی

تا کنون در مورد اختلال دو قطبی، آنچه مشخص شده این است که عوامل ارثی و ژنتیکی تاثیر بیشتری از محیط در پیدایش این مشکل دارند ولی تاثیر عواملی مثل بیماری و استرس و آسیب های مغزی نیز در شکل گیری اختلال دو قطبی تایید شده است پس در هر بیمار، ممکن است عامل اصلی زمینه ساز آن متفاوت باشد.

درمان افسردگی شیدایی

در مورد درمان این اختلال باید گفت که تمامی مراحل درمان باید کاملا زیر نظر پزشک انجام شود و از درمان خود سر و یا قطع درمان های تجویز شده باید پرهیز کرد.

چون ممکن است بیماری را وارد فاز وخامت بیشتر کند و همچنین برخی داروهای اختلال دو قطبی دارای عوارض هستند و باید به صورت منظم در طول دوره درمان، آزمایش خون و ادرار از فرد گرفته شود تا در صورت وجود مشکل، دوز درمان بنا به نظر پزشک تغییر کند.

1. روان درمانی

درمان‌های روانشناسی نیز می‌توانند به کنترل و یا بهبود اختلال دو قطبی کمک کنند و البته در اینجا نیز نیاز به مداومت در درمان هست و افراد، حداقل باید حدود ۶-۸ ماه تحت مشاوره قرار گیرند.

در این روش‌ها از انواع متد‌های روان درمانی و روانپزشکی برای کنترل و یا درمان بیماری استفاده می‌شود. در برخی، صرفا به مشاوره برای تغییر رفتار اکتفا می‌شود و در برخی دیگر به همراه مشاوره، دارو نیز برای بیمار تجویز می شود.

یکی از اصلی ترین روش‌های حال حاضر برای مقابله با اختلال دو قطبی روان درمانی و متدهای روانپزشکی است.

2. قرص های لیتیوم

یکی از رایج ترین درمان دارویی برای اختلال دو قطبی، قرص‌های لیتیوم است که باید کاملا تحت نظر پزشک مصرف شوند زیرا نیاز به تنظیم دوز دارند و بسته به جثه و حجم بدن هر بیمار این مقدار متفاوت است.

باید به همراه این دارو مقادیر زیادی آب و مایعات مصرف شود چون در غیر این صورت غلظت بالای دارو در خون باعث مسمومیت دارویی و علائم زیان بار می‌شود.

عوارض جانبی قرص های لیتیوم نیز اضافه وزن، تکرر ادرار و احساس تشنگی است. این قرص‌ها اگر در طولانی مدت مصرف شوند ممکن است به تیروئید یا کلیه‌ها آسیب بزنند.

در درمان افسردگی شیدایی، قرص های لیتیوم یکی از داروهای رایج هستند.

3. داروهای کنترل کننده جذب سروتونین

از داروهای کنترل کننده جذب سروتونین در دوره‌هایی از اختلال دو قطبی استفاده می‌شود و باعث کاهش تاثیر هورمون سروتونین بر مغز می‌شوند. بدن افراد مبتلا به اختلال دو قطبی هورمون سروتونین بیشتری از افراد سالم تولید می‌کند که یکی از دلایل این افزایش تولید، ژنتیکی است.

منظور از این گفته که ژن ها در اختلال دو قطبی موثر هستند این است که ژن های موثر در کارکرد انتقال دهنده های عصبی مثل دوپامین، سروتونین و گلوتامین درست کار نمی‌کنند و مشکلات خلقی زیادی در نتیجه این موضوع ایجاد می‌شود.

سروتونین بر بسیاری از فعالیت‌های جسمی و حسی مثل خواب و بیداری، اشتها و میل به غذا، یادگیری و حافظه، میل جنسی و … ارتباط مستقیم دارد و ازدیاد آن باعث اختلال در عملکرد ذهن و بدن می‌شود. دوره شیدایی در اختلال دو قطبی در اثر ازدیاد هورمون سروتونین شکل می‌گیرد.

4. درمان تحریک الکتریکی

همچنان که احتمالا تاکنون در برخی از فیلم‌های سینمایی دیده‌اید، گاها بنا به نظر پزشک برای درمان انواعی از اختلالات روانی از تحریک الکتریکی استفاده می‌شود.

در این روش، یک جریان الکتریکی ضعیف شده از مغز عبور داده می‌شود و عقیده بر این است که این جریان الکتریکی عملکرد نورون ها را بهبود می‌بخشد و تاثیر مثبتی بر کاهش هیجانات و تحریک پذیری‌ بیش از حد اعصاب دارد.

در مورد اختلال دو قطبی‌ نیز در صورتی که روان درمانی و درمان دارویی، نتیجه ای نداشته باشد ممکن است پزشک درمان تحریک الکتریکی را نیز برای بیمار تجویز کند.

گاها از روش تحریک الکتریکی یا ECT در درمان افسردگی شیدایی استفاده می‌شود.

سبک زندگی و تغذیه مناسب برای بیماران مبتلا به افسردگی شیدایی

هم در مرحله درمان و هم برای پیشگیری از ابتلا در افراد مستعد به اختلال دو قطبی، می‌توان با تغییر سبک زندگی و یک سری اعمال ساده، تا حد زیادی از بروز مشکل و یا حادتر شدن آن جلوگیری کرد که در ادامه به تعدادی از این اقدامات می‌پردازیم.

1. ورزش روزانه

ورزش مداوم به مدت کوتاه، حدود ۲۰ تا ۳۰ دقیقه در روز باعث سم زدایی بدن می‌شود و بسیاری از مواد زیان بار و رادیکال‌های آزاد را از بدن پاکسازی می‌کند.

علاوه بر این سطح هورمون‌های بدن و انتقال دهنده های عصبی را تنظیم و تعدیل می‌کند، سوخت و ساز بدن افزایش می‌یابد و کالری‌های اضافه در بدن سوزانده می‌شوند و همچنین گردش خون بهبود می یابد.

همه اینها تاثیرات مثبتی بر اختلال دو قطبی نیز می‌گذارند و علائم آن را کاهش یا کنترل می‌کنند و حتی در بهبود کامل این اختلال نیز موثر هستند پس توصیه می‌شود حتما چند دقیقه از روز را به ورزش کردن خصوصا ورزش‌های هوازی اختصاص دهید.

2. رژیم غذایی مناسب

تغذیه نیز تاثیر زیادی بر بهبود یا تشدید علائم اختلال دو قطبی دارد چون برخی از مواد غذایی، خود باعث استرس و اضطراب می‌شوند و برای افراد سالم هم زیان بار هستند.

پس افراد بیمارِ دو قطبی باید یک رژیم غذایی سالم و در عین حال مقوی داشته باشند و در سبد غذایی خود، جای بیشتری برای مصرف مواد غذایی گیاهی و سبزیجات و دانه‌های مغذی اختصاص دهند.

از مصرف گوشت قرمز و فراورده های حیوانی و روغن‌های غیر اشباع بکاهند. همچنین کالری غذای مصرفی برای افراد مبتلا به اختلال دو قطبی، باید متعادل تر باشد و نباید مقادیر بالای قند و کربوهیدرات استفاده کنند.

رژیم غذایی مناسب می‌تواند به کنترل علائم اختلال دو قطبی و یا حتی بهبود کامل آن کمک کند.

3. پرهیز از دخانیات ، مواد مخدر و الکل

تمام انواع مواد مخدر، الکل و دخانیات بر عملکرد نورون ها و انتقال دهنده های عصبی تاثیر می‌گذارند و خصوصا در مورد مواد مخدر و الکل این تاثیر شدیدتر و مخرب تر است.

با توجه به اینکه افراد مبتلا به اختلال دو قطبی، بیشتر در معرض مصرف این مواد قرار دارند باید در جریان درمانِ خود بیماری، به روش‌های درمانی کاهش دهندۀ وابستگی به الکل و مواد مخدر نیز اقدام شود.

اگر فردِ بیمار، هنوز وابسته به مواد مخدر و الکل نیست بطور کامل از مصرف آنها خودداری کند و تلاش کند در موقعیت‌ها و مکان‌هایی که احتمال دارد به استفاده از این مواد ترغیب شود قرار نگیرد.

سخن پایانی

در مورد اختلال دو قطبی و بسیاری از اختلالات فکری و روانی، یک راه حل ترکیبیِ متشکل از مشاوره و روان درمانی، مصرف دارو، تغذیه، سبک زندگی و از همه مهمتر همیاری و کمک خانواده و نزدیکان لازم است تا فرد بیمار، بهتر و موثر تر بتواند با مشکل خود روبه رو شود و قدم هایی برای بهبود بردارد.

پس علاوه بر اینکه این افراد باید خود تلاش زیادی برای بهبود وضعیت خود انجام دهند افراد دیگر، خانواده و گروه دوستان نیز می‌توانند نقش موثری در کمک به بیماران اختلال دو قطبی ایفا کنند بگونه ای که افراد بیمار، احساس تنهایی نکنند و حضور دیگران را در مسیر نه چندان آسان درمان اختلال دو قطبی در کنار خود احساس کنند.