تهران در گذرهای قدیمی‌اش ۲۹۰ سقاخانه دارد
بیشترشان در خم و پیچ کوچه های تنگ و ترش سالخورده‌ترین محله‌های مرکز شهر جا خوش کرده‌اند. رهگذران خسته از قیقاج موتوری ها و هیاهوی تمام نشدنی خیابان ها برای دمی هم که شده کنار سقاخانه های قدیمی با خودشان خلوت می‌کنند. وقتی نگاه‌شان به کاشی‌های فیروزه‌ای و تمثال قمر بنی هاشم و شمع‌های کوتاه و بلند سوزان پشت نرده‌های سبز سقاخانه‌ها می‌افتد سلامی از سر ارادات می‌دهند و با چشمان که زودتر از دهان‌شان تر می‌شود به یاد وفای حضرت عباس(ع) می‌افتند و از او برای باز شدن گره‌های کور زندگی‌شان مدد می‌خواهند.
هنوز هم می شود رد سقاخانه‌های قدیمی را در محله‌های پا به سن گذاشته پیدا کرد. سقاخانه‌های خدابنده، نوروزخان، شیخ هادی و سقاخانه آینه هنوز هم گردشگران و رهگذران زیادی را پاسوز خود می‌کنند و لب تشگان در آن سیراب می‌شوند. سقاخانه فضاهای کوچکی در معابر عمومی بود که اهالی و کسبه برای آب دادن به رهگذران تشنه درست می‌کردند. سقاخانه معمولاً ظروف سنگی بزرگی بودند که آب آشامیدنی در آن‌ها ریخته می‌شد و پیاله‌هایی با زنجیر به به آن‌ها بسته می‌شد. سقاخانه‌ها در ابتدا بیشتر جنبه خدماتی داشتند و بانیان آن‌ها بیشتر به منظور انجام کار خیر، اقدام به ساخت و نگه داری آن‌ها می‌کردند. برخی سقاخانه‌ها دائمی بودند و برخی دیگر در زمانهای خاص بویژه به هنگام عزاداری محرم برپا می‌شدند. در تهران، سقاخانه‌های بزرگتری ساخته شد و در آن‌ها شمایل بزرگان مذهبی مانند حضرت عباس برادر امام حسین(ع) و حضرت علی اکبر(ع) نقش می‌بست.
اینجا داستان عاشورا دم به دم زنده می شود
در شهر تهران بیش از ۲۹۰ سقاخانه وجود دارد که بیشتر آن‌ها در محله های سالخورده جا خوش کرده‌اند. در چند سال گذشته مرمت و بازسازی سقاخانه‌ها در دستور کار مدیریت شهری قرار گرفته است. سقاخانه‌های محله امازاده یحیی (ع) از جمله سقاخانه‌هایی بودند که بازسازی شدند. بسیاری از کارشناسان مذهبی بر این باور هستند که وجود این سقاخانه ها در گذرها و محله‌ها می‌تواند دم به دم داستان عاشورا را زنده کند و آن را با شمایلی لطیف به نسل های بعدتر منتقل کند. فرهنگ فداکاری، نوع دوستی، ایثار و شهادت و فانی دانستن این دنیا و باقی ماندن نیکی ها و خوبی ها در سقاخانه‌ها جاری است و همین مکان های جمع و جور کوچک بارها و بارها باعث تحول انسان‌هایی شده که بعدها کارهای بزرگی انجام داده‌اند.
ماجرای شمع های نذری
برای آگاهی دادن به رهگذران در شب، شمع‌هایی در اطراف سقاخانه‌ها روشن می‌شد که بعدها جنبه‌ای مذهبی پیدا کرد و کسانی که نذر و نیازی داشتند هر شب جمعه، شمع‌هایی را در سقاخانه‌ها روشن می‌کردند. البته شمع روشن کردن در زیارتگاه‌ها و اماکن مقدس برای برآوردن حاجت از اعتقادات دیرینه مردم ایران است و به همین منظور هم، در سقاخانه‌ها محلی برای روشن کردن شمع قرار دارد.
گره از کار فروبسته ما بگشایید
دخیل بستن هم یکی دیگر از سنت‌های رایج در هنگام رفتن به سقاخانه‌ها بود. این دخیل ممکن بود یک تکه پارچه سبز، یک تکه باریک پارچه از لباس یا یک قفل کوچک باشد. مردم کوچه و بازار با بستن دخیل که نوعی توسل است، با خدا و معصومان عهد می‌کردند اگر مشکلشان حل شود، صدقه‌ای در راه رضای او بدهند. این سنت در ایران ریشه چندین هزار ساله دارد و کسانی که حاجتی دارند یا از اوضاع روزگار گله‌مند هستند، دنبال شخصی یا مقامی می‌گردند که حاجتشان را برآورده کند و چون پایبند مذهب هستند، قبل از هر چیز سراغ معبود و امامان خود می‌روند.
معروف‌ترین سقاخانه‌های تهران
معروف‌ترین سقاخانه‌های تهران در اطراف بازار بزرگ تهران قرار دارند. محل این سقاخانه بعد از خیابان کشی‌های سال های دهه سی و چهل خورشیدی به داخل خیابان می‌افتد و به همت مردم، سقاخانه فعلی که یکی از مجلل‌ترین سقاخانه‌های تهران است پا می‌گیرد. سقاخانه نوروزخان به دلیل جای پای سنگی قدیمی، سقاخانه آشیخ هادی به دلیل جنجال سیاسی کشته شدن کنسول کشور امریکا و سقاخانه آیینه به دلیل حاجت دهی و تزئینات شکلیل از مشهورترین سقاخانه های تهران هستند.
این سقاخانه ۴۰۰ سال سن دارد
سقاخانه نوروزخان در خیابان پانزده خرداد شرقی، جنب بازار آهنگران واقع شده است و در گذشته نه چندان دور از معروف‌ترین سقاخانه‌های تهران به شمار می‌رفت. سرتاسر گذر این سقاخانه طاق بندی شده بود و شمایل بزرگان دینی و مذهبی، بیرق و علامت سیاه را به آن آویخته بودند.
زورخانه‌ای به همین نام کنار این سقاخانه وجود داشت که از زورخانه‌های معروف و نامی شهر به شمار می‌رفت و دالان ورودی آن از زیر سقاخانه نوروزخان می‌گذشت. بر اساس مدارک و شواهد موجود قدمت این سقاخانه به بیش از ۴۰۰ سال پیش می‌رسد. از مهم‌ترین دلایل شهرت زیاد این سقاخانه جای پای سنگی واقع در آن است که متبرک دانسته شده و این محل را به زیارتگاهی پر سابقه تبدیل کرده است.
این مکان به عنوان یکی از اماکن متبرکه تهران شناخته شده که تا قبل از برپایی حصار شاه طهماسب نیز در تهران وجود داشته است. هنوز هم گردشگران زیادی به دیدن این سقاخانه می روند و راز و نیاز کردن در جوار آن آرامش را مهمان خانه دل شان می‌کند.
