درمان اختلالات روانی با نوروفیدبک
نوروفیدبک تکنیکی درمانی است که در آن افراد برای بهبود سلامت خود با استفاده از امواج حاصل از بدن خودشان آموزش می‌بینند.
این شیوه‌ی درمانی برای اختلالات روحی و همچنین سلامت جسمی مورد استفاده قرار می‌گیرد که ما در این بخش به طور اختصاصی به کاربرد بیوفیدبک در درمان اختلالات روانی پرداخته‌ایم. نوروفیدبک در اصل، نوعی بیوفیدبک و بازخورد عصبی است که با استفاده از ثبت امواج الکتریکی مغز و دادن بازخورد به فرد تلاش می‌کند که نوعی خودتنظیمی را به آزمودنی آموزش دهد. بازخورد، به طور معمول از راه صدا یا تصویر به فرد ارائه می‌شود و از این طریق، فرد متوجه می‌شود که آیا تغییر مناسبی را در فعالیت امواج مغزی خود ایجاد کرده‌است یا خیر.
اگر شما در حال دویدن هستید و پهلو شما شروع به آسیب دیدن کند، سرعت خود را کاهش می‌دهید، در حقیقت به یک پیام زیستی پاسخ می دهید. یا هنگام دراز نشست رفتن احساس سرگیجه می کنید و به دنبال این پیام از فعالیت دست می کشید. هر دو این فعالیت ها شامل فرایندهایی و بخشهایی از بدن است که قابل کنترل ارادی و خودآگاه می باشند.
با ابزارهای مناسب، افراد می توانند همچنین کنترل فرایندها و بخش هایی از بدن که پیش از این تصور می شد ناخودآگاه، خودمختار و خارج از کنترل داوطلبانه است، را فراگیرند و آگاهانه بر دنیای درون سیستم عصبی خودمختار که عرق کردن، انقباض و انبساط عروق، فشار خون، ضربان قلب، سرعت تنفس، کشش عضلات صاف و حتی قرمز شدن و جوش زدن را کنترل می کند، تاثیر گذارند.
بيوفيدبک در روانشناسی
رابطه‌ی تصورات ذهنی و ارامش تصورات و تخيلات، الگوهای ذهني هستند كه بر كنش و رفتار هر شخص اثر مستقيمي دارد كه حالات روحی، شخصيت و حساسيت هر فرد را در بر ميگيرد .قوي ترين قواي انسان ، قوه ي (مخيله )است زيرا بدون وقفه و ۲۴ ساعته ختي بدون حضور محرك كار ميكند و اثار عميقي در نگرش و تفكر و حالات روحی ما دارد.
بيوفيدبك در روانشناسی حالتی است كه شخص اگاهانه به حالت ها و احساسات قبلي خود برگشت مي نمايد تا بتواند احساسات خود را عميقا درك كند و انها را تحت كنترل ارادي خود بگيرد. بيوفيدبك قويترين و موثرترين روشي ميباشد كه براي كنترل ذهن بكار گرفته ميشود تا قرد تمام حالات روحي خود را تحت كنترل بگيرد و غير ارادي عصبي و مضطرب نشود.
نحوه‌ی درمان با نوروفیدبک
درمانگر حسگرهای الكتريكی را به نقاط مختلف بدن، متصل ميكند، اين حسگر ها ، پاسخ هاي فيزيولوژيک بدن به استرس هاي نظير انقباض عضلاني حين دردهاي تنشی را نشان ميدهد . انقباض ها بوسيله ابزار صوتي ياتصويري به بيمار نشان داده مي شود و فرد كاملا در جريان واكنش‌هاي بدن مثل انقباض دردناك قرار گرفته و متوجه ارتباط بين انقباض ها با ايجاد درد مي شود. قدم بعدي فرا گرفتن بر انگيختن واكنش هاي مثبت در بدن مي باشد.
خود بيمار در اين مرحله بايد ياد بگيرد هنگامی كه در معرض استرس هاي جسمی يا روانی قرار ميگيرد، هر عضله از عضلات بدن را چگونه ريلكس نمايد .هدف نهاي اينست كه فرد بتواند در خارج از مركز درماني نيز بدون استفاده از ابزار و وسايل، اين پاسخهاي مثبت را ايجاد كند. اين وسايل بصورت يك حس ششم، برای بيماران عمل ميكنند،
زيرا به انها اجازه ميدهد كه فعاليت درون بدن خود را به نحوی ببينند يا بشنوند (فيدبک ديداري يا فيدبک شنيداری)در واقع بيمار مانند يك بازيكن فوتبال سعي دارد مهارتي بياموزد ودستگاه هاي بيوفيدبك، عملكرد وی را نشان ميدهد.مثلا افزايش انقباض در ماهيچه ها سبب پخش صداي با فركانس بالا ميشود و كاهش انقباض سبب پخش صداي با فركانس پايين بیوفیدبک به طور طبیعی همیشه رخ می دهد.
اختلالات روانی قابل درمان با نوروفيدبک:
_بيش فعالی / كمبود توجه
_اضطراب
_اختلالات يادگيری
_اختلالات خواب
_افسردگی
_سوء مصرف مواد
انواع روش‌های نوروفیدبک
در سال‌های اخیر، انواع مختلفی از نوروفیدبک معرفی شده‌اند که می‌توان به شش نوع زیر دسته‌بندی نمود:
1- EEG Neurofeedback: رایج‌ترین نوع نوروفیدبک است و امواج سطحی، ثبت و تحلیل ميشنود و بر اساس دامنه آنها مشخصی فیدبک ارائه می‌شود.
2- Slow Cortical Potential Neurofeedback: بر روی فرکانس‌های خیلی پائین (زیر یک هرتز)، کار تحلیل و فیدبک انجام می‌شود. برای درمان بیش‌فعالی/نقص توجه و به ویژه صرع می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد.
3- HEG Neurofeedback: فیدبک بر اساس جریان خون اطراف مغز، ارائه می‌شود. این روش، برای درمان میگرن، نقص توجه (ADD) و افسردگی، اثربخشی بسیار محسوسی داشته و می‌تواند درمان موثرتری را ارائه کند. همچنین باعث کاهش تعداد جلسات تا "نصف" می‌گردد.
4- Z-Score Neurofeedback: مبتنی بر روش اول نوروفیدبک است اما ارائه فیدبک بر اساس دیتابیس جامعه نرمال انجام می‌گیرد که از افزایش یا کاهش بیش از حد فعالیت امواج مغزی پس از جلسات نوروفیدبک جلوگیری می‌کند.
5- LORETA Neurofeedback: لورتا نوروفیدبک که به نوروفیدبک عمقی نیز شناخته می‌شود، بر اساس منشأ تولید امواج مغزی فیدبک را ارائه می‌کند.
6- fMRI Neurofeedback: میزان فعالیت هر بخش از مغز را با استفاده از دستگاه MRI بررسی و فیدبک ارائه می‌شود. این روش هنوز در مرحله تحقیقات است.
عوارض نوروفیدبک
نوروفيدبك به عنوان شكلي از بيو فيدبك، روشي ايمن و بدون درد است. دستگاهی که به بدن ما وصل می‌شود هیچ اشعه و یا سیگنالی را وارد بدن نمی‌کند. این دستگاه صرفاً سیگنال‌های زیستی ما را ثبت می‌کند و برای اینکه ما بتوانیم آنها را با اراده خود تحت تأثیر قرار دهیم در مانیتور به ما نشان می‌دهد. سنسورهایی که نیز بدن و یا سر فرد در نورفیدبک با بیوفیدبک نصب می‌شوند بصورت بالقوه هیچ مشکلی برای فرد بوجود نمی آوررند.
منبع: سیمرغ
1980
