بیماری‌هایی که سبب اختلال بلع می‌شود/ علائم اختلال بلع

جلال بختیاری، در آستانه برگزاری هفدهمین همایش سالیانه گفتار درمانی (۱۱ تا ۱۳ اردیبهشت ۹۸ در دانشگاه علوم بهزیستی تهران )، در ارتباط با اختلال بلع، اظهار داشت: بلع به عنوان نخستین مرحله گوارش نقش بسیار مهمی در تغذیه و سلامت انسان دارد و در صورتیکه عملکرد بلع دچار اختلال و تغییر شود منجر به بروز سوءتغذیه، کم آبی بدن، عفونت ریه ناشی از آسپیراسیون و در مواردی حتی مرگ و یا تغییر در کیفیت زندگی فرد می‌شود.

وی افزود: بلع طبیعی یک مکانیسم پیچیده است، که در طول آن غذایی که در دهان گذاشته می‌شود از لحاظ حجم و غلظت طوری تغییر می‌کند تا بتواند به راحتی از طریق حلق و مری برای مراحل بعدی گوارش وارد معده شود. این فرایند طی مراحلی که عبارتند از: مراحل دهانی، حلقی و مروی انجام می‌شود.

عضو هیأت مدیره انجمن گفتار درمانی ادامه داد: اختلال بلع به علت بیماری‌های مختلفی همچون سکته‌های مغزی، پارکینسون، ضربه‌های مغزی و نخاعی، MS، آلزایمر و سرطان‌های سر و گردن ایجاد می‌شود. علاوه بر این بیماری‌ها، سالمندی نیز به علت تغییرات فیزیولوژیک و ساختاری، تغییراتی را در این عملکرد حیاتی به وجود می‌آورد و منجر به بروز اختلال بلع (دیسفاژی) در این افراد می‌شود.

بختیاری گفت: علائم اختلال بلع معمولاً شامل سرفه‌های های مکرر حین غذا خوردن یا بعد از غذا خوردن، احساس گیر کردن غذا در گلو و احساس خفگی، باقی ماندن غذا در حفره دهان، بالا رفتن دمای بدن و احساس گر گرفتگی بعد از غذا خوردن، عفونت‌های مکرر ریه و اجتناب از خوردن برخی مواد خاص مانند گوشت، مغز‌های آجیل و…، است.

وی بیان داشت: مطالعات مختلف نشان داده که شیوع اختلال بلع در جمعیت سالمندان شایع‌تر از بقیه گرو‌های سنی است. به طوریکه شیوع اختلال بلع در افراد بالای ۵۰ سال ۲۵ درصد گزارش شده و در سالمندانی که در بخش‌های مختلف پزشکی بستری هستند، حدود ۳۰ درصد است.

عضو هیأت مدیره انجمن گفتاردرمانی گفت: همچنین در سالمندانی که در مراکز سالمندان اقامت دارند شیوع اختلال بلع ۶۸ درصد و در سالمندانی که به طور مستقل زندگی می‌کنند ۱۳ تا ۳۸ درصد است. همچنین بیش از ۵۵ درصد بیماران سکته مغزی دچار درجاتی از اختلال بلع هستند، همچنین این اختلال در بیماری پارکینسون بیش از ۵۰ درصد گزارش شده است و حدود ۳۵ درصد بیماران MS از این اختلال رنج می‌برند.

وی گفت: با توجه به اینکه ساختار‌های در گیر در بلع و گفتار مشترک هستند بر اساس تمام راهنما‌های بالینی، ارزیابی، تشخیص و درمان اختلال بلع دهانی _حلقی به عهده متخصصین گفتار درمانی است.

بختیاری با اشاره به اینکه خوشبختانه در سال‌های اخیر اختلال بلع بیشتر مورد توجه قرار گرفته است، گفت: گفتار درمان‌ها بعد از ارزیابی‌های بالینی و ابزاری مانند ارزیابی بلع توسط آندوسکوپ فیبر نوری و یا ویدئو فلوروسکوپی بلع باریم که توسط متخصصین رادیولوژی انجام می‌شود، شدت و نوع مشکل بیمار را تشخیص داده و بر اساس نتایج معاینات و ارزیابی‌ها، روش‌های درمانی و توانبخشی مختلفی را برای بیماران به کار می‌برند که در سال‌های اخیر هم با پیشرفت تکنولوژی، روش‌های مختلفی علاوه بر تمرینات توانبخشی بلع مانند تحریکات الکتریکی عضلات در گیر در بلع و یا تحریکات الکتریکی نواحی مغزی درگیر در بلع برای کمک به این گروه از بیماران به کار می‌رود.

منبع: پارسینه

1980