با شهادت سردار سلیمانی، دکترین ایران در عراق تغییر یافته است/ مسعود بارزانی دچار اشتباه محاسباتی در قبال تهران شده است

قیس قریشی در تحلیل سخنان فؤاد حسین، وزیر امور خارجه عراق که در مصاحبه‌ای با شبکه تلویزیونی الغَد در مصر گفت « به ایرانی‌ها گفته‌ایم که نیازمند همکاری مشترک هستیم و به دخالت هیچ نیرویی نیازی نداریم» و اینکه «روابط عراق با ایران از «مرحله سکوت» به «مرحله صراحت» رسیده است» و در پاسخ به این سوال که روابط امروز تهران- بغداد را در سایه این تحولات چطور ارزیابی می‌کنید، گفت: مصاحبه آقای فؤاد حسین را از کانال الغد شنیده بودم؛ واقعیت این است که صحبت‌های وزیر امور خارجه عراق زوایای مثبت زیادی هم داشت؛ این‌که در حوزه آب، مدام اشاره کرد که حق با ایران است و با توجه به خشکسالی‌ای که در ایران حاکم است، نمی‌شود بیشتر به ایران فشار آورد. این‌که در مناسبت‌های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، تاریخی و فرهنگی بارها اشاره کرد که هیچ راه گریزی از همسایه‌ای مانند ایران نیست و به هر حال ما همسایه هستیم و تاریخ چندهزار ساله پشتوانه مناسبات ماست و مسائل بسیار زیادی که به صورت مثبت اشاره کردند.

دستگاه پروپاگاندای مخالف یکه‌تازی می‌کند 

وی ادامه داد: با این حال به عنوان مثال ائتلاف سه‌گانه آقایان صدر، حلبوسی و بارزانی وجود دارد؛ بزرگ‌ترین اشتراک بین این سه فرد و این سه قوا، یعنی قوای سنی، بخشی از کردها، حزب دموکرات و جریان صدر، مخالفت با ایران است. این سیاست از دو سو برایشان آورده دارد؛ یعنی متأسفانه با عملکرد ضعیف ما در حوزه رسانه و دیپلماسی عمومی، سیستم و ماشین پروپاگاندای کشورهای حوزه خلیج‌فارس مانند سعودی و امارات و سیستم پروپاگاندای متحدان‌شان در عراق، یعنی شبکه‌هایی که واقعاً ایران‌ستیزی می‌کنند در این فضا یکه‌تاز هستند. 

وی افزود: دردناک‌ترین موضوع این است که ما آرشیوی از این دستگاه پروپاگاندای ایران‌ستیز در عراق درست نکردیم که حتی اگر ترکیه عراق را بمباران کند، برنامه شبکه‌های پرمخاطبی مانند دجله، زاگرس، شرقیه، فرات و... هر اتفاقی که در عراق می‌افتد شبانه به طور هماهنگ و حتی با ادبیات مشترک موضوع‌شان ایران‌ستیزی است. ما حتی نتوانستیم آرشیوی تهیه کنیم و این را حداقل تحویل متحدین یا دوستان‌مان در کردستان بدهیم که در شبکه‌هایشان ایران‌ستیزی می‌شود. متاسفانه ایران‌ستیزی و مخالفت با ایران در عراق رویکرد اجتماعی پیدا کرده و بخش قابل توجهی از جامعه عراق مخاطب این ایران‌ستیزی است.

این کارشناس مسائل غرب آسیا گفت: همچنین نزدیکی دولت آقای مصطفی الکاظمی با کشورهای حوزه خلیج فارس به علاوه اردن و مصر، یکی از مشترکات‌ مخالفت با ایران و به نحوی ایران‌ستیزی است. یعنی دو پالسی که آقای فؤاد حسین در این مصاحبه مخابره کرد یکی برای جبهه داخلی بود که ما هم با ایرانی‌ها صریح شدیم و خیلی رک با ایرانی‌ها صحبت می‌کنیم و پالس دوم، پالس به کشورهای حوزه خلیج فارس به علاوه مصر و اردن است که برای عراق مهم هستند. عراق چند روز دیگر به نشستی که سازمان همکاری‌های حوزه خلیج فارس با آقای بایدن دارد، دعوت است و در تلاش هستند که عراق را جذب کرده، از ظرفیت‌های عراق استفاده کرده و در عراق سرمایه‌گذاری کنند که آورده بسیار بزرگ مالی و سیاسی با توجه به جایگاه ژئوپلتیک عراق در جغرافیا و مناسبت‌های تاریخی، برای کشورهای حوزه خلیج فارس به علاوه مصر و اردن خواهد داشت.

وی ادامه داد: در نتیجه آقای فؤاد حسین این بخش از صحبت‌هایش دو پالس بود یکی به جبهه داخلی و تقریباً به بخشی از جامعه عراق که مخالفت با ایران تا حدودی برایشان بسیار جذاب است که به هر حال سال‌ها رسانه‌های تصویری، صوتی، جراید و... روی این وضعیتِ جامعه عراق و مخالفتش با ایران کار کردند آن هم بدون فکر کردن و موضوع دیگر پالس به کشورهای حوزه خلیج‌فارس بود که وضعیت ما در قبال ایران نسبت به قبل تغییر کرده است و اگر می‌خواهید ما را بپذیرید یا ما را بازی بدهید به هر حال خیال‌تان راحت باشد که ما مناسبت‌هایمان با ایران دچار تغییر شده است و ایران آن نفوذ سابق را در عراق ندارد.

قریشی گفت: معتقدم ابهام در چشم انداز توافق در وین، حزب دموکرات و آقای بارزانی را جسور کرده است و این که فکر می‌کنند اگر توافق هسته‌ای نشود ایران هم از لحاظ اقتصادی ضعیف‌تر شده و به تبع آن نفوذ سیاسی‌اش در منطقه کاسته می‌شود و احساس می‌کنند که جنگ قریب‌الوقوعی بین محور اسرائیل و متحدینش با ایران درمی‌گیرد.

مسعود بارزانی دچار اشتباه محاسباتی در قبال ایران شده است 

وی ادامه داد: من پیگیر تحولات هستم. می‌بینم مسئولان اقلیم خیلی جسورانه‌تر و بی‌ملاحظه‌تر نسبت به جمهوری‌ اسلامی ایران صحبت می‌کنند و ملاحظات سابق و خطوط قرمز سابق را رعایت نمی‌کنند. معتقدم این تنش بین جمهوری اسلامی ایران و اقلیم در حوزه امنیتی ناشی از  اشتباهات محاسباتی است که آقای بارزانی دچارش شده و امروز هم در ائتلاف با آقای صدر در همراهی برای ایستادگی در برابر جبهه واحد شیعی قرار گرفته است و رفتارشان نسبت به ایران یک مقدار از حالت محافظه‌کاری و رعایت ادب، رعایت پروتکل‌ها و خطوط قرمز فراتر رفته و خیلی جسورتر نسبت به جمهوری اسلامی صحبت می‌کنند و به راحتی صرفاً ایران و جمهوری اسلامی را تنها عامل خرابی و مشکلات در عراق می‌دانند.

وی افزود:  این در حالی است که می‌دانید در عراق از اسرائیل گرفته تا قطر، سعودی، امارات، ترکیه، آمریکا، انگلیس و... نقش دارند و نقش‌های بسیار مهم و بزرگی از سال ۲۰۰۳ تا به امروز ایفا کرده‌اند و انکار این واقعیت و انداختن تمام تقصیرها به گردن جمهوری اسلامی جزو همان پروپاگاندایی است که به شکل روزانه و هماهنگ بین اقلیم کردستان، امارات، سعودی و گروه‌های سنی در عراق هماهنگ شده کار می‌شود و تأثیرش را بر روی جامعه عراق گذاشته است، هرچند نفوذ و توان جمهوری اسلامی در عراق هرگز با هیچ یک از کنشگری‌ها و نفوذی که کشورهای منطقه دارند قابل مقایسه نیست زیرا بسیار ریشه‌دار و قوی است اما پاشنه آشیل این نفوذ همان ضعف در رسانه و دیپلماسی عمومی است و به شهادت من، عزیزان در عراق و نخبگان عراقی جمهوری اسلامی بازی رسانه را به شدت باخت و از دشمنان جمهوری اسلامی در عراق با همین رسانه در حوزه رسانه توانستند از حداقل‌ها استفاده‌های حداکثری بکنند، در صورتی که جمهوری اسلامی به حوزه رسانه و افکار عمومی اعتقاد ندارد و اصلاً بازی رسانه را بلد نیست و عمق قدرت رسانه را اصلاً درک نکرده است. 

قریشی در پاسخ به این سوال که عراق مبتکر و میزبان ۵ دور گفت‌وگوهای ایران و عربستان بوده که یکی از دستورکارهای مهم سیاست خارجی ایران محسوب می‌شود، با توجه به اتفاقات اخیر و تحولات سیاسی در داخل عراق، سرنوشت این مذاکرات را چگونه می‌بینید؟ گفت: در رابطه با میزبانی مذاکرات و وساطتی که در دولت آقای عادل عبدالمهدی بین ایران و عربستان سعودی آغاز شد؛ تقریباً مجموع عراقی‌ها، حتی دوست و دشمن ایران باور دارند و این باور در عراق به وجود آمده که با توجه به ضعف حکومت مرکزی در عراق و این‌که می‌بینیم دولت‌ها در این کشور دولت‌هایی کوتاه‌مدت هستند، با نزدیک شدن و وساطت بین ایران و سعودی بتوانند آسیب این اختلاف را در عراق به حداقل برسانند و تا حدودی هم موفق شدند.

 من فکر می‌کنم جمهوری اسلامی باید به سرعت به آ‌رشیو اقدامات ایران ستیزانه بپردازد و به پروپاگاندای رسانه‌ای عجیب و غریبی که در عراق علیه ایران به پا شده اعتراض کند

احیای برجام تاثیر بالایی در جرأت سعودی‌ها برای سرعت‌بخشی به مذاکرات با ایران دارد

وی ادامه داد: در این مسیر نیمی از راه طی شده و در پایان دور پنجم. ارزیابی‌ سعودی‌ها و ارزیابی وزارت خارجه ایران ارزیابی مثبتی است، هرچند سعودی‌ها نگاه‌شان به برجام و احیای آن تأثیر بالایی روی جرأت و تصمیم‌شان دارد برای این‌که چه سرعتی به مذاکره با ایران ببخشند؛ یعنی اگر امروز توافقی میان آمریکا و ایران برای احیای برجام شکل بگیرد، سرعت مذاکرات بین ایران و سعودی بسیار سریع‌تر خواهد بود و نتیجه‌گیری‌ها سریع‌تر انجام می‌شود و هرچقدر که از توافق در زمینه برجام دورتر شویم، مذاکرات تهران- ریاض نیز کندتر خواهد شد. و نمی‌شود که منکر نیم‌نگاه سعودی‌ها به قضیة برجام و قضیة توافق هسته‌ای باشیم.

وی افزود: با این حال عراقی‌ها توانستند یخ عدم مذاکره بین ایران و سعودی را بشکنند، چند دوره مذاکره غیرمستقیم و رد و بدل پیام در زمان آقای عادل عبدالمهدی شکل گرفت و در نهایت در دولت آقای الکاظمی به طور مستقیم هیأت‌های امنیتی ایران و سعودی بارها در بغداد نشستند و جلسة آخر ختم به این شد که هیات‌هایی سیاسی نیز به تیم‌های امنیتی اضافه شوند و هر دو طرف ابراز امیدواری کردند که در آیندة نزدیک می‌توانیم شاهد ملاقات دو وزیر امور خارجه باشیم. به هر حال وساطت ایرانی‌ها دربارة آتش بس در یمن کارساز شد و تلاش کردند که حداقل حوثی‌ها آتش‌بس را بپذیرند و متأسفانه با تمام بدعهدی‌هایی که سعودی‌ها سر بند بند این آتش‌بس کردند هنوز انصارالله پایبندی خودش را به آتش‌بس حفظ کرده است.

این تحلیلگر مسائل جهان عرب گفت: اگر مذاکرات میان ایران و عربستان به نتیجه برسد در نهایت اعتبار بالایی را برای عراق به ارمغان خواهد آورد چرا که بسیاری در مسیر میانجی گری میان این دو کشور پیش قدم شدند اما نتوانستند کاری از پیش ببرند ولی عراقی‌ها با توجه به این‌که آقای الکاظمی از مقبولیت خوبی در کشورهای حوزه خلیج فارس برخوردار است، توانست یخ این جمود عدم ارتباط بین ایران و سعودی را بشکند اما امروز رفتار سعودی‌ها به رفتار آمریکا و نتیجه مذاکرات وین بسیار وابستگی دارد. 

با شهادت سردار سلیمانی، دکترین ایران در عراق تغییر یافته است

قریشی همچنین در پاسخ به این سوال که در جریان تحولات سیاسی در عراق مجددا عده‌ای از شخصیت‌های سیاسی مترصد این هستند که نوک پیکان انتقادات خود را به سمت تهران بگیرند، شرایط فعلی تا چه میزان نفوذ تهران در عراق را با چالش مواجه خواهد کرد، گفت: اینطور به نظر می‌رسد که دکترین سیاست ایران در عراق پس از شهادت سردار سلیمانی و آغاز به کار جانشینش تغییر پیدا کرده است؛ سردار سلیمانی عادت داشت پیش از وقوع چالش و هر زمان که احساس می کرد قرار است چالشی به وجود بیاید، سعی می‌کرد آن را بین جریان‌های مختلف شیعی در عراق حل و فصل کند. این در حالی‌ست که نظر سردار قاآنی این است که این امر باید از جمهوری اسلامی خواسته شود؛ به این معنا که پیش قدم شدن برای حل و فصل چالش میان گروه‌های شیعی باید از ایران درخواست شود تا فردا شبهه‌ای نباشد که ما دخالت می‌کنیم. این تغییر رفتار تاثیر خودش را در عراق گذاشته و حتی در میان متحدین ما نیز کدورت ایجاد شده است.

وی ادامه داد: در این شرایط شاهد هستیم که آمریکا هم نقش خود در عراق را به حداقل رسانده و تمایلی به نقش آفرینی در این کشور ندارد و همین امر باعث شده که کشورهای حوزة خلیج فارس خصوصاً امارات که نیابت سعودی را نیز به عهده دارد و قطر، ترکیه و حتی اسرائیل از این فضای پیش آمده استفاده کنند هرچند توان بهره‌برداری‌شان خیلی بالا نیست. ما شاهد بودیم که اماراتی‌ها نقشی سلبی در شکل گرفتن ائتلاف گروه سیادت و طیار الصدری داشتند و به سرعت با کوچک‌ترین فشار ایران عقب کشیدند و کار خودشان را اشتباه دانستند و اتفاقاً به متحدینشان هم فشار آوردند که شما حق ندارید وارد ائتلاف بشوید.

وی افزود: یکی از سرخوردگی‌های آقای مقتدی صدر هم همین بود که آقای حلبوسی صادقانه بازی نکرد؛ یعنی از یک طرف به آقای صدر می‌گفت من کاملاً و صددرصد جزو ائتلاف شما هستم  از طرف دیگر تمام تلاشش را کرد که ۲۲۰ نماینده جمع نشود، یعنی زور زد که دو سوم مجلس برای انتخاب ریاست‌جمهوری زیر سقف پارلمان جمع نشود و این یک مقدار باعث سرخوردگی آقای صدر شد. به هر حال با کنار کشیدن آقای صدر از پارلمان عراق و دستوری که به نماینده‌های صدری پارلمان عراق داد که استعفایشان را به آقای حلبوسی تقدیم کنند، پیش‌بینی‌ها این است که آقای صدر پس از چند ماه می‌خواهد از برگ خیابان و اعتراضات خیابانی استفاده کند.

وی تاکید کرد: به هر صورت ایشان واقعاً توانمند است و این کارت را همیشه به خوبی بازی کرده اما از این طرف فرصتی برای اتحاد شیعی به وجود آمده که با مشارکت کردها و سنی‌ها دولت را تشکیل داده و اشتباهات گذشته را مرتکب نشود، یعنی سعی کند با زمانی که دارند و می‌توانند آقای صدر را تقریباً یک سال بدون این‌که از کارت اعتراضات خیابانی‌اش استفاده کند، دور نگاه دارند.

قریشی گفت: بزرگ‌ترین چالش عراق امروز برق است، یعنی استان‌های وسط و جنوب عراق گاهاً بین ۸ تا ۱۲ ساعت در تابستان برق ندارند، چالش دیگر مدیریت آب است که چالشی بزرگ است. اگر دولت جدید عراق بتواند در این یک سال در حوزه خدماتی کارنامه موفقی داشته باشد و قوانین انتخابات را طوری تنظیم کند که اگر آقای صدر از کارت خیابان استفاده کرد و یک سال دیگر اعتراضات خیابانی به جایی رسیدند که پارلمان منحل شود و انتخابات مجدد برگزار شود، قانون انتخابات آسیب‌زننده به اتحاد نباشد، من فکر می‌کنم می‌تواند با این دو کارت ظرف مدت یک سالی که فرصت دارد، با درست استفاده کردن از اکثریتشان در پارلمان و تدوین قوانین، در دولتی سرپا و قوی که بتواند در حوزة خدماتی مردم را راضی نگاه دارد.

وی ادامه داد: پس اگر حالت اول پیش آمد که آقای صدر از کارت خیابان استفاده کرد، دولت را ساقط و پارلمان را منحل کرد می‌توانند با خیال راحت وارد انتخابات بشوند و اگر که آقای صدر خواست از ضعف‌های دولت برای ورود به خیابان استفاده کند دولت کم ضعفی باشد که دست آقای صدر خیلی باز نباشد، یعنی اگر که صدری‌ها خواستند اعتراضات خیابانی کنند حداقل جامعة عراق خیلی همراهی نکند و برای نخست‌وزیر آیندة عراق قابل مدیریت باشد که می‌تواند آقای مالکی هم باشد که آدم توانمندی است که زمزمه‌هایی هم از این دست وجود دارد.

وی افزود: در رابطه با این‌که نوک پیکان از این به بعد به سمت ایران خواهد بود یا خیر؛ با قدرت گرفتن اتحاد شیعی و ورود آقای حلبوسی و ورود محتمل آقای بارزانی به این ائتلاف و تشکیل دولت من فکر می‌کنم کارت ایران ستیزی کارت جالبی نباشد. یعنی این‌ها قرار است با هم کار کنند و اتحاد تنثیقی تقریباً با ۱۵۰ نماینده پس از کنار کشیدن آقای صدر در پارلمان عراق قدرت بسزایی خواهد داشت و می‌تواند در قوانین هم گروه آقای حلبوسی و هم آقای گروه آقای بارزانی را آزار بدهد. من فکر می‌کنم از این به بعد بازی کردن با کارت ایران‌ستیزی آوردی نداشته باشد. 

ایران از پروپاگاندای رسانه‌ای علیه خود آرشیو تهیه کند

این کارشناس مسائل خاورمیانه گفت: من فکر می‌کنم جمهوری اسلامی باید به سرعت به آ‌رشیو اقدامات ایران ستیزانه بپردازد و به پروپاگاندای رسانه‌ای عجیب و غریبی که در عراق علیه ایران به پا شده اعتراض کند، کاملاً هم می‌تواند این پروپاگاندا را متوقف کند و بسیار بسیار برای ایران این دستگاه‌های عجیب و غریب رسانه‌ای که به وجود آمده خطرناک است که عراقی هستند، پول خلیجی دارند و به طور احمقانه‌ای در حال ایران‌ستیزی‌اند.

وی ادامه داد: بعید می‌دانم این ضدیت با ایران از طرف احزاب سیاسی در یک سال آینده نمود پیدا کند و اگر بشود این دستگاه‌های تبلیغاتی که شبکه‌های وابسته به این احزاب هستند را مدیریت کرد، ایرانی‌ها محکم وارد شوند و بخواهند که این سیستم پروپاگاندا علیه جمهوری اسلامی و ایران تعطیل شود، فکر می‌کنم فرصت خوبی هم برای جمهوری اسلامی و هم برای متحدین جمهوری اسلامی در عراق پیش خواهد آمد چون دولت و پارلمان متعلق به خودشان است، این یک سال را طوری مدیریت کنند که پس از یک سال اگر گزینه اعتراضات خیابانی رو شد قابل مهار باشد و اگر پارلمان به این نتیجه رسید که تعهدی دادند به آقای صدر که بعد از یک سال و نیم انتخابات را زودتر برگزار می‌کنیم باز هم در آن حالت بتوانند برنده بازی باشند.