نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری ایران از نگاه آمریکا

این سوالی است که "ری تکیه" کارشناس شورای (غیردولتی) روابط خارجی آمریکا در مطلبی در وبگاه این اندیشکده آمریکایی بدان پرداخته و می نویسد:

از نظر بحث سیاستگذاری، این کارزار انتخاباتی از نظر جزئیات سیاست ها بسیار کم مایه و بیشتر روی شعارهای کلی متمرکز بوده است. از مجموع 6 نامزد انتخابات 28 ژوئن، 5 نفر متعلق به جناح اصولگرا هستند که شامل محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس، سعید جلیلی، مذاکره کننده سابق هسته ای، علیرضا زاکانی شهردار تهران، امیرحسین قاضی زاده هاشمی، معاون ابراهیم رئیسی رئیس جمهوری فقید ایران و مصطفی پورمحمدی وزیر سابق کشور و دادگستری است.

 اگرچه همه آنها جزء سیاست مداران محافظه کار و تندرو در عرصه سیاست ایران طبقه بندی می شوند، اما از نظر لحن و رویکرد متفاوت به نظر می رسند. تنها نامزد جناح اصلاح طلب مسعود پزشکیان، نماینده مجلس و وزیر پیشین بهداشت است که به نظر می رسد در برخی نظرسنجی ها در ایران در رتبه دوم یا سوم قرار دارد، هرچند چنین نظرسنجی هایی قابل اعتماد نیستند.

نامزدهای انتخابات ایران از نگاه آمریکا

همه نامزدها از وضع موجود انتقاد می کنند، اما رئیسی را ستایش می کنند و قول می دهند که راه او را ادامه دهند. در دوره 3 ساله رئیسی، او تلاش کرد در خط رهبری عالی ایران حرکت کند و در سیاست خارجی با حمایت از سرویس‌های امنیتی در تلاش‌های آنها برای به چالش کشیدن اسرائیل و نیروهای تحت رهبری ایالات متحده در منطقه فعال بود.

دو کاندیدای اصلی محافظه‌کار، قالیباف و جلیلی، مبادلات پرتنشی داشته‌اند و حامیان آنها یکدیگر را متهم می کنند. اما فراتر از آن، اختلافات کمی بین این دو نامزد وجود دارد. آنها هر دو از وضعیت اقتصادی انتقاد کرده اند بدون اینکه مسیری به جلو ارائه دهند. 

حضور رای دهندگان چقدر مهم است؟

میزان مشارکت رای‌دهندگان به این معناست که حکومت مشروعیت مردمی خود را چگونه ارزیابی می‌کند و این یک نقطه نگرانی فزاینده برای آنهاست.

انتخابات اخیر در ایران شاهد مشارکت کم سابقه ای بوده است، به ویژه در مناطق شهری، که نشان دهنده عدم علاقه به مشارکت در صحنه است. در انتخابات پارلمانی ماه مارس، گزارش‌های رسمی مشارکت ۴۱ درصدی را نشان می‌داد.

انتخابات ریاست جمهوری کنونی با مشارکت کم در رویدادهای تبلیغاتی هنوز مردم را هیجان زده نکرده است. کاندیداها کم رنگ بوده اند و مناظره ها تا کنون شوری ملی را به شیوه سال 2013 که حسن روحانی با به چالش کشیدن سیاست های هسته ای و خارجی کشور انجام داد، جلب نکرده است. 

روحانی با پیشنهادهایی برای باز کردن درِمذاکرات با غرب بر سر برنامه هسته‌ای کشور به عنوان راهی برای کاهش تحریم‌ها، رای آورد و به عنوان رئیس جمهوری، این مذاکرات را که به توافق کوتاه مدت هسته ای انجامید، دنبال کرد. زمان اندکی وجود دارد تا نامزدهای امسال هم بتوانند توجه عمومی گسترده را به سمت خود جلب کنند و انتظار می‌رود نامزدها برای این مهم پیام های خود را تند و تیزتر کنند. 

البته به نظر می رسد حاکمیت ترجیح می دهد که این انتخابات زودهنگام در یک مرحله به سرانجام برسد، اما شواهد حاکی است هیچ نامزدی حداقل 50 درصد آرا را کسب نمی کند و احتمالا رقابت به مرحله دوم برود. آخرین باری که در ایران انتخابات ریاست جمهوری دو مرحله ای شد، در سال 2005 (1384) بود که محمود احمدی نژاد اکبر هاشمی رفسنجانی را شکست داد.

آیا نتایج این انتخابات بر سیاست خارجی ایران، به ویژه حمایت این کشور از «محور مقاومت» متشکل از نیروهای منطقه تاثیری خواهد داشت؟

"محور مقاومت" به رهبری ایران به قدری موفق بوده است که به سختی می توان فهمید که چرا کسی باید به دنبال برهم زدن چنین سیاست موفقی باشد که به تهران اجازه می دهد تا قدرت خود را بدون نگرانی از عقوبت و مجازات در سرتاسر منطقه به نمایش بگذارد.

برای مثال، با نزدیک شدن به انتخابات، حوثی‌ها در یمن حملات مخرب خود به کشتی‌های تجاری در دریای سرخ را تشدید کردند و نیروهای حزب‌الله لبنان در جبهه شمال اسرائیل شدیدترین حملات خود را به اسرائیل وارد می کنند. 

پزشکیان، کاندیدای اصلاح طلب، از احیای دیپلماسی هسته ای صحبت کرده است و علنا مورد حمایت محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه سابق و مذاکره کننده ارشد ایران  در روند مذاکرات هسته ای منتهی به برجام است. حتی نامزدهای جبهه محافظه کار مانند پورمحمدی و جلیلی نیز بر ضرورت دیپلماسی فعالتر در همه عرصه ها تاکید کرده اند.

تصمیمات نهایی در مورد مسائل امنیتی توسط مقام رهبری ایران اتخاذ می شود، اما در عین حال رئیس جمهوری این توانایی را دارد که نهادها و مراکز قدرت حکومت را تا حدی تحت فشار قرار دهد.