پس از مرگ یحیی السنوار، آینده "محور مقاومت" ایران چه خواهد بود؟

شورای آتلانتیک، هفدهم اکتبر 2024 مقاله ای منتشر کرد که ترجمه آنرا می خوانید:

سیصد و هفتاد و شش روز بعد، او کشته شد. یحیی السنوار، رهبر حماس و مغز متفکر حمله تروریستی اکتبر گذشته به اسرائیل که باعث یک سال جنگ در خاورمیانه شد، امروز توسط سربازان اسرائیلی در نوار غزه کشته شد. مرگ السنوار پس از ترور حسن نصرالله، رهبر حزب‌الله، و کارزار مداوم اسرائیل علیه حماس و حزب‌الله صورت می‌گیرد، و گروه‌های نیابتی "محور مقاومت" ایران را در منطقه تحت فشار شدید قرار داده است. اکنون باید چه انتظاری از اسرائیل، ایران و این گروه‌ها داشته باشیم؟ کارشناسان ما به این موضوع پرداخته‌اند.

برای حماس در غزه: هرج‌ومرج و یک فرصت

مرگ السنوار ممکن است «راه‌های خروج» از جنگ در غزه را فراهم کند. احمد الخطیب می‌گوید که انتظار دارد در داخل حماس «هرج‌ومرج» رخ دهد و این به اسرائیل و متحدانش فرصتی می‌دهد تا از «بلاتکلیفی ها و اختلافات» بهره ببرند و به آزادسازی گروگان‌های باقی‌مانده اسرائیلی و «یک توافق عمومی برای کاهش درگیری‌ها و خلع سلاح حماس» دست یابند.

جاناتان پانیکف Jonathan Panikoff اشاره می‌کند که یک رهبر جدید برای حماس، به‌ویژه اگر خارج از غزه باشد، «ممکن است بیش از السنوار تمایل به نهایی کردن یک توافق داشته باشد.» این بدان معناست که جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا، بهترین فرصت خود در ماه‌های اخیر را برای «فشار دوباره برای آتش‌بس» خواهد داشت و بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، بیش از هر زمان دیگری تحت فشار سیاسی برای رسیدن به توافق بر سر گروگان‌ها قرار خواهد گرفت.

الخطیب بر این باور است که ایالات متحده، اسرائیل و کشورهای عربی اکنون می‌توانند اقداماتی برای تسریع در نابودی حماس انجام دهند: «عفو عمومی» برای اعضای حماس که مبارزه را متوقف کنند، «پاداش‌های مالی» به کسانی که به آزادسازی گروگان‌ها کمک می‌کنند، و تعهد اسرائیل «برای خارج شدن از غزه و پرهیز از اشغال مجدد این منطقه در آینده نزدیک» در حالی که نوار غزه را به روی «چهره‌های عرب، بین‌المللی و تشکیلات خودگردان فلسطین» باز می‌کنند تا اوضاع را تثبیت کنند.

حزب‌الله و لبنان

جاناتان پانیکف می‌گوید که در طول یک سال گذشته، حزب‌الله حملات موشکی خود به اسرائیل را با جنگ در غزه هماهنگ کرده است. اما «عملیات‌های اسرائیل در لبنان اکنون آغاز شده و بعید است که متوقف شود، آنهم فارغ از نتیجه جنگ در غزه» مگر این‌که یک توافق بزرگ حاصل شود که شامل جابه‌جایی نیروهای حزب‌الله از مرزهای اسرائیل باشد، که به «امکان بازگشت حدود ۷۰ هزار اسرائیلی به خانه‌هایشان» می‌انجامد.

در محافل سیاسی و نظامی اسرائیل درباره جنگ در غزه اختلافاتی وجود دارد اما درباره کارزار علیه حزب‌الله چنین نیست.

جاناتان اشاره می‌کند: «با توجه به اینکه عملیات‌ هوایی و زمینی در حال انجام است، احتمالاً نیروهای دفاعی اسرائیل (IDF) خواهان ادامه نابودی ذخایر خطرناک‌ترین تسلیحات حزب‌الله مانند موشک‌های بالستیک و کروز خواهند بود."

برای حوثی‌ها در یمن: اهمیتی تازه و خطرات جدید

حوثی‌های یمن پس از یک سال که با شلیک به کشتی‌ها در دریای سرخ، حمل و نقل جهانی را مختل کرده‌اند، ممکن است نقش برجسته تازه ای بیابند. امیلی میلیکن Emily Milliken می‌گوید: «تهران احتمالاً اولویت خود را بر تأمین تسلیحات پیشرفته و قطعات سلاح برای این گروه قرار خواهد داد تا عملیات‌ دریایی و حملات به قلمرو اسرائیل با دقت و تخریب بیشتری انجام شود.» او اضافه می‌کند که ایران ممکن است با همکاری روسیه، موشک‌های ضدکشتی به حوثی‌ها بدهد.

اما این افزایش برجستگی در نقش حوثی ها، همچنین با افزایش خطراتی همراه است، و چه بسا رهبر این گروه، عبدالملک الحوثی، با همان سرنوشتی مواجه شود که نصرالله و السنوار به آن دچار شدند (همچنین بسیاری دیگر که هدف‌ حملات اسرائیل قرار گرفتند). میلیکن می‌گوید که اگر ارتش اسراییل، رهبران ارشد حوثی‌ها را هدف قرار دهد، «این کار می‌تواند توانایی این گروه را برای عملیات تضعیف کند، بحران رهبری ایجاد کند و خلاء رهبری در شبکه متحدان و گروه‌های نیابتی ایران را گسترش دهد."

درباره کارشناسان شورای آتلانتیک: 

احمد الخطیب : پژوهشگر ارشد مقیم در برنامه‌های خاورمیانه شورای آتلانتیک و تحلیلگری که در شهر غزه بزرگ شده است.

جاناتان پَنیکف : مدیر ابتکار امنیت خاورمیانه و معاون سابق افسر اطلاعات ملی ایالات متحده برای خاور نزدیک.

امیلی میلیکن:  مدیر اجرایی در ابتکار N7 در برنامه‌های خاورمیانه.