اراده‌ای که روسیه را از مذاکرات کنار گذاشت اراده آمریکایی بود نه ایرانی/ ما برای همکاری اقتصادی با آمریکا هیچ منع ایدئولوژیکی نداریم/ استقبال کشور‌های منطقه از مذاکرات ایران و آمریکا حتی زمان برجام هم وجود نداشت

حشمت‌الله فلاحت‌پیشه گفت: من معتقدم که مهم‌ترین دستاورد مذاکرات مسقط، به هر حال عملگرایی دیپلماتیک بود و این دستاورد کمی نیست. دلیلش این است که جریانات مخالف مذاکره در ایران و آمریکا، عمدتاً این ادعا را مطرح می‌کردند که دو طرف مذاکره را بهانه کرده‌اند، زیرا سیاست دیگری در پیش دارند. یعنی در سمت آمریکا، مدعی بودند که آمریکایی‌ها با توجه به لشکرکشی نظامی، بیشتر سعی می‌کنند یک فرصت محدود به مذاکره دهند، ولی اصل کار برای آنها همراهی با سیاست نقطه‌زنی نتانیاهو علیه ایران است. در سمت دیگر هم به هر حال برخی معتقد بودند که ایران به دنبال مذاکره نیست و بیشتر به دنبال وقت‌کشی است.

وی با بیان اینکه همین که طرفین حاضر شدند، متن مذاکراتی را به گونه‌ای تنظیم کنند که منجر به بن‌بست نشود و زمان را برای دور بعدی مذاکره مشخص کردند، این نشان می‌دهد که دو طرف به دنبال توافق هستند، عنوان کرد: لذا وقتی که دو طرف مخالف یا دو طرف رقیب به دنبال توافق باشند، عمداً متون مذاکراتی خود یا دستور کار را به گونه‌ای تنظیم می‌کنند که بستر اصول مشترک بیشتر مورد بحث قرار گیرد و بسیاری از موارد اختلافی را به آینده موکول کنند. این اتفاقی بود که در مسقط شکل گرفت و این هفته به نظر من، یک فرصت حیاتی برای دیپلماسی است. زیرا همان‌طور که می‌بینیم، هم در ایران و هم در جا‌های دیگر، مخالفان مذاکره به تمامی اقدامات خود ادامه می‌دهند.

ما برای همکاری اقتصادی با آمریکا هیچ منع ایدئولوژیکی نداریم

این تحلیل‌گر مسائل بین الملل دو سناریو را برای ادامه مذاکرات متصور شد و اظهار کرد: سناریوی اول این است که به هر حال ایران و آمریکا بر سر چیزی شبیه برجام توافق کنند و این توافق در زمان ترامپ شکل بگیرد. در همان زمان هم مطرح بود، زیرا عده‌ای معتقد بودند که عملاً ترامپ به دو دلیل برجام را به عبارتی پاره کرد. دلیل اول این بود که خواست امضای خودش پای این پیمان باشد و دلیل مهم‌تر اینکه ترامپ به دنبال منافع اقتصادی از این توافق بود و معتقد بود که باید واسطه‌ها کنار روند ایران و آمریکا امضا کنند تا آمریکا بتواند مزایای اقتصادی به دست آورد. اگر این سناریو پیش برود، من معتقدم ایرانی‌ها با این سناریو مشکلی ندارند. رئیس‌جمهور نیز اعلام کرده که ما برای همکاری اقتصادی با آمریکا هیچ منع ایدئولوژیکی نداریم.

وی افزود: سناریوی دوم، سناریویی است که ممکن است ترامپ غیرملی‌گرایانه عمل کند و در واقع به دنبال تأمین خواسته‌های بازیگرانی مانند اسرائیل باشد که ممکن است یک دستور کار غیرقابل توافق روی میز بیاید. طرف آمریکایی ممکن است بخواهد ایران چرخه سوخت هسته‌ای خود را نداشته باشد و در عوض نیروگاه هسته‌ای مانند بوشهر را حفظ کند. منتها سوخت هسته‌ای ایران از خارج در قالب معادلات قبل از برجام، مانند تأمین سوخت بیشتر که تحت نظارت آژانس ۲۰ درصدی به ایران می‌آمد داشته باشیم، در این قالب ایران عملاً از تولید سوخت محروم شود. این چیزی است که نتیجه‌اش شکست مذاکرات خواهد بود و البته از این بدتر زمانی خواهد بود که غیر از موضوع هسته‌ای، موارد اختلافی دیگری نیز به میدان کشیده شود و در دستور کار قرار گیرد.

استقبال کشور‌های منطقه از مذاکرات ایران و آمریکا حتی زمان برجام هم وجود نداشت

فلاحت‌پیشه در خصوص نقش سایر کشور‌ها بر روند مذاکرات جاری، اظهار کرد: بسته به اینکه طرفین به سناریوی یکدیگر نزدیک شوند، امکان توافق بیشتر خواهد بود. من معتقدم همین که تمام کشور‌های منطقه، به جز اسرائیل، از این مذاکرات استقبال کردند، پیام روشنی برای آمریکا است که به دنبال ثبات در خاورمیانه هستند. بالاترین مبادلات اقتصادی آمریکا در خاورمیانه است. این پیام، پیامی است که حتی زمان برجام هم وجود نداشت و به نظر من، تقویت‌کننده امکان مذاکرات است. ولی واقعیت را باید در نظر بگیریم.

من معتقدم که اگر تابوشکنی صورت نگیرد، نتیجه مذاکرات به سمت سود برای نتانیاهو خواهد بود. هرچه ایران و آمریکا مشوق‌ها و دورنمای اقتصادی و همکاری امنیتی خود را ترسیم کنند، امکان توافق بین آنها بیشتر خواهد شد. به‌عبارتی، دو نقطه اشتراک ایران و آمریکا می‌تواند همکاری اقتصادی و همکاری در حوزه امنیت منطقه باشد. این کار علاوه بر اینکه ایران و آمریکا را به هم نزدیک می‌کند، منافع کشور‌های منطقه را نیز در تنش‌زدایی ایران و آمریکا قرار خواهد داد. این کاری است که باید صورت بگیرد و من معتقدم بدون تابوشکنی، چنین کاری امکان‌پذیر نخواهد بود.

این عضو مجلس دهم درباره مخالفت‌هایی که از سوی برخی نمایندگان مجلس برای ادامه مذاکرات مطرح شده است، بیان کرد: من معتقدم یکی از دلایلی که مانع تنش‌زدایی ایران و آمریکا در طول چهار دهه گذشته شده، ملاحظه نسبت به جریانات افراطی در ایران بوده است. بحث مذاکره مستقیم یا غیرمستقیم در ایران، تنها تحت ملاحظه تندرو‌ها شکل می‌گیرد. ضمن اینکه واقعاً تاوان زیادی هم برای کشور در این زمینه دارد؛ لذا من به شخصه دلیلی نمی‌بینم که باز هم مذاکرات غیرمستقیم باشد و واسطه‌ها عمل کنند. الان کسانی که تا دیروز با کل مذاکره مخالف بودند، سعی می‌کنند با غیرمستقیم کردن مذاکره، عملاً طرفداران خود را حفظ کنند.

ولی من معتقدم که تجربه نشان خواهد داد که تاوانی که منافع ملی برای مداخله تندرو‌ها در دسترس خارجی‌ها داده، قابل دفاع نیست. من معتقدم دیگر دلیلی ندارد که ایران و آمریکا غیر از مذاکرات مستقیم دستور کار‌ها را مشخص کنند. همین که مشخص شد آمریکایی‌ها نیز اراده‌ای برای توافق دارند، به نظر من دلیلی بر غیرمستقیم کردن مذاکرات نیست. به ویژه اینکه کسانی که به دنبال مذاکره غیرمستقیم و یا محدود کردن اختیارات هستند، هدفشان ایجاد خلا‌هایی است که بتوانند به اصل مذاکره ضربه بزنند.

اراده‌ای که روسیه را از مذاکرات هسته‌ای کنار گذاشت، یک اراده آمریکایی بود، نه اراده ایرانی

وی در مورد نقش روسیه در جریان مذاکره ایران و آمریکا خاطرنشان کرد: من اعتقادم بر این است که به هر حال روسیه تلاش می‌کند که موضوع اوکراین به مهم‌ترین مسئله دستور کار آمریکا تبدیل شود. ولی واقعیت این است که روسیه به حدی در جنگ اوکراین درگیر است که توان کارشکنی در دایره ابتکار‌های دیپلماتیک در دنیا را ندارد.

این اتفاقی بود که از چهار سال پیش افتاد و متأسفانه اگر مذاکره‌کنندگان و مسئولان وقت کشور، چهار سال پیش برجام را احیا می‌کردند، الان ایران به دستاورد‌های بی‌سابقه‌ای رسیده بود. ولی در حال حاضر، من معتقدم اراده‌ای که روسیه را از مذاکرات هسته‌ای کنار گذاشت، یک اراده آمریکایی بود، نه اراده ایرانی. متأسفانه در ایران، افرادی بیش از اینکه به دنبال منافع ملی باشند، به تأمین منافع روسیه متمایل شده‌اند. ولی من باز هم تکرار می‌کنم که اراده‌ای که روسیه را از مذاکرات کنار گذاشت، یک اراده آمریکایی بود، نه اراده ایرانی.