رئیسی پیشنهاد حضور در انتخابات ۱۴۰۰ را رد کرد

در گفت‌وگو با یکی از قدیمی ترین اعضای حزب مؤتلفه اسلامی، خاطرات او از انقلاب اسلامی و دلایل مبارزه با رژیم پهلوی را مرور کردیم و نکات جالبی در این زمینه برای ما بیان کرد از جمله اینکه محمدرضا شاه پهلوی پس از دیدار با اتاترک دست با اصلاحاتی زد اما مردم به او اعتمادی نداشتند و اصلاحات او با اقبال مردمی مواجه نشد.

توکلی بینا سوء مدیریت ها را عامل مهم دست نیافتن به آرمان های انقلاب اسلامی می داند و تأکید دارد که اگر رقیب حسن روحانی در انتخابات سال 96 رأی می آورد و رئیس جمهور می شد، اوضاع کشور خیلی بهتر از این بود. البته ابراهیم رئیسی در قوه قضائیه اقدامات خوبی انجام داده و پیشنهاد حضور مجدد در انتخابات ریاست جمهوری را رد کرده است.

آقای توکلی! به عنوان مقدمه، بارزترین خاطره ای که از دوران مبارزه با رژیم پهلوی دارید را برای ما بگویید.

رژیم پهلوی بنا داشت کشور را به سمتی ببرد که هر کاری می خواهند انجام دهند. تا زمانی که آقای بروجردی در قید حیات بود جرأت نمی کردند کاری انجام دهند. مسئولین رژیم شاه به قم می آمدند و با آقای بروجردی ملاقات می کردند و مترصد آن راه بودند. تا اینکه در یک ملاقاتی که نخست وزیر را به قم می فرستد و آقای بروجردی می گوید حاج آقا روح الله با او دیدار کند. صغری و کبری می چیند که چند بند از قانون مانع کارهای آنها بود از جمله اینکه مصوبات مجلس باید به تأیید پنج نفر از علما برسد. امام حتی اجازه نمی دهد که حرفش را تمام کند.

اوایل سال 1341 دولت علم لایحه انجمن های ایالتی ولایتی را مصوب کرد. تا آن زمان زنان حق رأی نداشتند. اعلام کردند که به زنان حق رأی داده شد و اسلام و از انتخاب کننده و انتخاب شونده حذف گردید و تحلیف به کلام الله مجید را قسم به یکی از ادیان کردند. یعنی راه باز باشد که هر کاری می خواهند انجام دهند. وقتی این مصوبه را می گذرانند امام خمینی(س) جلسه ای تشکیل می دهد و پنج فقیه آن موقع یعنی مرحوم حاج آقا مرتضی حائری یزدی، آیت الله گلپایگانی، مرعشی، شریعتمداری و خود امام خمینی(س) در این جلسه سه مصوبه داشتند؛ یکی اینکه بلافاصله تلگراف بزنند که این مصوبه خلاف اسلام است و دوم اینکه تمام علمای سراسر کشور را در جریان امر قرار دهند و سوم اینکه این جلسه تا حصول نتیجه ادامه داشته باشد.

امام دستگیر شد و همه علمای سراسر کشور جمع شدند و مصوبه کردند که آقای خمینی یکی از فقهای بزرگ شیعه است و این مصوبه پخش شد. چون فقیه را نمی توانستند محاکمه کنند. اما در نهایت امام را تبعید کردند. بعد از ترکیه امام به عراق می رود و با فشار رژیم شاه، صدام به امام می گوید یا باید سکوت کنید و یا عراق را ترک کنید. امام به مرز کویت می رود. زمانی که برای ورود به کویت مشکل پیش می آید، امام می فرماید به پاریس می رویم؛ چون آن زمان هرکس می توانست سه ماه بدون ویزا در فرانسه اقامت داشته باشد.

دلیل اینکه فرانسه انتخاب شد، همین سه ماه اقامت بدون ویزا بود؟

بالأخره امام باید از یک جایی حرفش را به جهان می رساند. وقتی به پاریس وارد می شوند شاه به اروپایی ها باج می داد که هوای او را داشته باشند. رئیس جمهور فرانسه با شاه تماس می گیرد که آیت الله خمینی به اینجا آمده و با او چه کار کنیم؟ شاه فکر می کرد آنجا یک کشور مسیحی است و امام نمی تواند کاری انجام دهد؛ می گوید من با ماندن او مخالفتی ندارم.

آقایی به اسم «عسکری»، ویلایی در نوفل لوشاتو داشت که تقریبا 40 کیلومتر با پاریس فاصله دارد و به امام پیشنهاد می کنند و حاج احمد آقا، فردوسی پور، محتشمی پور و همه اعضای دفتر مخالفت می کنند. امام می گویند خودم می بینم. امام خیلی خوش ذوق بود؛ وقتی می بینند می گوید می آیم.

شما آن موقع فرانسه بودید؟

وقتی امام به فرانسه رفت دیدم همه اعضای جبهه ملی دارند به پاریس می روند. به حاج مهدی عراقی زنگ زدم و گفتم اینها ذهن امام را خراب می کنند. گفت من و تو از قتله منصور هستیم. گفتم قضایا شل شده است. یک افسر اداره گذرنامه گفت من 24 ساعته برای شما پاسپورت می آورم. من بلیط پاریس را گرفتم. کمی هم اطلاعات گرفتم. در خیابان کشان پاریس دفتری به امام داده بودند. در فرودگاه لوور که پیاده شدیم، به یک راننده گفتم ما را به هتل ایفل ببرد. از هتل به کشان تلفن کردم و دیدم آقای محمد هاشمی(رئیس اسبق صدا و سیما) تلفن را جواب داد و گفت با یک استیشن بچه ها را سوار می کنم و به نوفل لوشاتو می برم. ما سوار شدیم و مغرب به نوفل لوشاتو رسیدیم.

در طول سال هایی که امام در ایران بود من روزهای یکشنبه به دیدار امام می رفتم و همه کارهایی که داشت را انجام می دادیم. در نوفل لوشاتو آقای سیدحسین خمینی ما را پیش امام برد و امام خیلی خوشحال شد و گفت وسایل شما کجاست؟ گفتم وسایل ما هتل ایفل پاریس است. بعد گفت وسایلتان را بیاورید و اداره اینجا با شما دو نفر(توکلی بینا و عراقی) است. یک اتاق در آنجا گرفتیم. روزانه بین 300 تا 400 خبرنگار در آنجا تردد داشتند. ما ظهر و شب غذا درست می کردیم و هرکس می آمد را غذا می دادیم.

به نظر شما رژیم پهلوی و محمدرضا شاه چه اشکالاتی داشتند که در نهایت مردم به این نتیجه رسیدند که باید با این حکومت مبارزه کنند؟

شاه یک حلقه به گوش غرب بود. برنامه داشتند که یک نفر را به جای شاه بگذارند؛ به آمریکا رفت و گفت هرکاری که دیگران می خواهند انجام بدهند را بگویید خود من انجام می دهم. از این پست تر می شد؟! اگر کمی از جنایات و غرور خود کوتاه می آمد و با مردم مدارا می کرد، مردم به راحتی او را ترک نمی کردند. وقتی از آمریکا آمد شمشیر را از رو بست. آن موقع حدود 60 هزار مستشار آمریکایی سه رکن کشور یعنی ارتش، آموزش و پرورش و برنامه و بودجه را در دست داشتند. یعنی شاه در برنامه و بودجه هم کاره ای نبود و آن هم دست آمریکایی ها بود. اینجا را ایالت 53 آمریکا کرده بودند و این برای مردم ما مشکل بود.

انقلابیون سال 57 دلایلی همچون عدالت، آزادی، انتخابات آزاد و رفع فقر را از جمله دلایل انقلاب اسلامی می دانند. نظر شما در این خصوص چیست؟

شاه پس از ملاقات با اتاترک انقلاب شاه و ملت و یا «انقلاب سفید» را شروع کرد.

یعنی خود شاه هم دست به اصلاحاتی زده بود؟

شاه می خواست رفراندوم انجام دهد و اصلا مردم رأی ندادند. مردم به این اصلاحات شاه اعتماد نمی کردند.

به خاطر ویژگی های نسل امروز شاید قانع کردن آنها برای انجام انقلاب کار سختی باشد. شما به عنوان یک چهره انقلابی چطور از فعالیت خود برای مبارزه با شاه دفاع می کنید؟

اکثر کسانی که در این ایام معتکف می شوند جوانان دارای سن پایین هستند. اینها خوب مسائل را فهمیده اند و این برای جوانان خیلی عالی است.

فرمایش شما صحیح است. اما جوان امروز به اینترنت و اطلاعات روز دسترسی دارد که جوان سال 57 دسترسی نداشت. به خاطر فرهنگ اسلام و تشیع، یک سری ویژگی ها بین جوان امروز و نسل اول انقلاب مشترک است ولی یک سری ویژگی های آنها با هم متفاوت است و اگر به جوان امروز استدلال ارائه ندهیم به راحتی چیزی را قبول نمی کند. من می خواهم آن استدلال را بشنوم.

800 کانال ماهواره ای علیه حکومت با سم پاشی می کنند. مقام معظم رهبری در جایی فرمودند دشمن تمام ترفندهای خود را به کار گرفته تا انقلاب اسلامی را از صحنه خارج کند و نتوانسته و با تهاجم فرهنگی می خواهد این کار را انجام بدهد؛ و به بزرگان می گویند باید پاشنه ها را ورکشید و کار کرد. یعنی رهبری در هر مرحله ای هشدار داده اند. ممکن است بعضی از جوانان ذهنیت انقلابی نداشته باشند اما اکثریت آنها هشیار و بیدار شده اند.

ما در سال 57 یک سری آرمان سیاسی، فرهنگی و اجتماعی داشتیم. امروز که 42 سال از انقلاب اسلامی گذشته در زمینه تحقق این آرمان ها که از جمله آنها می توان به فقرزدایی، عدالت، استقلال، انتخابات آزاد و مسائل مختلف دیگر اشاره کرد، چقدر توفیق داشته ایم و چقدر به آرمان شهری که سال 57 برای خودمان ترسیم کرده بودیم رسیده ایم؟

با وجود اینکه ما در تحریم های سختی بوده ایم، پسر شهید ستاری(سورنا ستاری» کارهای عجیبی کرده و تمام گره های کور را توانست با این جوانان باز کند. مقاومت در این ایام سخت بود که آمریکا از جهات مختلف به ما حمله کرده بود. یکی از الطاف الهی این بود که خداوند به وسیله جوانان کشور گره ها را باز کرد و در بسیاری موارد به خودکفایی رسیدیم و خود آنها مات شدند و مقاومت جوانان این امر را ایجاد کرد.

شما یک وجه قضیه را فرمودید که فشارهای خارجی بود. اما بعضی از اصولگرایان تأکید دارند که به خاطر سوء مدیریت ها نتوانسته ایم آن طور که باید موفق عمل کنیم.

شکی نیست.

چقدر این قضیه را قبول دارید که سوء مدیریت ها در عدم توفیقات ما نقش داشته است؟

ما کشوری با ذخایر فراوان هستیم. مثل نفت، گاز و معادن که انفال هستند و باید به خزانه بیایند. در اثر مدیریت غلط کمبود پیدا کرده ایم.

اگر رقبای آقای روحانی بر سر کار می آمدند اوضاع کشور بهتر از این بود؟

مثلا چه کسی؟ آدم باید انقلابی باشد.

مثلا رقیب سال 96 آقای روحانی، آقای رئیسی بود. با توجه به اینکه در دولت دوازدهم ما تحریم شدیم، اگر ایشان در رأس دولت قرار می گرفتند اوضاع کشور بهتر از امروز بود؟

اگر آقای رئیسی می آمدند مسلما همین طور بود ولی رئیسی کسی است که از نخستین روزهای قوه قضائیه در قوه قضائیه بوده و به وضوح همه چیز را می داند. لذا به او برای حضور در انتخابات ریاست جمهوری سال 1400 پیشنهاد داده اند و قبول نکرد.

به نظر شما تا آخر قبول نمی کند؟

نه؛ بزرگترین جایی که ما می توانیم کار کنیم، قوه قضائیه است. مثلا در مورد کارخانه هایی که گرفته اند ایشان ایستاده و صاحبان آنها را وادار می کند وام ها را اصلاح می کنند و می گوید برای تولید نباید سختگیری شود. لذا یکی یکی آنها را به بستر خودشان بر می گرداند و در این زمینه خیلی کار کرده است.

منبع: جماران

66