آینده خاورمیانه و حتی جهان عرب را ایران، ترکیه و اسرائیل می‌سازند؟

توران قشلاقجی در القدس العربی نوشت: ولی نصر، مشاور سابق در وزارت خارجه آمریکا، در مقاله‌ای که در فارین پالیسی منتشر شد و همچنین در گفتگو با رسانه‌های ترکیه، تصریح کرد: «زمان اعراب به سر آمده و رقابت موجود بین قدرت‌های غیر عربی یعنی ایران، ترکیه و اسرائیل است که آینده منطقه را می‌سازد».

نصر می‌افزاید: «دیگر در خاورمیانه دولت عربی مهمی مانند گذشته نیست و برخلاف دوره جنگ سرد، این ایران، اسرائیل و ترکیه هستند که جلوتر از کشور‌های عربی، در منطقه خاورمیانه اثرگذارند. از سال ۲۰۰۳ جهان عربی شروع به فروپاشی کرد. به عبارت دیگر، دولت‌های قدرتمند منطقه یعنی سوریه، مصر و عراق، دچار ضعف شدیدی شدند و دیگر دولت اثرگذاری مثل مصر در دوره مبارک، وجود نداشت. از سوی دیگر، سوریه و عراق بر مناطق خود مسلط نیستند و بخش بزرگی از جهان عرب به منزله میدانی برای بازی قدرت‌های غیر عربی شده است. دولت‌های عربی هم تصمیم به ایستادن در کنار یکی از این سه دولت قدرتمند گرفتند، یعنی ایران، اسرائیل و ترکیه.»

در ادامه این مطلب آمده است: مطالبی مشابه نظر، ولی نصر را فراوان در رسانه‌های غربی می‌بینیم، تقریبا تمام اندیشکده ها در ایالات متحده و اروپا، مطالعاتی را در این زمینه منتشر می‌کنند. اگر نظری به تحولات در جهان عرب بیفکنیم، شرایط همه چیز را روشن می‌کند. قدرت‌هایی مثل روسیه، ایران، ایالات متحده و اسرائیل، نفوذ زیادی در سوریه دارند، در لبنان، شاهد نقش فرانسه، ایران، اسرائیل و ایالات متحده هستیم. در یمن ایران و عربستان با یکدیگر درگیرند. هر جا نگاه کنید، از عراق تا لیبی، می‌توانید تاثیر طرف‌های خارجی را به بوضوح ببینید.

دیگر جامعه عربی و شورای همکاری‌ها قادر به اتخاذ تصمیم یا تعیین سرنوشت منطقه نیست، چرا که ساختار و اساس آن‌ها تقسیم شده و این دلیلی است که باعث می‌شود اسرائیل به آسانی در جولان، قدس، کرانه باختری و دریای سرخ تحرک داشته باشد. شکی نیست که ترکیه از شکاف در جهان عرب بیشترین تاثیر را می‌پذیرد، از این رو، باید برای تضمین ظهور قدرت‌های فعال در کشور‌های عربی تلاش کند، چرا که این مساله باعث تامین امنیت ترکیه هم می‌شود. همانطور که دولت‌های عربی باید از سیاست جنگ سرد در نزدیکترین زمان ممکن رها شوند و سیاستی را ایجاد کنند که به نفع منافع ملی شان باشد. قطعا کشور‌های عربی در طول سال‌های اخیر میزان ضرر‌های زیادی که در نتیجه سیاست‌های کوتاه مدت و ناشی از تصمیمات غضبناک متوجه منطقه شده است را مشاهده کرده اند. دولت‌های عربی نیاز مبرمی به وضع سیاست‌های طولانی مدت دارند، پیش از اینکه هرج و مرج و تنش‌ها به کلی منطقه را از بین ببرد.

در این راستا، ترکیه باید ابتدا گام‌هایی برای پایان دادن به مشکلات منطقه اتخاذ کند که می‌تواند شامل تاسیس یک همکاری جدید با قطر، کویت، الجزایر، عمان، عربستان و مصر و سپس حمایت از حکومت‌های جدیدی باشد که در یمن و لیبی ایجاد می‌شوند. همچنین لازم است ترکیه از دیدگاه‌های مختلف گروه‌ها و قبایل در حکومت‌های عربی جدید حمایت کرده و مانع از ورود این کشور‌ها به درگیری ایدئولوژیک شود. البته گروه‌های مذکور هم باید برای تحقق توسعه و استقرار در کشور‌های خود تلاش کنند. در این میان، نیاز مبرمی هم به بهبود یک سیاست جدید برای حل بحران‌ها در سوریه و فلسطین وجود دارد، در غیر این صورت، منطقه به سمت تنش‌های تازه‌ای می‌رود که برای مدتی طولانی باقی می‌ماند.

خلاصه سخن آنکه سیاست ترکیه در قبال کشور‌های عربی در طول جنگ سرد، مبتنی بر رقابت بین شرق و غرب بود و پس از گذراندن این مرحله، گام‌ها و سیاست‌هایی اتخاذ کرد که هدف از آن، تبدیل شدن ترکیه به یک پایگاه بود. در این رابطه، آنکارا سیاست جدیدی در قبال خاورمیانه، بالکان، قفقاز و آسیای میانه در پیش گرفت. پس از شعله ور شدن جنگ در سوریه در سال ۲۰۱۱، در سایه استقرار نیروهای جهان در منطقه و ظهور سازمان‌های تروریستی مثل داعش، که خطرات امنیتی زیادی داشتند، آنکارا سیاست جدیدی اتخاذ کرد. این کشور ثابت کرده است که در ابتدا نقش مهمی در حمایت از صلح و امنیت در منطقه داشته و اکنون باید به دنبال تضمین ظهور جناح‌های فعال و قدرتمند بین دولت‌های عربی باشد.

منبع: انتخاب

46