کشمکش سیاسی در راس قدرت حزب کمونیست در چین

کاتسوجی ناکازاوا در روزنامه نیکی، چاپ ژاپن نوشت: بازگشت ناگهانی نخست وزیر لی کچیانگ به قدرت، بحث روز چین است. نخست وزیر چین به طور سنتی مسئول سیاست‌های کلان اقتصادی، به عنوان رئیس شورای دولتی است. اما رئیس جمهور شی جین پینگ قدرت را در کنترل خودش داشته و در ۹ سال گذشته، اختیارات لی صرفا اسمی بوده است.

در ادامه این مطلب آمده است: اما شرایط در ماه گذشته به طرز چشمگیری تغییر کرده است. اعضای حزب کمونیست چین صبح روز شنبه هنگام ورق زدن روزنامه مردم، سخنگوی حزب حاکم، شگفت زده شدند. این تعجب نه از محتوای سخنرانی نخست وزیر در کنفرانس ۲۵ آوریل درباره سیاست، بلکه از اختصاص فضای ۱۰ کلمه‌ای به این سخنرانی در روزنامه رسمی دولت بود.

از نظر محتوا، لی از سیاست پاک و هماهنگ با سیاست اصلی شی جینگ برای ریشه کن کردن فساد صحبت کرد. اما در نگاهی دقیقتر می‌تواند چند نکته جالب را تشخیص داد. او درباره اقتصاد صحبت کرده و از اقداماتی برای بازسازی آن، تعهد به مکانیسم‌های بازار، کاهش بار مالیاتی، حمایت از شرکت‌های کوچک و متوسط و ایجاد شغل گفت.

این‌ها ستون‌های "لیکونومیکس" بودند، اصطلاحی که در آغاز این رژیم برای توصیف اولویت‌های لی ایجاد شد. از آن زمان، لیکونومیکس عملاً با به دست گرفتن کنترل اقتصاد توسط شی، کنار گذاشته شده بود. اما سخنرانی ۲۵ آوریل نشان داد که کتاب بازی اقتصادی لی دوباره در نوسان کامل است. قابل توجه‌ترین جمله این بود: "پیشبرد توسعه اقتصادی و اجتماعی مسئولیت اساسی دولت‌ها در همه سطوح و همچنین یک نیاز ضروری برای بهبود رفتار احزاب و ایجاد یک دولت پاک است."

لی، نخست وزیر، حتی درباره نحوه اداره حزب کمونیست صحبت کرد که به نوعی وورد به حوزه اختیارات شی بود. شینهوا پس از این نشست گزارش داد: نخست وزیر بر لزوم تلاش بیشتر برای مقابله با تشریفات بیهوده، بوروکراسی، لذت گرایی و زیاده خواهی با تمرکز ویژه بر دو مشکل اول تاکید کرد. نکته قابل توجه دیگر در این سخنرانی این است که لی تقریباً هیچ اشاره‌ای به سیاست اصلی شی یعنی کرونای صفر نکرد، علیرغم اینکه این سیاست در جلسه اخیر کمیته دائمی دفتر سیاسی، بالاترین نهاد تصمیم گیری حزب تأیید شد.

دلیل این مسئله می‌تواند به عملکرد اقتصادی چین در ماه آوریل برگردد که به طرز خیره کننده‌ای بد بود. تولید صنعتی و خرده‌فروشی هر دو سال به سال کاهش یافته است، نه تنها اجرای سیاست کرونای صفر، بلکه به دلیل سرکوب شرکت‌های فناوری، شرکت‌های مرتبط با املاک و مدارس کمک آموزشی که یکی پس از دیگری در دوران شی اجرایی شدند. اگر مجموعه تحولات اخیر از نظر سیاسی تحلیل شود، طبیعی است که فکر کنیم از آوریل، زمانی که اقتصاد چین به وضوح قدرت خود را از دست داد، تغییرات مهمی در درون حزب رخ داده است.

گزارش روزنامه خلق از لی حکایت از تغییر در سیاست گذاری اقتصادی دارد - از حکومت تک نفره شی به حکومتی که نخست وزیر هدایت امور را در دست داشته باشد. حداقل می‌توان گفت که در آینده هماهنگی‌های سیاستی بیشتری وجود خواهد داشت. با این حال، شی بی سر و صدا کنار نمی‌رود. به عنوان ضد حمله، کمیسیون توسعه و اصلاحات ملی به ریاست یکی از دستیاران شی، هی لیفنگ، مجله جدیدی با عنوان "مطالعه در مورد اندیشه اقتصادی شی جین پینگ" منتشر کرده و با چارچوب بندی اقتصاد در قالب بخشی از "راهبرد شی"، نوشته است که در کل دوره جدید، شی همه چیز را کنترل می‌کند.

در همین حال، حامیان سرسخت شی بر برگزاری رویدادی برای بزرگداشت صدمین سالگرد اتحادیه جوانان کمونیست، پایگاه قدرت لی و مربی او، رئیس جمهور سابق هو جین تائو، اصرار داشتند. این سازمان اوج خود را در عصر هو داشت. رئیس‌جمهور سابق به‌عنوان دبیر اول لیگ جوانان، بالاترین پست لیگ، مانند لی چندین سال بعد خدمت کرد.

اما شرایط این اتحادیه بدتر و روز‌های تاریک آن زمانی آغاز شد که شی رهبر چین شد. نماد بدبختی فعلی این اتحادیه، جو ضعیف در مراسم صدمین سالگرد در روز ۱۰ می‌بود. نودمین سالگرد آن‌ها در می ۲۰۱۲ در سالن بزرگ خلق برگزار شده بود، اما صدمین سالگرد در سالن ضیافت کوچکتری برگزار شد. لیست شرکت کنندگان هم به طور قابل توجهی محدود شد.

شی در سخنرانی خود در صدمین سالگرد اتحادیه، بر اهمیت "مبارزه" تاکید کرد و گفت: "اتحادیه جوانان کمونیست بدون حزب کمونیست چین شکل نمی‌گرفت. " او یونکه، دبیر اول فعلی لیگ جوانان، شی را ستایش کرد و گفت تا زمانی که کشور توسط شی هدایت شود، چین به پیشروی خود به سوی "جوان سازی بزرگ ملت چین" ادامه خواهد داد. افت لیگ جوانان در اعداد نیز نمایان است. عضویت پس از سال‌ها رشد ثابت تا دوران هو جینتائو، اکنون به شدت کاهش یافته است.

این لیگ در پایان سال ۲۰۱۲ دارای ۸۹.۹ میلیون عضو بود که بیشتر از ۸۵.۱۲ میلیون عضو خود حزب کمونیست بود. اما تعداد اعضا در پایان سال ۲۰۲۱ به ۷۳.۷۱ میلیون نفر کاهش یافت. تعداد اعضای حزب کمونیست در همین دوره اندکی بیش از ۱۰ میلیون نفر افزایش یافت.

این افت بزرگ عمدتاً به دلیل اعمال دقیق قانونی است که به استثنای اعضای اجرایی، افرادی که به سن ۲۸ سالگی رسیده‌اند باید لیگ را ترک کنند. برخی از اعضای اتحادیه جوانان کمونیست اغلب تا سن ۳۵ سالگی در این لیگ مانده بودند. نفوذ لیگ نیز کاهش یافته است. در سال ۲۰۱۶، دولت شی برنامه‌های اصلاحی شدیدی را برای کمیته مرکزی لیگ جوانان اعلام کرد و به گفته آن چهار مشکل بزرگ کمیته، از جمله "اشرافی بودن" و تمرکز بر "سرگرمی" انتقاد کرد.

تعبیر "تمرکز بر سرگرمی" به این معنی بود که لیگ به عنوان یک سازمان به درستی عمل نمی‌کند. فارغ التحصیلان لیگ جوانان چهره‌های خود را از دست دادند، از جمله هو چونهوا، که بعداً نایب نخست وزیر شد. برای شی، که یکی از «قرمز‌های نسل دوم» یا فرزندان رهبران احزاب دوران انقلابی است، لیگ بزرگ یک گروه رقیب با قدرت سیاسی محسوب می‌‍شد.

تجدید حیات برتر لی و سردی رویداد صدمین سال لیگ، دو جزر و مد متضاد درون حزبی هستند. تصور می‌شود که این رخداد‌ها منعکس کننده کشمکش‌های سیاسی در آستانه کنگره ملی بعدی حزب کمونیست در پاییز امسال باشند. لی علناً گفته است که این آخرین سالی است که او به عنوان نخست‌وزیر کار می‌کند. اما این احتمال وجود دارد که او پست مهمی را برای پنج سال پس از کنگره ملی آتی حزب به عهده بگیرد، زیرا لی ۶۶ ساله تا پاییز امسال به سن ۶۸ سالگی، یعنی سن بازنشستگی نخواهد رسید.

این مسئله‌ای مهم برای شی خواهد بود، که تاکنون از حکومت بی‌چالشی برخوردار بوده است. او می‌تواند از نظر فنی دبیرکل حزب باقی بماند، اما در صورتی که کارت‌های خود را اشتباه بازی کند، فقط رهبر اسمی خواهد بود. برای اینکه شی به عنوان یک رهبر بی رقیب ادامه دهد، باید در نبرد‌های سیاسی خود پیروز شود. تاریخ به ما می‌گوید که تحولات جدی همیشه در آستانه کنگره حزب اتفاق می‌افتد.