سود حمله داعش برای پوتین

هانا نوته، مدیر برنامه منع اشاعه اوراسیا در مرکز مطالعات منع گسترش تسلیحات هسته‌ای جیمز مارتین (CNS) و دستیار ارشد در برنامه اروپا، روسیه و اوراسیا در مرکز مطالعات استراتژیک و بین المللی (CSIS) است. او به طور منظم برای نشریات انگلیسی زبان مانند فارین افرز، فارین پالیسی، نیویورک تایمز، وال استریت ژورنال و واشنگتن پست و هم چنین برای نشریات آلمانی زبان می‌نویسد.

او در فاصله سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۶ میلادی پژوهشگر مدعو در موسسه شرق‌شناسی آکادمی علوم روسیه و مرکز کارنگی مسکو بود. کار فعلی او بر روی سیاست خارجی و امنیتی روسیه، روابط روسیه با جنوب جهانی (به ویژه خاورمیانه) و کنترل تسلیحات و عدم اشاعه در خاورمیانه متمرکز است. او پیش‌تر به عنوان شاهد متخصص در کمیته امور خارجی مجلس نمایندگان آمریکا (کمیته فرعی خاورمیانه، شمال آفریقا و مبارزه با تروریسم جهانی) شهادت داده است.

در پی حمله تروریستی در تالار شهر کروکوس در نزدیکی مسکو در روسیه که منجر به کشته شدن حداقل ۱۴۳ نفر شد روسیه در ماتم به سر می‌برد. از سوی دیگر، رهبران آن کشور کار دیگری را انجام می‌دهند آنان در حال  برنامه ریزی هستند. هدف مشخص است. علیرغم آن که داعش مسئولیت آن حمله را برعهده گرفت رهبری روسیه بار‌ها اوکراین و حامیان غربی آن را مقصر دانسته است.

در حال حاضر، کرملین گزینه‌های خود را باز نگه می‌دارد. "دیمیتری پسکوف" سخنگوی پوتین گفته که خیلی زود است درباره پاسخ نظامی روسیه صحبت کنیم. با این وجود، سرزنش بی دلیل کی یف همراه با حملات جدید به زیرساخت‌های غیرنظامی اوکراین نشانه روشنی از قصد روسیه است.

از دیدگاه پوتین تشدید تنش در اوکراین از جمله تشدید حملات به سربازان اوکراینی در سراسر خط مقدم با هدف تصاحب هر چه بیشتر قلمروی اوکراین همراه با افزایش بمباران هوایی بسیار مفید است. پوتین با این کار به شهروندان عادی روسیه نشان می‌دهد افرادی که به آنان آسیب می‌زنند مجازات خواهند شد و همزمان توجه را از شکست نهاد‌های امنیتی در جلوگیری از بروز حمله داعش منحرف می‌کند و شاید حتی حمایت بیش تری برای جنگ دریافت کند.

حتی اگر حمله به تالار شهر کروکوس نیز صورت نمی‌گرفت پوتین آماده بود تا حملات خود را علیه اوکراین افزایش دهد. او پس از پیروزی قاطع خود در انتخابات ریاست جمهوری ماه جاری بیش از هر زمان دیگری در موقعیت اش احساس ایمن بودن می‌کند و آزاد است تا به طور کامل بر تلاش‌های جنگی تمرکز کند.

نیرو‌های روسیه از نظر نظامی در حال حاضر از برتری مادی و نیروی انسانی در مقایسه با اوکراین برخوردار هستند. زمان بندی اقدامات نیز خوب است: با بلاتکلیفی غرب در حمایت نظامی از کی یف چند ماه آینده فرصتی برای مسکو فراهم می‌سازد به منظور انجام حملات جدید. شاید مهم‌تر از همه شرایط ژئوپولیتیکی باشد که به طرز چشمگیری به نفع پوتین است.

از زمان حمله به اوکراین در دو سال گذشته روسیه کل سیاست خارجی خود را برای خدمت به اهداف جنگی اش تغییر داده است. آن کشور اقتصاد خود را بر پایه‌ای مستحکم و غیر غربی قرار داده و زنجیره‌های تامین ضد تحریم را تضمین کرده و تا حد زیادی خود را از فشار‌های آینده غرب محافظت می‌کند. آن کشور هم چنین به دلیل تامین مداوم تسلیحات در این عرصه وضعیتی تضمین شده دارد.

روسیه و متحدان اش می‌توانند مقادیر قابل توجهی تسلیحات را بدون نگرانی در مورد موانع بوروکراتیک و افکار عمومی به خارج از کشور‌های شان ارسال کنند. مقام‌های روس به شکل خستگی ناپذیری برای ادغام کشور‌های غیر غربی در ساختار‌های وفاداری تلاش کرده و این خطر را کاهش داده اند که آن کشور‌ها م مسکو را برای کاستن از دامنه و شدت جنگ تحت فشار قرار دهند. در مرکز این تلاش‌های بلندپروازانه دیپلماتیک باشگاه کشور‌های نوظهور موسوم به بریکس قرار دارد که اخیرا صفوف خود را گسترش داده است.

روسیه به شدت با گروهی رو به رشد از کشور‌هایی که "اکثریت جهانی" نامیده می‌شوند از الجزایر گرفته تا زیمبابوه همکاری دارد کشور‌هایی که خواستار کار با آن بلوک هستند. روسیه به عنوان ریاست آن گروه در سال جاری حدود ۲۵۰ نشست را برگزار خواهد کرد که در اجلاسی در ماه اکتبر به نقطه اوج خود خواهد رسید.

روسیه پس از فوریه ۲۰۲۲ میلادی مخاطبان غیر غربی خود را به سرعت متقاعد کرد که در اوکراین در حال جنگ نیابتی با ایالات متحده است. اگر این دیدگاه که غرب روسیه را به سمت جنگ سوق داد دو سال پیش در کشور‌های در حال توسعه رایج بود ارسال تجهیزات نظامی غرب برای اوکراین صرفا باعث تقویت و تثبیت آن دیدگاه شده است.

با توجه به تداوم روابط دوستانه بین روسیه و کشور‌های غیر غربی امید این که کشور‌های سنگین وزنی مانند برزیل، چین یا هند در آینده از پوتین بخواهند در مورد جنگ اوکراین عقب نشینی کند از بین رفته است. جنگ در اوکراین که هرگز برای مردم اوکراین عادی نخواهد بود در بسیاری از نقاط جهان عادی شده است.

علاوه بر این، پوتین جذابیت تهاجمی غیر غربی خود را با تقابل شدید با غرب همراه کرده است. تحت نظارت او روسیه مشکلات و نقاط فشاری را برای کشور‌های غربی ایجاد کرده که تمرکز جدی آنان در حمایت از اوکراین را برای شان دشوارتر می‌سازد. کرملین پیشنهاد‌های ایالات متحده برای از سرگیری مذاکرات کنترل تسلیحات هسته‌ای را رد کرده و تلاش‌ها برای کمک به جلوگیری از گسترش سلاح‌های هسته‌ای را کاهش داده است. عدم تمایل قاطع مسکو برای پرداختن به خطرات مشترک از خطر جنگ هسته‌ای گرفته تا تغییرات آب و هوایی فشار بیش تری را بر نظم بین المللی در حال حاضر تضعیف شده وارد می‌کند.

دولت روسیه هم چنین در تحریک نیرو‌های ضد غربی در سراسر جهان جسورتر شده است. آن کشور به کره شمالی نزدیک شده، از نظامیان در منطقه ساحل آفریقا در جنوب صحرا حمایت کرده و ایران و شبکه نیابتی آن را تشویق کرده است هر جا که تهدیدی علیه منافع غرب وجود داشته باشد حمایت نظامی روسیه یا حمایت سیاسی آن کشور از راه می‌رسد. در مجموع نقشه‌های مسکو احساس بی ثباتی فزاینده را در سراسر جهان ایجاد می‌کند. در چنین فضایی جنگ در اوکراین تنها یکی از مشکلات بسیار موجود است.

حامیان غربی اوکراین در این وضعیت بی تقصیر نیستند. برای مثال، حمایت از لشکرکشی نظامی عاری از وجدان اسرائیل علیه غزه وجهه غرب را خدشه دار ساخته و هر شانس باقی مانده هر چند کوچک به منظور آن که بتواند حمایت بیش تری برای دفاع از اوکراین در سایر نقاط جهان را جلب کند از بین برده است. غرب با اتهام ریاکاری و استاندارد‌های دوگانه در مورد غزه و رنج بسیار زیاد در نقاط دیگر جهان مواجه است.

با گذشت دو سال از بزرگترین حمله به یک کشور اروپایی از زمان جنگ جهانی دوم پایتخت‌های اروپایی کماکان در تلاش برای پاسخ قاطع هستند. آنان در ارسال مهمات به اوکراین بسیار سست عمل کرده و کماکان در مورد چگونگی حفظ خط در مقابل روسیه اختلاف نظر دارند. در ایالات متحده با تقویت گمانه زنی درباره ریاست جمهوری ترامپ دولت بایدن با نزدیک شدن به انتخابات نوامبر با بن بست حزبی در مورد عدم تصویب بودجه بسیار مورد نیاز برای کمک به اوکراین مواجه شده است. توانایی غرب برای اجماع در مورد اقدامات اش هرگز ضعیف‌تر از برهه زمانی فعلی نبوده است.

ماه‌های سختی برای اوکراین در پیش است. در هر صورت حمله به تالار شهر کروکوس در روسیه که ادعای پوتین در توانایی اش برای تامین امنیت روسیه را خدشه دار کرده احتمالا باعث بدتر شدن اوضاع خواهد شد. با ابتکار عمل در میدان نبرد و نگاه بیش‌تر جهان به نقاط دیگر جهان روسیه ممکن است به زودی شروع به استفاده از مزیت‌های خود کند. روز چهارشنبه روسیه برای اولین بار از سال ۲۰۲۲ میلادی به این سو شهر خارکف در شمال شرقی اوکراین را از طریق بمباران هوایی هدف حمله قرار داد. این اقدام می‌تواند پیشگویی‌ای از اتفاقات پیش رو در آینه باشد.