رد پای همسر عمران‌خان در رهبری اعتراضات اخیر پاکستان؛ بشری بی‌بی چگونه زنی است؟

اگر چه بشرى ریاض واتو پس از ازدواج نام خانوادگی خود را به خان تغییر داد اما همسرش و حامیان نخست وزیر سابق پاکستان معمولاً از او به عنوان «بشرى بی‌بی» یا «بشرى بیگم» یاد می‌کنند، القابی که در زبان اردو برای احترام به افراد مورد استفاده قرار می‌گیرد.

بشری بی‌بی این هفته به همراه هزاران تن از حامیان حزب تحریک انصاف پاکستان که از موانع نیروهای امنیتی عبور کرده بودند، وارد اسلام‌آباد شد.

همسر نخست وزیر سابق در نزدیکی ساختمان پارلمان در پایتخت، از بالای یک کامیون کوچک برای هواداران عمران‌خان که در میدان تاریخی «دی‌چوک» تجمع کرده بودند سخنرانی کرد.

او برای اولین بار در یک تجمع عمومی سخنرانی کرد و گفت: «همه شما باید قول بدهید که تا زمانی که خان در میان ما نباشد، میدان دی‌چوک را ترک نخواهید کرد.»

رویترز در گزارشی که به این موضوع اختصاص یافته آورده است که تجمه کنندگان هم‌قشم شده‌اند تا آزادی عمران خان دست از تحصن نکشند.

او با تاکید بر اینکه نقش فعال‌‌تری در پیشبرد راهبر حزب تحریک انصاف برعهده گرفته، بر برگزاری تجمع اعتراضی در این مکان حساس در مرکز پایتخت اصرار داشت، در حالی که طبق گفته مقامات حزب، خان دستور داده بود که تجمع در حومه پایتخت برگزار شود.

با این حال، در پی حمله گسترده نیروهای امنیتی در نیمه‌شب که پس از درگیری‌های مرگبار طی روزهای گذشته صورت گرفت، معترضان متفرق شدند و مقامات حزب گفتند که بشری به یکی از قلمرو‌های حزب تحریک انصاف در استان خیبر پختونخوا گریخته است.

مسئولان حزب تحریک انصاف پاکستان در پی این واقعه اعلام کردند که اعتراضات را تا اطلاع بعدی به حال تعویق در می‌آوردند.

بشری بی‌بی کیست؟

بشرى بی‌بی، که آخرین سال‌های دهه ۴۰ زندگی‌اش را پشت سر می‌گذارد از زمان ازدواج با عمران خان که به صورت مخفیانه طی مراسمی در سال ۲۰۱۸ صورت گرفت همواره به دور از توجهات عمومی زندگی کرده است. این پیوند، سومین ازدواج عمران خان و دومین ازدواج بشرى بی‌بی محسوب می‌شود.

هر دو آنها پیش‌تر متهم شده بودند که مهلت تعیین شده در دین اسلام برای ازدواج مجدد پس از ازدواج قبلی را به صورت کامل رعایت نکرده‌اند، با این حال امسال، دادگاهی محکومیت مرتبط با این اتهام را علیه آنها لغو کرد.

بشرى بی‌بی ماه اکتبر گذشته پس از نه ماه حبس به‌دلیل همدستی در پرونده‌ای مرتبط با فروش غیرقانونی هدایای دولتی از زندان آزاد شد.

ازدواج قبلی بشری بی‌بی، زنی که اصالتاً از خانواده‌ای در میان زمین‌داران پنجاب است و اطلاعات زیادی درباره زندگی قبلی‌اش در دسترس نیست پیش‌تر حدود ۳۰ سال دوام داشت.

او که گفته‌ می‌شود یک ایمان‌درمانگر است از مریدان فریدالدین مسعود گنج‌شکر ملقب به بابا فرید به شمار می‌رود.

زیارتگاه این شاعر و عارف اهل تصوف در زادگاه همسر سابق بشری بی‌بی در پاک‌پتن واقع شده که از شهرهای ایالت پنجاب محسوب می‌شود.

بشرى بی‌بی معمولاً در انظار عمومی با حجاب و پوشش چهره‌ و به تن داشتن لباس‌های آستین‌دار ساده و بلندِ مشکی یا سفید که شبیه عبا یا چادر است، ظاهر می‌شود.

بشری بی‌بی برای آن دسته از شهروندان پاکستانی که ارادت وی به پیر صوفی را تکریم می‌کنند به رهبر معنوی قلمداد می‌شود، در حالی که مخالفان عمران خان او را به سحر و جادو متهم می‌کنند؛ ادعایی که حامیان عمران خان به‌طور مکرر آن را رد کرده‌اند.

مشخص نیست که عمران خان چه زمانی یا چگونه با بشرى بی‌بی آشنا شده است، اما به گفته یکی نزدیکان نخست وزیر سابق پاکستان، خان بسیار تحت تأثیر معنویت او قرار گرفته بود.

چه آینده‌ای در انتظار بشرى بی‌بی است؟

بنا به گزارش رویترز، در بسیاری از کشورهای جنوب آسیا، سنت انتقال رهبری سیاسی بین اعضای خانواده‌ها رواج دارد.

زنان در تاریخ پرآشوب سیاسی پاکستان نقش مهمی بر عهده داشته و برای حمایت از بستگان زندانی خود دست به ایجاد اتحاد و همبستگی در میان مردم می‌زدند؛ برای نمونه در این خصوص می‌توان به بی‌نظیر بوتو، نخستین نخست وزیر زن پاکستان اشاره کرد.

خانم بوتو به‌عنوان یک زن جوان، شجاعانه‌ از پدرش، ذوالفقار علی بوتو، موسس حزب مردم و نخست وزیر سابق پاکستان که سال ۱۹۷۹ در پی کودتای ژنرال ضیاءالحق زندانی و اعدام شد، حمایت کرد.

به گفته ذوالفقار بخاری، سخنگوی تحریک انصاف پاکستان و نزدیک‌ترین مشاور عمران خان، بشرى بی‌بی همچنان مصصم به حفظ زندگی خصوصی خود است.

وی می‌افزاید: «اگر بشری‌ بی‌بی بیرون آمده و این اعتراض را رهبری می‌کند، به دستور عمران خان عمل کرده؛ مردم هم آشکارا نشان داده‌اند که پشت سر او خواهند ایستاد زیرا او همسر عمران خان است.»

سخنگوی حزب تحریک انصاف پاکستان یادآور می‌شود: «علاوه بر این، حبس عمران خان که نزدیک به یک سال از آن می‌گذرد سبب شده تا حمایت‌ها از او بیشتر شود و تعداد بیشتری از مردم به اعتراض‌ها بپیوندند.»

مظهر عباس، روزنامه نگار و تحلیلگر سیاسی پاکستانی می‌گوید که بشری بی‌بی در حال حاضر بدون اینکه رسما تصدی پستی را برعهده داشته باشد عملا مانند رهبر حزب عمل می‌کند.

محسن نقوی، وزیر کشور پاکستان به تازگی در گفتگو با رسانه‌ها بدون آنکه نامی از بشری بی‌بی ببرد «یک زن» را باعث و بانی حوادث اخیر دانسته و یادآور شده است که «دستی پنهان» پشت این ناآرامی‌ها است.

اگر چه هنوز مشخص نیست که حزب تحریک انصاف چگونه دوباره سازماندهی خواهد شد، برخی تحلیلگران بر این باورند که بشرى احتمالاً به عنوان یک نماد و یا رهبر نمادین که از ظرفیت بالایی برای بسیج و گردهم‌آوردن حامیان عمران خان برخوردار است تا زمان حبس نخست وزیر سابق پاکستان به فعالیت خود ادامه خواهد داد.