قاچاق بنزین به هنر ایرانیان ربط نداشته، بلکه باید آن را در شیوه حکمرانی جست‌وجو کرد

روزنامه شرق در مطلبی به انتقاد از مواضع رئیس جمهور در مساله قاچاق سوخت پرداخت.

این روزنامه نوشت: آقای رئیس‌جمهور اولین کسی نیست که متوجه حجم بالای قاچاق بنزین شده است اما پرسش این است که چرا تاکنون کسی برنامه‌ای برای مواجهه با آن نداشته است؟ چرا مجلس هیئت تفحصی برای بررسی این رانت بزرگ تعیین نکرده است؟ چرا با وجودی که وزارت نفت زیرمجموعه دولت است، هیچ دولتی به بررسی این موضوع نپرداخته است؟ 

مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور در جلسه با ریاست سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی، بیان کرده است که ما تولیدکننده و توزیع‌کننده‌ایم؛ پس چگونه است که ۱۰ تا ۲۰ میلیون لیتر روزانه قاچاق می‌شود. 

بیشتر بخوانید: پزشکیان: چگونه روزانه ۲۰ میلیون لیتر سوخت گم می‌شود؟/ در حالی که تولید کننده و عرضه کننده خودمان هستیم/ برای این سرقت مرا دار بزنند هم کم کاری نکرده اند!/ ویدئو

حمل این میزان بنزین قاچاق با فرض کامیون‌هایی با مخزن بزرگ و ظرفیت ۴۴ هزار لیتر به بیش از ۴۵۰ کامیون برای خروج از مرز نیاز دارد.

روشن است که این میزان ممکن نیست از پمپ بنزین‌ها گرفته شده باشد. پس، از مبدأ اصلی با هدف قاچاق بارگیری می‌شوند. البته ممکن است که شبکه بسیار قوی این کامیون‌ها را به مرز نرسانند، بلکه در یکی از مناطق مرزی تحویل داده تا از طریق لوله‌های بزرگ از زیر زمین به زیر دریا برده و برخی کشتی‌ها در دریا آن را تحویل بگیرند. احتمالات دیگری را نیز می‌توان در نظر گرفت. 

اگر بنا بر ادعای مقامات، هر لیتر بنزین وارداتی را ۶۰ هزار تومان در نظر بگیریم، در نتیجه تفاوت هر لیتر بنزین در داخل و وارداتی، حدود ۵۷ هزار تومان خواهد شد که روزانه هزارو صد میلیارد تومان و سالانه حدود ۴۰۲ همت خواهد شد. 

طبیعی است که بخشی از این درآمد، هزینه‌های ارسال بوده و سود خالص رانتی نیست. 

با این پدیده چند نوع می‌توان برخورد کرد؛ یک تحلیل این است که قیمت‌گذاری دستوری منشأ رانت است و باید قیمت‌گذاری دستوری برچیده شود. در نتیجه باید قیمت بنزین به سطح قیمت‌های جهانی رسانده شود تا این رانت از بین رود. 

گروهی بر این سیاست تأکید دارند اما نتایج تورمی، روانی و اجتماعی آن در شرایط کنونی به ما می‌گوید که اولا این سیاست با توجه به پیامدهای آن، بازی با آتش است و ثانیا برای تأثیرگذاری نیاز به یک بسته سیاستی جامع دارد که اعمال آن در شرایط کنونی ناممکن است. 

در نتیجه یک بازی تکرارشونده شبیه دولت دهم و دوازدهم را شاهد خواهیم بود. هر چند سالی یک بار، این موضوع بر سر میز سیاست‌گذار قرار خواهد گرفت. 

اما می‌توان از زاویه دیگر نیز به این معضل نگاه کرد. به واقع قاچاق بنزین در این حجم گسترده و سیاست همسان‌سازی با قیمت‌های جهانی، نمی‌تواند مشکل اساسی حکمرانی را حل کند، زیرا قاچاق روزانه ۲۰ میلیون لیتر از مبادی تولید، متفاوت از دیگر انواع قاچاق‌های ناشی از قیمت‌گذاری است. این نوع قاچاق یک فساد سازمان‌یافته ناشی از فساد سیستماتیک است. 

آقای رئیس‌جمهور اولین کسی نیست که متوجه این حجم از قاچاق شده است اما پرسش این است که چرا تاکنون کسی برنامه‌ای برای مواجهه با آن نداشته است؟ چرا مجلس هیئت تفحصی برای بررسی این رانت بزرگ تعیین نکرده است؟ چرا با وجودی که وزارت نفت زیرمجموعه دولت است، هیچ دولتی به بررسی این موضوع نپرداخته است؟ 

این پرسش را باید آقای پزشکیان دنبال کنند و پاسخی قابل اعتنا به آن بدهند. یک شبکه بسیار قوی روزانه حداقل ۴۵۰ کامیون را به خدمت گرفته و آن را قاچاق می‌کند. به نظر می‌رسد که فهم مشکل، سخت نیست و فرضیه‌هایی را نیز می‌توان در اینجا مطرح کرد. 

جناب پزشکیان در سخنان خود، ذیل بحث قاچاق بنزین، بیان کردند که هنر نزد ایرانیان است و بس. در واقع ایرانی‌بودن را متهم کردند. این سخن نادرست و خودتحقیری، حداقل در اینجا جای ندارد، زیرا این امر ربطی به ایرانیان نداشته، بلکه باید آن را در شیوه حکمرانی جست‌وجو کرد. شیوه‌ای که در هر جای عالم اگر اجرا شود، همین نتایج را به دنبال خواهد داشت. 

وقتی کار به جایی می‌رسد که یک نماینده مجلس به رئیس مجلس نامه نوشته که برخی از نمایندگان برای شوخی یا هر چیز دیگر، رأی نماینده دیگر را در غفلت او، تغییر می‌دهند و خواستار شیوه‌ای برای رأی‌دادن شده که از رأی نمایندگان صیانت شود، باید گفت هنر نزد این شیوه حکمرانی است و بس.