همه چیز درباره کانال مالی ایران و اروپا/ آیا INSTEX به صادرات نفت ایران کمک می‌کند؟

به گزارش خبر فوری ، سه کشور آلمان، فرانسه و انگلیس روز پنجشنبه رسما اعلام کردند که کانال ویژه تجارت اروپا و ایران و ارتباط مالی آنها ثبت شده است.
این مکانیسم مالی INSTEX نامیده می‌شود که نام اختصاری عبارت «ابزاری برای حمایت از تبادلات تجاری» به زبان انگلیسی است.
فردی که مسئولیت مکانیزم مالی ایران-اروپا را بر عهده خواهد گرفت، «پیر فیشر» است. او مدیر سابق «کامرتس‌ بانک» (Commerzbank) است.
این مدیر اجرایی آلمانی قرار است به مدت ۶ ماه مدیریت INSTEX را بر عهده بگیرد. او سابقه ۲۹ سال حضور در مناصب مختلف این بانک را دارد.
بنا به گزارشها هر سه کشور اصلی اروپا یعنی آلمان، فرانسه و انگلیس در این سازکار جدید نقش دارند. طبق نظر اتحادیه، فرانسه میزبان این سازکار مالی خواهد شد، مدیر اجراییش یک آلمانی است و همچنین انتظار می‌رود انگلیس نیز به عنوان سهامدار به این سازوکار بپیوندد.

سیستم INSTEX چیست؟

سیستم INSTEX یک نوع سازوکار مبادله‌ای و بانکی است که در آن حساب‌های شرکت‌های ایرانی و اروپایی با یکدیگر مرتبط می‌شوند. در این سازکار پولی که ایران به‌ازای مثلا صادرات نفت یا پسته به اروپا باید دریافت کند می‌تواند مستقیماً به‌سمت شرکت‌های اروپایی انتقال یابد که تولیدات خود را به ایران می‌فروشند.
عباس عراقچی (معاون وزیر امورخارجه) در رابطه با هدف و کارکرد INSTEX تاکید دارد: "این یک سازوکار ویژه مالی است که اروپایی‌ها چندین ماه به‌دنبال ایجاد آن بودند. هدف از این سازوکار آن است تا مجموعه دریافت‌ها و پرداخت‌های ایران که با اروپا صورت می‌گیرد، صادرات و واردات ما و همه آنها وارد این سازوکار مالی بشود، و از طریق این سازوکار تبادلات دوطرف صورت بگیرد، و همچنین قرار است تا سازوکار مشابهی هم به این منظور در ایران تشکیل شود تا بتوانند تبادلات ریالی را برای طرف‌های ایرانی ساماندهی کند، در حقیقت سیستمی است تا شرکت‌هایی که مایل باشند با ایران کار تجاری انجام دهند، تبادلات مالی خود را از طریق این سازوکار صورت دهند."
عراقچی در ادامه می‌گوید: "این سازوکار وقتی برای ما منفعت کامل را خواهد داشت که برای کشورها و یا شرکت‌های غیراروپایی نیز در دسترس باشد که ظاهراً گام بعدی آن خواهد بود، که در این صورت است که مجموعه خریدهای بین‌المللی ما می‌تواند زیر نظر این سازوکار انجام شود."

کانال مالی اروپا به فروش نفت کمک می‌کند؟

ایران از ابتدا تاکید داشت که طرح حمایتی اروپا باید شامل صادرات نفت ایران هم باشد.
با این حال، بسیاری بر این تاکید داشتند که حمایت نفتی از ایران توسط اروپا سخت و دشوار است و بعید است طرح حمایتی اروپا شامل نفت شود.
مع الوصف، برخی رسانه ها از تاثیر ایجاد کانال مالی بر نفت ایران گفته اند. هلنیک شیپینگ نیوز در گزارش اخیرش تاکید دارد که ایران در تلاش است تا خریداران نفت خام خود را بعد از شرایط جدید مجددا به دست بیاورد.
طبق گزارش این سایت، ایران از طریق روش های جایگزین جدید از جمله مبادله داخلی یا بورس یا کانال مالی اروپا می‌تواند خریداران و مشتریان جدیدی را جذب کند.
با این حال، بسیاری معتقدند شرایط نفت متفاوت است. آمریکا تمام خریداران نفت ایران را به جز هشت کشور، تهدید به تحریم (در صورت تداوم خرید نفت ایران) کرده است.
خریداران نفت ایران اکثرا در سطح کلان ارتباط تجاری با آمریکا دارند و در صورت جدی شدن تحریم آمریکا بعید است از کانال مالی ایران و اروپا استفاده کنند.

مشکلات کانال مالی جدید چیست؟

مشکلاتی بر سر اجرای تمام و کمال و مفید این کانال وجود دارد.
دویچه ووله در گزارشی بر این امر تاکید دارد که اتحادیه اروپا پس از ایجاد کانال مالی از ایران خواسته است که FATF را تصویب کند.
فارغ از چگونه پیش رفتن فرایند FATF در ایران، اتحادیه اروپا از ایران انتظار ورود به ساختارهای اقتصادی و بانکی مورد نظر سازمان ملل را دارد.
اگر FATF در ایران به تصویب نرسد بسیار محتمل است که کانال مالی جدید به زودی نابود شود.
این رسانه در ادامه مشکل دیگری را متوجه این کانال مالی می‌داند. طبق گزارش رسانه‌های اروپایی، برلین، پاریس و لندن در مورد تجارت با ایران با احتیاط رفتار می‌کنند. به این معنی که حتی اگر این کانال راه‌اندازی شود، در ابتدا تنها عملکرد آن این است که مبادلات مواد غذایی، دارویی و کمک‌های انسان دوستانه را برای ایران هموار کند و نه اقلام ضروری و مهمی مانند نفت و گاز و مواد غذایی.
همچنین بسیاری از شرکتهای اروپایی به علت ترس از تحریمهای آمریکا حاضر به ریسک ورود به بازار ایران نیستند.

تهدیدات آمریکا

وزارت خارجه آمریکا روز گذشته در بیانیه‌ای به راه‌اندازی کانال ویژه تجارت اروپا با ایران واکنش نشان داد.
در این بیانیه آمده است: «به دقت گزارش‌ها را درباره کانال ویژه مالی رصد می‌کنیم تا جزئیات بیشتری درباره ساز و کار آن به دست بیاوریم. همان‌طور که رئیس‌جمهور [آمریکا] روشن کرده‌، سازمان‌هایی که وارد فعالیت‌های قابل تحریم با ایران شوند خودشان را در معرض پیامدهای جدی از جمله منع دسترسی به نظام مالی آمریکا و کاستن از توان تجارت با ایالات متحده یا شرکت‌های آمریکایی قرار می‌دهند.»
در ادامه این بیانیه آمده است: «انتظار نداریم کانال‌هایی از این دست به هیچ نحو بر کارزار فشار حداکثری ما علیه ایران اثرگذار باشند.»
همچنین چند روز قبل، یک مسئول بلند پایه‌ی آمریکایی به نام سناتور تام کاتون در این رابطه به نوعی اروپا را تهدید کرده و تاکید کرد: " اکنون اروپا در یک دوراهی سخت قرا گرفته است. اروپا باید بین آمریکا و ایران یکی را انتخاب کند...من امیدوارم متحدان اروپایی ما عاقلانه انتخاب کنند."
اکنون باید صبر کرد و دید که در آینده این فشار توسط آمریکا می‌تواند مانعی در کاربری کانال مالی ایران و اروپا و همچنین عدم رغبت شرکتهای اروپایی به استفاده از کانال مالی جدید به وجود آورد یا خیر؟

38