بعد از توکیو مثل تهران نداریم!

«بعد از توکیو مثل تهران نداریم. کارهایی که الان روی آب پایتخت در حال انجام است، 5 سال دیگر تهران را هم رده توکیو و پایتخت دوم جهان از نظر سیستم آب و فاضلاب می‌کند.» این جمله را مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان تهران می‌گوید.
اگرچه انتقاداتی به فاضلاب جاری در رودهای تهران و سفره‌های آب جنوب شهر وارد می‌شود؛ اما محمدرضا بختیاری اعتقاد دارد که تهران جزو پایتخت‌های خوب دنیا از نظر تأمین آب و تصفیه فاضلاب است. اما چگونه وضعیت آب و فاضلاب تهران می‌خواهد از وضعیت خوب به کم نظیر تبدیل شود؟
تهران و معضل فاضلاب
در حال حاضر، بخشی از فاضلاب تهران تصفیه و بخشی از آن هم وارد آبخوان‌ها می‌شود. اما هر مترمکعب از این فاضلابی که بدون تصفیه به سفره‌های آب زیرزمینی نفوذ می‌کند، بسته به نوع غلظتی که دارد، 8 تا 15 مترمکعب آب سالم را آلوده می‌کند.
این مسأله منابع محدود آب در دشت ممنوعه تهران را از آنچه هست، محدودتر می‌کند. به همین خاطر، پرونده‌اش در بسیاری از پایتخت‌های توسعه یافته جهان سال هاست که بسته شده اما در کشورهای در حال توسعه هنوز کارهای زیادی برای حل این معضل زیست محیطی باقی مانده است. مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان تهران می‌گوید که تا 5 سال دیگر در تهران نیز فرآیند اتصال و ساخت شبکه و تصفیه خانه‌های فاضلاب به اتمام می‌رسد.
آن‌طور که بختیاری می‌گوید در سال 1404 دیگر فاضلابی بدون تصفیه وارد آبخوان های تهران نمی‌شود. اما این موضوع مستلزم ساخت تصفیه خانه‌هاست. تا زمانی که تصفیه خانه‌های فاضلاب آماده نباشند، فاضلاب جمع‌آوری شده در تهران به خانه خود نمی‌رسد و در دشت‌ها رها می‌شود.

تصفیه‌خانه‌ها آماده نیستند، اما...

در این خصوص مدیر عامل شرکت آب و فاضلاب استان تهران در گفت‌و‌گو با خبرنگار ما توضیح می‌دهد: «اکنون 77 درصد شبکه فاضلاب تهران اجرا شده و 60 درصد جمعیت استان به شبکه فاضلاب متصل هستند؛ اما مسأله آماده نبودن تصفیه خانه هاست. به عبارتی، اگرچه در احداث شبکه وضعیت قابل قبولی داریم اما در احداث تصفیه خانه‌ها عقب هستیم و میان این دو بخش تناسب وجود ندارد. لذا عمده انرژی را در سال‌های آتی روی این بخش می‌گذاریم.» بختیاری می‌گوید که «در این راستا، تا اواخر سال 99 تصفیه خانه فاضلاب فیروز بهرام با اعتبار معادل ۲ هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان وارد مدار خواهد شد. این تصفیه خانه دومین تصفیه خانه بزرگ تهران است.»
تصفیه‌خانه فاضلاب غرب تهران (فیروز بهرام) با ظرفیت ۵۲۹ هزار متر مکعب بر شبانه‌روز اکنون ۵۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد. با بهره‌برداری از این تصفیه‌خانه که با ۱۲۵ میلیون یورو اعتبار از محل بانک توسعه اسلامی در حال ساخت است، دو میلیون و ۴۴۲ هزار نفر تحت پوشش قرار می‌گیرند.
رینگ تهران 2 سال دیگر تمام می‌شود

در بخش تأمین آب نیز یک پروژه عظیم در دستور کار قرار دارد. پروژه‌ای به‌نام رینگ بزرگ آبرسانی تهران با نام «قمربنی هاشم» که با تکمیلش، آبرسانی در کل پایتخت به‌صورت به هم پیوسته و با کیفیت پایدار انجام خواهد شد. در پروژه رینگ آب تهران سیستم آب و فاضلاب تهران که شامل هفت تصفیه خانه می‌شود به‌صورت رینگ به یکدیگر مستقیماً متصل خواهد شد. مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان تهران درباره زمان اتمام این طرح که از اوایل دهه 90 آغاز شده، می‌گوید: «رینگ تهران اکنون 65 درصد پیشرفت دارد و 2 سال دیگر به اتمام می‌رسد.» با اتمام این طرح، کیفیت آب در تمام استان تهران پایدار می‌شود. این طرح اگر بدرستی اجرا شود، تا حدودی از هدررفت آب هم جلوگیری خواهد شد.

پروژه مخازن ذخیره‌سازی آب

آخرین بخش از پروژه‌هایی که قرار است تهران را شبیه توکیو کند، پروژه ایجاد مخازن اضطراری تأمین آب است. این موضوع را بختیاری می‌گوید.
او توضیح می‌دهد: «اگر تعداد ۳۷۴ مخزن ذخیره اضطراری آب تهران تأمین مالی و اجرایی شود، می‌توان در هنگام اضطرار، آب مصرفی تهران را تأمین کرد. پیش‌بینی شده تا سال ۱۴۰۱ بخش اعظم این مخازن به بهره‌ برداری برسد. مخازنی که می‌تواند هفت میلیون و ۸۰۰ هزار مترمکعب آب را در خود ذخیره کند و هنگام اضطرار تأمین‌کننده آب تهران باشد.»

وجود 116 مخزن زیرزمینی

آمارهای قابل استناد نشان می‌دهد که در حال حاضر شهر تهران ۱۱۶ مخزن زیرزمینی آب دارد و ۳۷۴ مخزن اضطراری نیز قرار است که در این شهر احداث شود. به گفته بختیاری، پیش از این نیز سه مخزن اضطراری در محله‌های زرگنده، پارک فدک و پارک شهر افتتاح شده است اما 374 مخزن نیز در راه است. او در پایان می‌گوید: «ابعاد کاری که در حال انجام است، بسیار گسترده است. با اجرای این طرح‌ها، 5 سال دیگر بعد از توکیو مثل تهران نداریم.» اما کاری که در مورد آب و فاضلاب تهران باید انجام شود بسیار گسترده است.

از تعویض لوله‌های فرسوده آن گرفته تا تصفیه فاضلابی که در جنوب شهر، به مزارع می‌رود و روی کیفیت انواع سبزی هایی که در آنجا کاشته می‌شود، اثر می‌گذارد. این پروژه با ابعاد گسترده اگر تأمین مالی و اجرا شود، تهران می‌تواند از کم آبی، فرونشست‌های شدید در امان بماند. فرونشست‌هایی که به خاطر برداشت بی‌رویه آب از آبخوان‌های فقیر استان رقم می‌خورد و در برخی از مناطق به سالی 36 سانتیمتر هم می‌رسد.

منبع: ایران آنلاین

66