سلسله ماد‌ها چطور نابود شد؟

پادشاهی ماد‌ها یا مادیا

مادیا و یا مادها حکومتی بوده است که طی سده‌های میانی هزاره یکم پیش از میلاد، بر نواحی فلات ایران حکمرانی می‌کرد. طی ۱۲۰ سال چهار یا پنج شاه بر ایران حکومت کردند.

در اواخر سده هشتم پیش از میلاد، ماد‌ها در ایران غربی گرد هم جمع شده، نیرو گرفتند و با آشوریان که به آن‌ها یورش برده بودند، جنگیدند و طی جنگ‌هایی که حدود یکصد سال به طول انجامید آنان را شکست دادند و دولتی بنیان نهادند که ۱۲۰ سال فرمانروایی نمود.

نام شاهان و سرداران ماد که در متون آشوری و یونانی و پارسی باستان ذکر گردیده‌اند، همانند؛

فْرَوَرتی اوُوَخْشَترَ اَرشْتْی‌وَییگَ شیدیرپَرنَ تَخمَ‌سپادَ و…

که همگی به‌ آشکارا آریایی هستند.

شاهان ماد

رییس یکی از قبیله‌های ماد در قرن هشتم پیش از میلاد ، که یونانیان به او دئیوس می‌گفتند، قبیله‌های ماد را با هم متحد کرد و یک پادشاهی محلی به وجود آورد. به این ترتیب دیاکو بنیان‌گذار ماد شد.

اما آرزوی دیاکو برای اتحاد قبایل ماد در واقع بیشتر در زمان پسرش فرورتیش محقق شد. فرورتیش بعد از پدرش دیاکو به تخت سلطنت نشست.

در زمان فرورتیش، قلمرو ماد منطقه وسیعی از شرق دماوند و جنوب کرانه‌های صحرای مرکزی ایران بود.

سیاست فرورتیش در ابتدا حفظ مناسبات خوب با آشور بود. فرورتیش به مرور آریایی‌های نژاد‌های دیگر از جمله پارس‌ها را مطیع خود کرد.

اما زمانی که به سمت شرق پیشروی داشت، تصمیم گرفت که از قید آشور خلاص شود و دیگر به آن‌ها باج نپردازد. اما این تصمیم به ضرر خودش و ماد‌ها تمام شد.

فرورتیش با آشور وارد جنگ شد، ولی سپاه چریکی او در مقابل قشون آموزش دیده آشور تاب نیاورد و شکست خورد.

سکا‌ها هم که از متحدان آشور بودند از عقب به ماد‌ها حمله کردند و فرورتیش در این جنگ‌ها جانش را از دست داد. بعد از این واقعه به قول هرودوت ماد‌ها ۲۸ سال تحت قیادت سکاییان باقی ماندند. (۶۵۳ تا ۶۲۵ قبل از میلاد)

پس از مرگ فرورتیش، کیاکزار (هوخشتره) به جای پدر به تخت سلطنت نشست.

هوخشتره قدرتمندترین شاه ماد بود. چنان که گفته شد ماد‌ها ۲۸ سال تحت قیادت سکا‌ها بودند. سال‌هایی که هوخشتره پسر و جانشین فرورتیش ملزم به اطاعت از سکا‌ها بود برای آینده نظامی ماد بی فایده نبود. او قشون خود را تحت نظمی جدید درآورد. سواره‌ نظام و کمان‌دار و پیاده نظام ترتیب داد و فنون جنگی سواران سکایی که در جنگ متحرک مهارت داشتند را به کار گرفت. در نهایت هوخشتره آشور را شکست داد و بخشی از مستملکات آن را گرفت. سکاییان را هم شکست داد و از زیر بار پرداخت باج به آن‌ها رهایی یافت.

نابودی پادشاهی ماد

پارس‌ها که هم‌قبیله‌ای آریایی‌ها بودند در قرن هشتم پیش از میلاد از شمال غرب ایران به جنوب حرکت کردند و در کوهستان‌های بختیاری مستقر شدند.

پارس‌ها در زمان پادشاهی ماد‌ها از قبایل باج‌گذار آن‌ها بودند اما قدرت گرفتند.

آن‌ها پس از حرکت به جنوب ابتدا به رهبری فردی به نام چیش‌پش که پادشاه‌ انشان بود بخشی از قلمرو کهنه و بومی عیلامی را تصرف کردند و را از جهت جنوب به شرق گسترش دادند.

پارس‌ها به سرزمینی که از عیلامی‌ها گرفتند نام پارس یعنی نام قوم خود را دادند.

چیش‌پش که اینک پادشاه انشان و پارس شده بود در سال ۶۴۰ قبل از میلاد درگذشت اما پیش از مرگ قلمروش را میان دو پسرش کوروش و آریارمنه تقسیم کرد.

کوروش پادشاه شد و بخش جنوب شرقی یعنی سرزمین پارس به آریارمنه رسید.

در زمان کمبوجیه اول پسر کوروش، دو پادشاهی کوچک پارس متحد شدند.

کمبوجیه که پدر کوروش کبیر بود باج گذار پادشاه ماد، هوخشتره بود. حکومت پسر هوخشتره یعنی آستیاگ یا اژدهاگ (۵۸۴ تا ۵۵۰ پیش از میلاد) دورانی نسبتاً آرام بود، اما حکومت وی سرانجام به دست نوه خودش کوروش کبیر سرنگون شد.

منبع: باشگاه خبرنگاران جوان

24