تصورات غلطی که نقشه جهان در ذهن ما ایجاد کرده است

برزیل از کل ایالات متحده بزرگتر است

شاید برزیل از نظر استانداردهای جهانی کشور نسبتاً بزرگی به حساب بیاید، با این حال تصور نمی‌کنیم که به بزرگی ایالات متحده آمریکا باشد. هرکسی که از یک ساحل آمریکا به ساحل دیگر آن، رانندگی کرده باشد می‌دانند که این کشور باید یکی از بزرگترین کشور‌های جهان باشد (البته هست) از سوی دیگر، برزیل، بزرگتر از هیچ یک از همسایگانش به نظر نمی‌رسد، چه برسد به آمریکا! فقط به نقشه نگاه کنید.

اگر چه در واقعیت، اندازه برزیل قابل مقایسه با ایالات متحده آمریکا نیست، اما پنجمین کشور بزرگ جهان است. اگر آن را با آمریکا مقایسه کنیم، برزیل ۱۱درصد بزرگ‌تر است. شبکه جاده‌ای برزیل مثل آمریکا گسترده نیست و بخش بزرگی از این کشور با جنگل‌های آمازون اشغال شده، به همین دلیل تا حد زیادی دسترسی شرق به غرب این کشور را از طریق جاده غیرممکن می‌کنند.

آمریکای جنوبی تقریبا در شرق آمریکای شمالی قرار دارد

هرچند این یکی ممکن است کمی آمریکامحور به نظر برسد، اما این فقط تصور غلط آمریکایی‌ها نیست. بیشتر ما حداقل در سرمان، قاره آمریکای شمالی را در موقعیت طولی مشابهی با آمریکای جنوبی قرار می‌دهیم. چون در اکثر نقشه‌هایی که می‌بینیم،جنوب مستقیماً زیر شمال قرار دارد، حتی اگر واقعاً این گونه نباشد.

مشکل از نقشه رایجی که همه ما در ذهنمان مجسم می‌کنیم. این نقشه تصویر مرکاتور نامیده می‌شود و تنها یکی از تصویر‌های بسیاری است که از جهان داریم. این نقشه قابل قبول‌ترین نقشه هم است، زیرا تقریباً همه کشور‌ها از آن برای اهداف رسمی خود استفاده می‌کنند.

مشکل اینجاست که تصویر مرکاتور نه تنها دقیق نیست، بلکه اطلاعات غلطی را به عنوان حقیقت منتشر می‌کند. این یک نقشه اروپامحور از زمین است، چون در ابعاد کشور‌های نمیکره شمالی بیش از کشور‌های جنوبی اغراق می‌کند. در واقعیت، کشور‌های جنوبی جهان بسیار بزرگتر از آن چیزی هستند که فکر می‌کنید. به همین دلیلی است که آمریکای جنوبی بسیار جمع و جورتر از آنچه هست نشان داده می‌شود. علاوه بر اینکه آمریکای جنوبی بسیار بزرگ‌تر از چیزی است که فکر می‌کنیم، تقریباً کل آن در شرق آمریکای شمالی قرار دارد. اما نقشه‌های جهان آن را کم و بیش مستقیم زیر آمریکای شمالی قرار می‌دهند.

همه چیز درباره افریقا

در تصور بیشتر ما، خط استوا، خطی است که قاره‌های جنوبی و شمالی را از هم جدا می‌کند. این مسأله درباره آمریکای جنوبی و استرالیا تا حد زیادی صدق می‌کند، اما در مورد آفریقا اینطور نیست.

اگر به نقشه نگاه کنید، می‌بینید که بیشتر آفریقا اصلا در نیمکره جنوبی نیست، زیرا استوا تقریباً آن را به دو بخش مساوی تقسیم می‌کند. هرچند بخش شمالی، به دلیل برآمدگی قسمت غربی قاره کمی بزرگتر است. علاوه بر این، ما تا حد زیادی اندازه آفریقا را دست کم می‌گیریم. در واقعیت آفریقا بسیار بزرگ است. بزرگ‌تر از مجموع مساحت چین، هند، ایالات متحده و تقریباً کل اروپا روی هم!

تنها بخش کوچکی از ایران، بیابانی و کویر است

از تصورات غلط درباره خاورمیانه می‌توان یک لیست بلند بالا ساخت. بیشتر دنیا این منطقه وسیع با قومیت‌های بیشمار، تنوع غذایی و روش‌های زندگی را به عنوان یک موجودیت یکپارچه با فرهنگ کم و بیش یکسان تصور می‌کنند. مثلاً ایران به دلایلی یک کشور بیابانی در نظر گرفته می‌شود. بیشتر آن‌ها از ایران تصور منظره بی‌انتهای تپه‌های شنی و سافاری‌های شتر به واحه‌های دوردست را دارند، این تصویری است که هنوز در رسانه‌های غربی از ایران نمایش داده می‌شود.

اما ایران دو بیابان دارد، آن هم نه به آن بزرگی که غربی‌ها فکر می‌کنند. تنها ۲۲درصد از ایران را می‌توان به عنوان کویر طبقه بندی کرد. این در حالی است که حدود ۲۸درصد از چین را بیابان تشکیل می‌دهند، اما هیچکس از چین به عنوان یک کشور بیابانی یاد نمی‌کند.

بقیه ایران از سرزمین‌های مختلفی مثل رشته کوه، تالاب، مراتع، سواحل گرمسیری و جنگل تشکیل شده است. قله‌های کوهستانی که همیشه پوشیده از برف هستند، از جمله چیز‌هایی است که انتظار نمی‌رود در ایران یا خاورمیانه وجود داشته باشد و یا زندگی روزمره در تهران ، می‌تواند آن را یکی از دیدنی‌ترین شهر‌های جهان کند.

اروپا نسبت به آمریکا به قطب شمال بسیار نزدیک‌تر است

از هرکس بپرسید آیا نیویورک به قطب شمال نزدیک‌تر است یا لندن، احتمالاً جواب می‌دهد نیویورک. شاید به این دلیل باشد که میانگین دمای زمستان در نیویورک ۱۰ درجه پایین‌تر از لندن است و این باید به دلیل نزدیکی به قطب شمال باشد. این مقایسه درباره کشور‌های جنوب اروپا مثل آذربایجان، خنده‌دار به نظر می‌رسد.

اما خنده دار نیست، اگر نقشه را ببینید، نیویورک تقریباً در همان عرض جغرافیایی آذربایجان است، که با لندن زیاد فاصله دارد. همتای اروپایی (یا به عبارت دقیق‌تر آفریقایی) میامی جایی در مصر است. اگر نقشه را به صورت افقی تا کنید، می‌بینید که شمالی‌ترین نقطه آمریکای در نزدیکی جنوبی‌ترین نقطه اروپا قرار می‌گیرد.

این تصورات غلط احتمالاً از نقشه مرکاتور نشأت می‌گیرد که اندازه برخی بخش‌های جهان را تحریف کرده تا بزرگتر از بقیه به نظر برسند، در نتیجه موجب بی‌قاعدگی‌هایی در موقعیت کلی مکان‌ها شده است.

ما درک نمی‌کنیم که اقیانوس آرام چقدر بزرگ است

زمانی که نقشه‌کش‌ها در حال کشیدن اولین نقشه جهان بودند، بسیاری از آن‌ها به خاطر بسیاری مسائل مثل تعصبات فرهنگی، فقدان تجهیزات مناسب یا کاربلد نبودن، خطا‌های زیادی در محاسبات داشتند. اگرچه بیشتر این خطا‌ها اصلاح شده اند، اما هنوز در ابعاد خشکی‌های زمین در مقایسه با اقیانوس‌های آن، اغراق شده است.

این اختلاف به خصوص در مورد اقیانوس آرام صدق می‌کند. اگرچه روی کاغذ می‌دانیم که اقیانوس آرام بزرگترین اقیانوس است، اما نمی‌توانیم بزرگی آن را در عمل درک کنیم.حقیقت این است که اقیانوس آرام بیش از یک سوم سطح زمین را دربرمی‌گیرد. بله، حدود ۳۳درصد از ۷۰ درصد زمین که با آب پوشیده شده را اقیانوس آرام تشکیل می‌دهد.

اندازه اقیانوس آرام مشکلات واقعی برای کاوش و نقشه‌برداری ایجاد کرده است. این اقیانوس آنقدر بزرگ است که ما هنوز چیز‌هایی را درباره آن کشف می‌کنیم که هرگز نمی‌دانستیم (اخیراً یک آتشفشان سه میلیون ساله در نزدیکی یکی از جزایر ژاپن در اقیانوس آرام کشف شده است.) همچنین عمیق‌ترین اقیانوس جهان است که عمیق‌ترین نقطه آن تاکنون فقط چهار بار دیده شده، اما هرگز اکتشاف نشده است‌. می‌توانید آن را با فضا مقایسه کنید که بیش از ۵۰۰ بار به آن سفر کرده ایم.

استرالیا کاملا خالی است

استرالیا مثل برادری است که به دنبال کار و مستقل شدن در سن کم از خانه رفته و چیز زیادی درباره اش نمی‌دانیم. استرالیا یکی از پنج کشوری است که اکثر جمعیت آن انگلیسی‌زبان هستند و از همه لحاظ یک کشور نسبتاً مرفه است. اما نمی‌دانیم که همه این کار‌ها را با جمعیتی بسیار کم توانسته انجام دهد، آنقدر کم که می‌توان آن را با خالی‌ترین مناطق جهان مثل مغولستان و نامیبیا مقایسه کرد.

باوجود اینکه استرالیا مثل آمریکا بزرگ و توسعه یافته است (ششمین کشور بزرگ جهان است) تراکم جمعیت آن ۵نفر در هر مایل مربع است. چون کل جمعیت استرالیا در مناطق ساحلی زندگی می‌کنند، و بیشتر قسمت‌های داخلی این کشور برای زندگی مناسب نیست. حتی در سواحل هم، جمعیت حول بزرگترین مراکز شهری در ضلع شرقی متمرکز شده اند.

دولت اذعان می‌کند که تراکم پایین جمعیت یک مشکل است، چون مناطق زیادی در این کشور هست که با تلاش‌های توسعه محور می‌تواند به شهر‌های پررونقی تبدیل شود.