هدیه پیامبر (ص) به همسرانش چه بود؟

سنت بسیار زیبا و خوشایندی که در دین اسلام بار‌ها بر آن تأکید شده، هدیه دادن است. به خصوص در آموزه‌های مربوط به سبک زندگی اسلامی بر هدیه دادن همسران به یکدیگر اشاره شده تا از این طریق محبت میان همسران بیشتر و بنیان خانواده تقویت شود.

اصولاً زن و شوهری که می‌خواهند سال‌ها با هم زیر یک سقف زندگی کنند و در سفر و حضر یار و یاور یکدیگر باشند، باید شیوه درست زندگی را بدانند. بهترین راه برای برقراری یک رابطه خوب و محکم این است که حقوق یکدیگر را بشناسند و به هم احترام بگذارند.

البته احترام گذاشتن به حق زن، راهکار‌های زیادی دارد که یکی از آن‌ها جلب محبت و دوستی از طریق هدیه است. امام سجاد علیه السلام خطاب به مردان می‌فرمایند: «حق زن بر شوهر آن است که بدانی خداوند او را مایه آرامش و انس تو قرار داده است، پس بدان که همسری او، نعمتی الهی است و بر تو واجب است که او را تکریم و احترام کنی.»

در گفت‌وگو با دکتر فاطمه محبی، استاد حوزه و کارشناس اسلامی به بررسی اهمیت هدیه دادن از منظر اسلام و آثار آن در تقویت و تحکیم بنیان خانواده پرداخته ایم. آن طور که این محقق اسلامی توضیح می‌دهد، هدیه دادن یکی از سنت‌های بسیار خوب اسلام است. چون هدیه دادن باعث می‌شود که دوستی و صمیمیت میان افراد بیشتر شود. وقتی در خانواده‌ای، افراد به یکدیگر هدیه می‌دهند این کار آن‌ها باعث دلگرمی و یکدلی بیشتر می‌شود و فضای خانه را شاد و سرزنده می‌کند.

در کتاب عیون اخبار الرضا علیه السلام به نقل از پیغمبر اسلام صلی‌الله علیه و آله آمده است که: «لاتَزالُ اُمَّتى بِخَیرٍ ما تَحابّوا وَ تَهادَوا وَأَدَّوُا المانَةَ؛ امت من تا هنگامى که یکدیگر را دوست بدارند، به یکدیگر هدیه دهند و امانتدارى کنند، در خیر و خوبى خواهند بود.» مشخص است که هدیه دادن اعضای خانواده و همسران به یکدیگر، آن هم از روی محبت و دوستی، یکی از بدیهی‌ترین نمونه‌های نیکی کردن و احسان محسوب می‌شود که سلامت روحی و روانی را به همراه می‌آورد.

درواقع هدیه دادن، تلخی‌ها و کدورت‌ها را از بین می‌برد، دوستی و صمیمیت را افزایش می‌دهد، اساس خانواده را محکم و استوار می‌کند و باعث دلگرمی و امیدواری افراد نسبت به زندگی می‌شود. در همین زمینه، روایت دیگری به نقل از پیغمبر اکرم صلی‌الله علیه و آله در کتاب اصول کافی نوشته شده است، مبنی بر اینکه آن حضرت فرموده است: «تَهادَوا فَإِنَّها تَذهَبُ بِالضَّغائِنِ؛ به یکدیگر هدیه بدهید، چون هدیه کینه‌ها را از بین می‌برد.»

هدیه دادن پیامبر صلی‌الله علیه و آله به همسرانش

در دین اسلام توصیه شده تا مردم از هر فرصتی برای شاد کردن یکدیگر استفاده کنند. هدیه دادن هم شیوه خوبی برای شاد کردن همسر است. می‌شود به بهانه عید‌های مذهبی یا تولد امامان معصوم علیهم السلام، شیرینی بخریم و به یکدیگر هدیه بدهیم.

به طور کلی هدیه دادن و شاد کردن دل خانواده و آشنایان شیوه پیامبر اسلام صلی‌الله علیه و آله و امامان معصوم علیهم السلام است. بر همین اساس است که در روایات اسلامی از جمله جلد ششم کتاب المحجه البیضاء علامه فیض کاشانی نقل شده است که پیامبر اکرم صلی‌الله علیه و آله هدیه‌هایی از بازار می‌خرید و با خود به منزل می‌برد.

طبق روایتی که شرح آن در کتاب‌های اصول کافی و من لا یحضر الفقیه آمده، امام صادق علیه السلام هم فرموده است: هر وقت که پیامبر اسلام صلی‌الله علیه و آله در روز عید عطری به دست می‌آورد، آن را به همسران خود هدیه می‌داد.

حدیث دیگری از امام صادق علیه السلام نقل شده که آن حضرت فرمود: «کسی که از بازار، هدیه‌ای برای همسر خود تهیه کند، مانند کسی است که نیاز نیازمندان را تأمین می‌کند.» (المحجه البیضاء، جلد پنجم) در عین حال در مورد هدیه دادن به فرزندان هم آن حضرت توصیه‌ای فرموده که در کتاب مکارم الاخلاق نقل شده است. مبنی بر اینکه: «اول به دختران بدهید، سپس به پسرها. آن کسی که دختر بچه خود را شاد کند پاداش آزاد کردن بنده‌ای از فرزندان اسماعیل دارد و آنکه چشم پسربچه خود را روشن کند، مانند کسی است که از خوف خداوند گریسته باشد و پاداش گریه از خوف خداوند، بهشت برین است.»

هدیه همسرتان را به دیگران نبخشید

بر اساس آیین اسلام اگر مردی هدیه‌ای به همسر خود بخشیده باشد، آن هدیه به ملکیت زن درمی‌آید و او مالک آن هدیه می‌شود. می‌دانیم که هر کسی می‌تواند ملک خود را، هر چه که باشد، به هر شکلی که می‌خواهد مصرف کند و یا آن را به دیگران ببخشد یا بفروشد.

اما خوب است بدانیم که بر اساس اسلام، مکروه است که زن یا شوهر هدیه همسر خود را پس بگیرند. در عین حال بهتر است که هدیه همسر خود را به دیگران نبخشند. البته اگر در زمان دادن هدیه هیچ قید و شرطی درباره واگذاری آن به دیگران یا امثال این مورد را مطرح نکرده باشند، همسر می‌تواند آن را به دیگری ببخشد. این توصیه در کتاب وسیله النجاه و همچنین کتاب تحریر الوسیله حضرت امام خمینی رحمه الله نوشته شده است.

به هر حال ممکن است که وقتی خانمی هدیه همسر خود را به شخص دیگری ببخشد، این کار باعث رنجش خاطر و ناراحتی مرد شود، بهتر است از این کار خودداری شود. چون امکان دارد این کار باعث ایجاد کدورت و اختلاف و مشاجره در زندگی آن‌ها بشود و مرد احساس کند که همسرش نسبت به او کم محبت شده است.

درنتیجه بهترین کار این است که اگر شخصی می‌خواهد هدیه همسر خود را به دیگری ببخشد یا بفروشد، اول با همسر خود مشورت کند تا اگر او نسبت به این کار رضایت داشت آن را واگذار کند. به این صورت زن یا مرد احساس کم‌ارزشی و دلخوری از یکدیگر نخواهند داشت و تصور نمی‌کنند که دیگری نسبت به احساسات آن‌ها بی‌تفاوت بوده است.

ارمغان صلح و صفا

هدیه دادن یکی از سنت های بسیار خوب اسلام است. چون هدیه دادن باعث می‌شود که دوستی و صمیمیت میان افراد بیشتر شود. وقتی در خانواده‌ای، افراد به یکدیگر هدیه می‌دهند این کار آن‌ها باعث دلگرمی و یکدلی بیشتر می‌شود و فضای خانه را شاد و سرزنده می‌کند.

در کتاب عیون اخبار الرضا علیه السلام به نقل از پیغمبر اسلام صلی‌الله علیه و آله آمده است که: «لاتَزالُ اُمَّتى بِخَیرٍ ما تَحابّوا وَ تَهادَوا وَأَدَّوُا المانَةَ؛ امت من تا هنگامى که یکدیگر را دوست بدارند، به یکدیگر هدیه دهند و امانتدارى کنند، در خیر و خوبى خواهند بود.»

مشخص است که هدیه دادن اعضای خانواده و همسران به یکدیگر، آن هم از روی محبت و دوستی، یکی از بدیهی‌ترین نمونه‌های نیکی کردن و احسان محسوب می‌شود که سلامت روحی و روانی را به همراه می‌آورد.

درواقع هدیه دادن، تلخی‌ها و کدورت‌ها را از بین می‌برد، دوستی و صمیمیت را افزایش می‌دهد، اساس خانواده را محکم و استوار می‌کند و باعث دلگرمی و امیدواری افراد نسبت به زندگی می‌شود.

در همین زمینه، روایت دیگری به نقل از پیغمبر اکرم صلی‌الله علیه و آله در کتاب اصول کافی نوشته شده است، مبنی بر اینکه آن حضرت فرموده است: «تَهادَوا فَإِنَّها تَذهَبُ بِالضَّغائِنِ؛ به یکدیگر هدیه بدهید، چون هدیه کینه‌ها را از بین می‌برد.»

سوغاتی سفر

سوغاتی آوردن از سفر هم یکی از شکل‌های هدیه است. درواقع وقتی مردی بعد از برگشتن از مسافرت برای همسر و فرزندان خود سوغات می‌آورد، به آن‌ها این موضوع را می‌فهماند که من حتی در طول سفر و در زمان کار هم به یاد شما بوده‌ام و در هر شرایطی قصد شاد کردنتان را داشته‌ام، پس همیشه یار و یاور شما هستم. همسر و خانواده هم از چنین کاری احساس شادی و دلگرمی می‌کنند و راضی هستند از اینکه مرد خانواده وقتی به تنهایی به سفری رفته، باز هم به یاد آن‌ها بوده و قصد شاد کردن دل آن‌ها را داشته است.

در روایتی در کتاب مکارم الاخلاق از رسول اکرم صلی‌الله علیه و آله نقل شده است که آن حضرت فرمود: «هر وقت مردی به سفر رود، زمانی که نزد خانواده اش می‌آید، باید به اندازه‌ای که توانایی دارد هدیه و چیز تازه و مطبوعی برای آن‌ها بیاورد.»

البته باید توجه داشت که لازم نیست سوغات سفر حتماً وسیله‌ای گران قیمت و بزرگ باشد. حتی یک خوراکی ساده از شهری که به آنجا سفر می‌کنیم یا یکی از اشیای سنتی آن شهر، هر اندازه که ارزان قیمت هم باشد، می‌تواند دل خانواده را شاد کند. درواقع شاد کردن دل خانواده مستلزم این نیست که مرد یا زن هزینه گزافی برای سوغاتی یا هدیه خود بپردازند و دچار سختی و تنگدستی بشوند؛ بنابراین سوغاتی سفر هر قدر هم که از لحاظ مادی، ارزان قیمت و ساده هم که باشد، می‌تواند فضای خانواده را سرشار از شادی و نشاط معنوی کند و آرامش را برای اعضای خانواده به همراه بیاورد.

هدیه یعنی ارزش قائل شدن

هدیه دادن نوعی احترام گذاشتن و ارزش قائل شدن برای همسر تلقی می‌شود. درواقع یکی از مواردی که اساس خانواده را حفظ می‌کند و روابط بین افراد را تصحیح می‌کند، همین مورد است. خداوند در قرآن کریم می‌فرماید: «وَ مِنْ آیَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکُم مِّنْ أَنفُسِکُمْ أَزْوَاجًا لِّتَسْکُنُوا إِلَیْهَا وَ جَعَلَ بَیْنَکُم مَّوَدَّةً وَ رَحْمَةً إِنَّ فِی ذَلِکَ لَآیَاتٍ لِّقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ؛ و از نشانه‌های خداوند این است که همسرانی از جنس خودتان برایتان خلق کرد تا در کنار آنان آرامش یابید و بین شما مودت و رحمت قرار داد؛ در این نشانه‌هایی است براى گروهى که تفکر می‌کنند.» (سوره روم، آیه ۲۱)

به این دلیل که زن و مرد برای هم عامل آرامش هستند، باید رابطه‌ای مبتنی بر احترام و دوستی متقابل داشته باشند. امام سجاد علیه السلام در این باره می‌فرمایند: «حق زن بر شوهر آن است که بدانی خداوند او را مایه آرامش و انس تو قرار داده است، پس بدان که همسری او، نعمتی الهی است و بر تو واجب است که او را تکریم و احترام کنی.» یکی از مصداق‌های احترام گذاشتن و ارزش قائل شدن، هدیه دادن است.

قرآن کریم تصریح می‌کند که: «هُنَّ لِبَاسٌ لَّکمْ وَ أَنتُمْ لِبَاسٌ لَّهُنَّ؛ آن‌ها لباس شما هستند و شما لباس آنها» (سوره بقره/ آیه ۱۸۷) همان طور که لباس جنبه حفظ آبرو، زیبایی و محافظت را دارد، رفتار مرد و زن هم باید نسبت به یکدیگر به گونه‌ای باشد که آبرو و زینت رعایت شود و در عین حال به شخصیت طرفین صدمه‌ای وارد نشود.

منبع: تسنیم

46