دروغ سیزده یا دروغ اول آوریل چیست

اگرچه سیزده فروردین در تقویم رسمی کشور روز طبیعت نام گرفته و مردم به دامان کوه و صحرا و فضای سبز رو می‌آورند اما چند سالی است که یک موضوع جدید به نام دروغ ۱۳ در جامعه رواج یافته است و در روز سیزده به در باید به هر خبر و هر ماجرایی به دیده شک نگاه کنیم.

دروغ سیزده چیست؟

روز دروغ آوریل در بسیاری از کشورها به عنوان یک روز ویژه با گفتن دروغ‌هایی به شوخی در اول آوریل گرامی داشته می‌شود، در برخی از کشورها (از جمله بریتانیا، اتریش، نیوزیلند و زیمباوه) دروغ‌گویی در این روز از صبح تا ظهر ادامه پیدا می‌کند و شخصی که پس از ظهر دروغی بگوید احمق آوریل (April Fool) لقب می‌گیرد اما در مناطق دیگر تا پایان روز ادامه دارد.

بحث و اظهار نظر در مورد اینکه دروغ آوریل دقیقاً از کی و کجا ناشی می‌شود، بسیار زیاد است و تاکنون نظرات زیادی در مورد تاریخچه آن نوشته شده است. در این بین یکی از نظراتی که بیشتر از همه مطرح می‌شود، به راه افتادن رسم دروغ آوریل در زمان حکمرانی کارل نهم، پادشاه فرانسه است؛ بعضی وی را کسی می‌دانند که به طور ناخواسته عامل اصلی به وجود آمدن این رسم شد. کارل نهم در سال ۱۵۶۴، به هنگام تغییر و اصلاح تقویم گرگوری جشن‌های سال نو را که تا آن زمان، هر ساله در روزهای انتهایی مارس تا اول آوریل برپا می‌شد، به روز اول ژانویه منتقل کرد.

مخالفان این اقدام در سال بعد همچنان روز اول آوریل را به عنوان روز اول سال دانستند و به دیدن دوستان و نزدیکان رفتند و برای آنها هدیه بردند. اما با این همه در سال‌های بعد دوستان و آشنایان این افراد را که همچنان بر سر برپایی جشن سال نو در روز اول آوریل اصرار داشتند و تقویم جدید را به رسمیت نمی‌شناختند، دست می‌انداختند و با آنها شوخی می‌کردند و به اصطلاح آنها را احمق‌های آوریل می‌نامیدند.

دروغ‌های معروف اول آوریل

دروغ‌های معروف اول آوریل در تاریخ به شرح زیر هستند:

واژگونی برج پیزا: تلویزیون هلند در دهه ۱۹۵۰ خبر واژگونی برج پیزا را پخش کرد.

درخت‌های ماکارونی: بی بی سی یک برنامه پانوراما در ۱۹۵۷ پخش کرد که درخت‌های ماکارونی را در سوئیس نشان می‌داد و اعلام کرد سوسک‌های ماکارونی که محصولات را از بین می‌بردند نابود شدند. بسیاری از مردم با آن‌ها تماس گرفتند و پرسیدند که چگونه درخت‌های ماکارونی را کشت می‌کنند.

تغییر عدد پی: روزنامه‌ای معروف در آوریل ۱۹۹۸ مقاله‌ای را چاپ کرد که توسط یک فیزیکدان نوشته شده و در آن آمده بود که قوه مقننه آلاباما رأی داد که ثابت عدد پی تغییر کرده است.

ترور بیل گیتس: در ۲۰۰۳ خیلی از وب‌سایت‌های کره شمالی و چینی اظهار داشتند که CNN خبر داد که بیل گیتس مؤسس مایکروسافت در نتیجه ۱٫۵٪ افت در بورس سهام چین ترور شد.

آب در مریخ: در ۲۰۰۵ یک خبر در وب‌سایت رسمی ناسا پخش شد که آب را در مریخ نشان می‌داد. این تصاویر در حقیقت یک لیوان آب بر روی شکلاتی با نام مارس (Mars Candy Bar) بود که به معنی مریخ است.

پری مرده: در ۲۰۰۷ یک دروغ‌ساز در وب‌گاهش تصاویری را منتشر کرد که جسد یک موجود ناشناخته ۸ اینچی را نشان می‌داد که گفته می‌شد یک پری مومیایی شده است. او سرانجام پری را در eBay به قیمت ۲۸۰ یورو فروخت.

پنگوئن پرنده: شبکه تلویزیونی بی‌بی‌سی در سال ۲۰۰۸ گزارشی از کشف نوعی پنگوئن پرنده در قطب جنوب را پخش کرد. در این گزارش یک فیلم تلویزیونی از پنگوئن‌ها و پرواز آن‌ها تا جنگل‌های آمازون نیز پخش شد.

زمان استاندارد: در کشورهای مختلف این شوخی آورده شده است که می‌گوید سیستم زمان به نوعی تغییر خواهد کرد که در آن، واحد زمان ب اساس توان‌هایی از ۱۰ ذکر می‌شوند.

کنترل Gmail با حرکات بدن: گوگل در اول آوریل ۲۰۱۱ امکان جدیدی را در سرویس ایمیل خود معرفی کرد که به کمک آن و بدون استفاده از موشواره و صفحه کلید، کاربران به کمک وب‌کم می‌توانند به مدیریت ایمیل خود بپردازند و نامه‌های خود را بررسی کنند.

Google nose: شرکت گوگل در ۱ آوریل ۲۰۱۳ امکان جدیدی را تحت عنوان google nose منتشر کرد ، در واقع قرار بود گوگل nose هر بویی را توسط موبایل و رایانه ایجاد کند و کاربران قادر به بوییدن آن باشند.

بی وزنی بر روی زمین: چندین سال پیش یک ستاره شناس سوئدی اعلام کرد کسانی که در ساعت ۹ و ۴۷ دقیقه و ۲۰ ثانیه آوریل به هوا بپرند می‌توانند احساس بی وزنی فضایی رو تجربه کنند. بنا بر گزارشات خیلی‌ها در آن روز به هوا پریدند و مدعی شدند که بی وزنی را تجربه کردند.

جایزه ازدواج با دختران روسی: در آوریل سال ۲۰۱۶ گفته شد از طرف دولت روسیه به هر خارجی که با یک دختر روس ازدواج کند ۱۵ هزار دلار آمریکا و تابعیت روسیه داده می‌شود.

دروغ سیزده در ایران

بیش از شصت سال است که در ایران، گفتن دروغ سیزده بدر، یا همان دروغ آوریل، از سوی چند روزنامه‌نگار ایرانی رواج پیدا کرده است. آغاز ماه آوریل تقریباً هم زمان با سیزده نوروز است و این هم‌زمانی دست‌آویزی شد که در سیزده نوروز که ویژه جشن، شادی و نیایش برای باران و باروری زمین است، زیر نام شوخی دروغ بگویند.

اسماعیل پور والی، روزنامه نگار سرشناس ایرانی که میان همکارانش به آقای مدیر شناخته شده بود، در ماهنامه روزگار نو در اردیبهشت ۱۳۷۰ خورشیدی در پاریس نوشت: ما شماره سیزده فروردین سال ۱۳۲۲ شمسی روزنامه نبرد را یک پارچه به صورت دروغ درآوردیم. یکی از این دروغ‌ها، نطقی بود از هیتلر، که در آن بحبوحه‌ی جنگ، دستور آتش‌بس می‌داد و این مژده‌ای بود که همه‌ی مردم از پیر و جوان، زن و مرد و بزرگ و کوچک را خوشحال می‌کرد. در کنار این دروغ شادی‌دهنده، دروغ آزاردهنده‌ای که در آن روز بساط سیزده نوروز خیلی‌ها را به هم ریخت، خبر فوت «حاج محتشم السلطنه» رئیس مجلس وقت بود، که چون در بین مردم تهران بخصوص بازاری‌ها وجهه و احترام و اعتباری خاص داشت. هزارها نفر راه خانه او را در پیش گرفتند تا در مراسم تشییع جنازه‌اش شرکت کنند.

معروف‌ترین دروغ سیزده در ایران

کج شدن برج میلاد: یکی از جنجالی‌ترین شوخی سیزده در ایران خبر کج شدن و احتمال سقوط برج میلاد بود که روزنامه شرق در آخرین شماره خود در سال ۱۳۸۳ منتشر ساخت. این شوخی توسط رسانه‌ها جدی گرفته شد و به تحلیل آن پرداختند. برخی دیگر نیز آن را به برنامه اتمی ایران نسبت دادند. همچنین قیمت ملک در مناطق اطراف برج نیز برای مدتی کاهش یافت.

تحویل کوه نور را به ایران: خبرگزاری میراث فرهنگی در سیزده فروردین ماه ۱۳۹۴ خبر از قول دفتر ملکه بریتانیا اعلام کرد: کوه نور را به ایران باز پس می‌دهیم. این خبرگزاری سپس در یادداشتی این خبر را شوخی سیزده این رسانه اعلام کرد.

چگونه دروغ سیزده بگوییم

در هنگام دروغ ۱۳ نکاتی را باید رعایت کنید تا این شوخی به لذت و خوش گذراندن منجر شود:

• از این دروغ هیچکس نباید آسیب ببیند
• هیچ دروغ جدی مجاز نیست
• مراقب کودکان باشید: کودکان اسمشان مشخص است؛ کودک، و بخاطر پاکی روح و دلشان هر چیزی به آنها بگویید باور می‌کنند.
• همیشه به تقصیر و دروغ خود اعتراف کنید
• اثرات شوخی را چک کنید: مطمئن شوید که هیچکس آزاری ندیده و نهایتاً همه شما را بخشیده‌اند.
• از هر دست بدی با همان دست پس می‌گیری…شاید هم بدتر: اگر قرار است شوخی کنید، مطمئن باشید که برای دریافت شوخی بدتر از جانب دیگران آماده هستید و هیچ گله و شکایتی نداشته باشید.
• شوخی با مشتری یا ارباب رجوع: اگر شما در مقام یک سازمان یا شرکت قصد دارید با مشتری و ارباب رجوع خود این شوخی را انجام دهید اول از همه روابط عمومی شما باید روحیات مشتریان شما را شناسایی کرده و بداند که امکان شوخی با او هست یا خیر. سپس مطمئن شوید که شوخی مورد نظر از نظر سنی مناسب اوست، برای خانواده مناسب است و در راستای هویت برند شماست. همچنین باید برای مواقعی که شوخی بد عمل می‌کند نیز آماده بوده و بتوانید به خوبی موقعیت پیش آمده را مدیریت کنید و پاسخگو باشید. مثلاً اگر یک مشتری آن را اشتباه برداشت کرد یا برایش سو تفاهم پیش آمد در یک پیام خصوصی به او توضیح دهید که این شوخی ۱۳ و برای سرگرمی است و بزودی ماجرا را برای عموم آشکار خواهید کرد.

در نهایت یادمان باشد که هدف خنداندن و خوش گذراندن با یکدیگر است پس کاری کنیم که به این هدف برسیم چون اگر به خنده ختم نشود شوخی ما هم ناموفق بوده است.