آشنایی با ترکمن صحرا

ترکمن صحرا سرزمینی با دشتهای سبز مخملی ، کوههای بلند ، رودهای پرآب و جنگل های سرسبز با مردمی اصیل و فرهنگی غنی است. مردم خون گرم ترکمن با فرهنگی اصیل در این دشت سرسبز زندگی میکنند ، ترکمن صحرا برخلاف نامش هیچ نشانی از صحرا ندارد و طبیعت زیبایش پر از کوه ، جنگل ، مرتع و سواحل جلگه ای است. 

ترکمن صحرا کجاست؟

ترکمن صحرا در گذشته سرزمین وسیعی بوده است که در طول تاریخ بارها تجزیه شده است و امروزه بیشتر بخش های آن در کشور ترکمنستان قرار دارد. این جلگه وسیع در کشورهای ایران ، ترکمنستان ، افغانستان ، ازبکستان ، قزاقستان و تاجیکستان قرار دارد. 

ترکمن صحرا در ایران در بخش شمال شرقی قرار گرفته است و قسمت وسیعی از استان خراسان شمالی و استان گلستان را در بر می گیرد. از غرب به دریای خزر و بندر گز ، از شمال به جمهوری ترکمنستان ، از شرق به خراسان شمالی و بجنورد و از جنوب به کوه پایه های البرز شمالی می رسد. 

شیب منطقه ترکمنستان از جنوب به شمال و از شرق به غرب در امتداد شبکه آب رودهای منتهی به دریای خزر کاهش پیدا می کند. طول این دشت حدود 400 کیلومتر و عرض آن متفاوت است. مهم ترین شهرهای ترکمن صحرا عبارتند از : بندر ترکمن ، آق قلا ، گنبد کاووس ، سیمین شهر ، داشلی برون ، نگین شهر ، مراوه تپه ، کلاله و گرگان . 

بهترین زمان سفر به ترکمن صحرا

بهترین زمان سفر به ترکمن صحرا فروردین و اردبیشهش است که فرشی زمردین بر پهنه دشت ها گسترده شده است ، جویبارها و چشمه ها پر آب هستند و گل ها همه شکوفا شده اند و مراتع پر از گل های شقایق و گل های زرد هستند.

بهترین غذاهای سنتی ترکمن صحرا

پایه اصلی غذاهای این منطقه را سبزیجات محلی و گوشت گوسفند تشکیل میدهد ، بهترین غذاهای سنتی ترکمن صحرا عبارتند از :

- چکدرمه که شبیه استانبولی است

- اکمک ، یک غذای شیرین محلی 

- انوع بورک و غذاهای خمیری

- قایش که با سبزیجات ، سیر ، خمیر و سس گوجه طبخ می شود. 

ترکمن صحرا سرزمینی با دشت های مخملی

سوغات و صنایع دستی ترکمن صحرا

قالی بافی برجسته ترین صنایع دستی ترکمن صحرا است ، قالی های ترکمنی با نقوش هندسی خاص بافته می شوند. قارچین یا پشتی یکی دیگر از بافته های زنان ترکمن است که به پشتی ترکمنی معروف است. 

گلیم بافی ، نمد مالی ، ابریشم بافی ، سوزن دوزی ، زیور آلات دستی و انواع لباس های محلی و صنایع چوبی از دیگر سوغات های این سرزمین محسوب میشوند.

روسری های ترکمنی و تلپک یا کلاه معروف پشمی سفید مردان ترکمن هم از سوغاتی های زیبای ترکمن صحرا هستند. انواع لبنیات محلی از دام های مختلف را هم میتوانید از بازارهای محلی تهیه نمایید. 

عکس های ترکمن صحرا

مسیر دسترسی به ترکمن صحرا

اگر از تهران یا مرکز ایران به سمت ترکمن صحرا می روید بهترین مسیر ، جاده فیروز کوه به سمت ساری است . می توانید یک شب در ساری اقامت کنید و روز بعد به سمت شمال شرق حرکت کنید و با عبور از شهرهای نکا ، بهشهر، گلوگاه و نوکنده به بندرگز وارد شوید. 

نصف روز از این شهر دیدن کنید و سپس به بندر ترکمن در فاصله 20 کیلومتری بندرگز بروید. 

اگر از مسیر شمال غرب و شمال به ترکمن صحرا می روید باید از جاده اصلی گیلان و مازندران حرکت کرده از شهر های رامسر ، تنکابن ، نوشهر ، محمود آباد ، قائم شهر ، شاری ، نکا و بهشهر عبور کنید تا وارد استان گلستان شده و به بندر ترکمن بروید. 

اگر از مسیر استان خراسان به ترکمن صحرا می روید باید از مشهد به سمت قوچان و سپس کلاله بروید یا این که از نیشابور به سبزوار و میامی بروید و بعد از رسیدن به شاهرود از دورازه ورودی آزاد شهر و گرگان به ترکمن صحرا وارد شوید. 

مسیر شهمیرزاد در شمال سمنان به ساری یکی از زیباترین جاده های ایران برای سفر به ترکمن صحرا است. 

مسیر ریلی تهران – گرگان هم زیبایی زیادی دارد و گزینه مناسبی برای سفر به ترکمن صحرا محسوب می شود. برای سفر هوای میتوانید از فرودگاه های گرگان و نکا استفاده کنید که فاصله کمی تا بندر ترکمن دارند. 

جاذبه های گردشگری ترکمن صحرا

جاذبه های گردشگری ترکمن صحرا

ترکمن صحرا از زیباترین مناطق دیدنی استان گلستان به حساب می آید که تاریخی کهن دارد. کشف سفالهای قدیمی و تپه های باستانی ، گورهای خاص با شکل های عجیب ، بقایای دیوار تاریخی و شهرهای قدیمی در این منطقه نشان دهنده قدمت 7 هزار ساله زندگی انسان است. 

دیوار تاریخی قزل آلان که به نام دیوار بزرگ جرجان ، دیوار سرخ ، مار سرخ ، دیوار اسکندر ، سد انوشیروان و سد فیروز هم معروف است ، بزرگترین دیوار دفاعی مسلمانان است که از شرق دریای خزر در منطقه گمیشان شروع شده و با عبور از شهرهای ترکمن صحرا تا کوه های شمالی شهر کلاته ادامه پیدا میکند. البته امروزه فقط خرابه ای از این دیوار تاریخی به جای مانده است. تالاب های ترکمن صحرا زیستگاه پرندگان کمیاب مهاجر و بومی است. 

شهرهای دیدنی ترکمن صحرا

بندر ترکمن

بندر ترکمن در استان گلستان و غرب ترکمن صحرا قرار گرفته است . راه آهنی به طول 1400 کیلومتر بندر ترکمن را به بندر امام خمینی در جنوب ایران وصل می کند. 

بندر ترکمن دوشنبه بازار پر رونقی دارد. شما میتوانید از طریق اسکله بندر ترکمن به تنها جزیره ایرانی دریای خزر ، آشوراده ، دسترسی داشته باشید. 

پارک گلستان در نزدیکی بندر ترکمن ، منطقه ای زیبا و سرسبز است که برای کمپینگ بسیار مناسب است. روستای قره قاشلی از توابع بندر ترکمن یکی از معروف ترین مراکز پرورش و نگهداری اسب های ترکمن است که باشگاه سوارکاری هم دارد. 

در منطقه شکار ممنوع صوفیکن میتواند پرندگان مهاجر کمیاب و پرندگان متنوع بومی را از نزدیک مشاهده نمایید. 

بازدید تالاب اینگه برون و گل افشار زیبای نزدیک تالاب هم جذابیت خاصی دارد. 

لباس سنتی مردان ترکمن صحرا

شهر آق قلا

شهر آق قلا در 40 استان گلستان در کیلومتری شرق بندر ترکمن و شمال گرگان در دو طرف رودخانه گرگان رود قرار گرفته است. این شهر از شمال به رود اترک ، از غرب به بندر ترکمن و گمیشان ، از جنوب به بخش مرکزی گرگان و از شرق به دهستان کتول و گنبد قابوس می رسد. این شهر آثار تاریخی و صنایع دستی برجسته ای دارد. 

پنج شنبه بازار آق قلا بسیار معروف و پر رونق است. 

بلندترین پل آجری دنیا ، پل آجری آق قلعه است که روی رودخانه گرگان رود ساخته شده و در 18 کیلومتری شمال گرگان واقع شده است. این پل تاریخی بازمانده از دوران صفویه با 70 متر طول و 30 متر عرض از چهار دالان با طاق جناغی تشکیل شده است که از مهم ترین جاذبه های تاریخی این شهر به حساب می آید. 

دیوار قزل آلان ، که توسط اسکندر بنا شده و انوشیروان ساسانی تعمیرش کرده است از 3 کیلومتری آق قلا می گذرد. دیوار قزل آلان از دریای خزر شروع شده و تا کوهای گلی داغ به طول 70 کیلومتر ادامه دارد. با این که بیشتر قسمت های این دیوار فروریخته است ولی ارتفاع بعضی قسمتهای دیواره بین 2 – 4 متر بوده است. 

سد وشمگیر در نزدیکی آق قلا و 50 کیلومتری شمال شرق گرگان در محدود سنگر سوار قرار رگفته است. این سد روی رودخانه گرگان رود و در 24 کیلومتری مرز ترکمنستان ساخته شده است و ایستگاه سرشماری پرندگان محسوب می شود. 

تالاب اینچه برون که از چند تالاب کوچک (تالاب گمیشان ، آجی گل ، آلما گل و آلا گل و غیره) بوجود آمده در جنوب رودخانه اترک قارر دارد و زیستگاه گونه هایی نایاب از پرندگان بومی و مهماجر است و یکی از مهم ترین جاذبه های آق قلا به حساب می اید. 

گل فشان قارنی یاریق در 18 کیلومتری شمال غرب آق قلا در حاشیه شرقی روستای سقر تپه قرار گرفته است. گل فشان ها مخروط های خاکی هستند که مانند آتشفشان دهانه دارند ولی به جای مواد مذاب ، گل سرد از آنها فوران میکند. معروف ترین گل فشان ها استان گلستان که نزدیک به آق قلا قرار گرفته اند عبارتند از: قارنی یاریق ، نفتیجه ، گمیشان ، اینچه برون. 

تصاویر مردم ترکمن صحرا

شهر گمیش تپه

شهر گمیش تپه در شرق دریای خزر و نزدیک به مرز ترکمنستان قرار گرفته است. گمیش تپه به معنی تپه نقره ای است علت این نامگذاری دو داستان متفاوت دارد. 

گفته می شود به دلیل کشف سکه های نقره فراوان در زمان قاجاریه در تپه های این شهر ، نام تپه نقره ای گرفته است و دیگری علت نامگذاری شهر را به دلیل انعکاس نور خورشید از تپه های نمک زار آن به رنگ نقره ای می دانند. 

موزه مردم شناسی گمیش تپه در ساختمانی تاریخی معروف به خانه گوکلانی باقیمانده از دوران پهلوی ، نشان دهنده فرهنگ و سبک زندگی مردم ترکمن است. 

خانه های تاریخی و قدمیی با معماری خاص در این شهر جلب توجه میکند ، معماران قدیمی برای ساخت این خانه ها نقشه ای نمی کشیدند و در ساخت آن ها از الوار و چوب استفاده می کردند. 

مکانهای دیدنی ترکمن صحرا

سیمین شهر

سیمین شهر در بخش گلدشت گمیشان قرار دارد و از مجموع 3 روستا ساخته شده است. ساختمان های این شهر قدمیت 100 ساله دارند و مراتع اطرافش سرسبز و دیدنی است. رودخانه گرگان رود که از رشته کوه آلا داغ سرچشمه میگیرد و بعد از طی کردن 200 کیلومتر وارد دشت گرگان می شود و به دریای خزر می ریزد از وسط این شهر عبور میکند. 

تفرجگاه بسیار زیبای قارقی کنار در کنار رود از جاذبه های گردشگری منطقه محسوب می شود. شنبه بازار سیمین شهر رونق بالایی دارد. زیارتگاه نقشبندی در 8 کیلومتری جنوب شهر ، یکی از اماکن مقدس برای ترکمنان محسوب می شود که در روزهای جشن و اعیاد محلی برای ادای نذر و برپایی مراسم به این نقطه می روند. 

از آنجا که بهاالدین نقش بندی از غرفای محبوب میان تکمن ها برای زیارت مکه از این محل گذشته و مدتی را در آنجا اقامت داشته نام این زیارتگاه به قدمگاه نقشبندی معروف شده است. 

شهر انبار آلوم

شهر انبار آلوم ، شهری کوچک از توابع آق قلا است . رودخانه گرجوان در 3 کیلومتری شرق انبارآلوم بعد از پیوستن به چاه علی به گرگان رود می ریزد. اطراف این رودخانه فضای بسیار زیبایی برای سفر و کمپینگ در طبیعت دارد. پارک مختوم قلی فراغی با مساحت 1 هکتار و پارک فجر با مساحت نیم هکتار از مراکز تفریحی استان گلستان محسوب می شوند. 

سفر به ترکمن صحرا

شهر کلاله

شهر کلاله در 68 کیلومتری بندر ترکمن قرار گرفته است که جاذبه های طبیعی و تاریخی  زیادی دارد. زیارتگاه خالد نبی و منطقه هزار دره در نزدیکی کلاله قرار گرفته اند. 

چشمه آق سو که آب شرب شهر کلاله را تامین میکند در 7 کیلومتری شرق این شهر قرار دارد که تفرجگاه مردم منطقه است و آلاچیق های ، فضای سیز و رودخانه ای همیشه جاری و باصفا دارد. 

چشمه زاو دیگر منطقه خوش آب و هوای نزدیکی کلاله و روستای زاو بالا است. 

پارک گل کلاله با مساحت 6 هکتار محیطی بسیار زیبا و دلنشین برای ییاده روی دارد. 

کوه نیلی ، بلند ترین کوه شهرستان کلاله در محدوده پارک ملی گلستان منطقه ای مناسب برای کوهنوردی به حساب می آید. در این کوه دریاپه سولوکلی با مساحت 4 هکتار خودنمایی می کند. برای رسیدن به این دریاچه در مسیر کوهنوردی با مناظر زیبا و حیرت انگیزی روبرو خواهید شد. 

دیوار تاریخی گرگان از نزدیکی کلاله عبور کرده است. 

باشگاه پرورش اسب کلاله رونق زیادی دارد که میتوانید از اسب های اصیل ترکمن در آنجا بازدید نمایید. 

جنگل های پلکانی کلاله ، روستای گچی ، منطقه شکار ممنوع عزیز آباد و منطقه حفاظت شده زاو بالا از دیگر دیدنی های این منطقه است. 

جاهای دیدنی ترکمن صحرا

دیگر جاذبه های گردشگری ترکمن صحرا

- آرامگاه مختومقلی در 30 کیلومتری غرب مراوه تپه

- تپه باستانی مراوه تپه

- غار قیز قلعه در کنار روستای یکه چنار در 10 کیلومتری مرکز مراوه تگه

- چشمه ساوه در 2 کیلومتری جنوب شرقی مراوه تپه

- آبشار بالی قایه

- جنگل آق امام

- مقبره خالد نبی در 90 کیلومتری شمال گنبد کاووس که در بالای کوه گوگجه داغ ساخته شده. 

- آرامگاه باستانی با سنگ قبرهای عجیب و تیره در قسمت شرقی آرامگاه خالد نبی که به دوران پارینه سنگی مربوط می شود. 

- چشمه خضر دندان که به عقیده محلیان آب شفا بخشی دارد .

- مقبره عالم بالا و مقبره چوپان اتا

- هزار دره با تکه ماهورهای تخم مرغی شکل که در مسیر قبرستان خالد نبی قرار گرفته و زیبایی شگفت انگیزی دارد.

- جنگل های هیرکانی

- آبشار کبود وال که تنها آبشار تمام خزه ای ایران در جنول شرقی علی آباد کتول است. 

- برج گنبد کاووس که قدمتش به قرن چهارم می رسد و بلندترین برج تمام آجری جهان است. 

- تپه های باستانی شیروان .