چرا نمادهای سال نوی چینی در سراسر جهان دیده می‌شود؟

برای برخی از مردم شاید بهتر باشد سال ببر (2022) را فراموش کنند چرا که تحولات آن غم‌انگیز و سایه پاندمی طولانی بود.

صرفنظر از اینکه مردم برای نمادهای زودیاک ارزش قائل هستند یا خیر، این پدیده‌ای جالب است که مردم برخی کشورهای آسیایی از تایلند و ویتنام گرفته تا ژاپن و کره نیز زودیاک چینی را به عنوان بخشی از فرهنگ خود محسوب می‌کنند و از آن چرخه 12 ساله برای زمان استفاده می‌نمایند. چرا این چنین است؟

12 نشان زودیاک از اسطوره‌ها یا افسانه‌های چینی نشأت گرفته اما اشیاء واقعی وجود دارد که نشان می‌دهد سلسله «تانگ» دو هزار سال قبل از علائم دوازده گانه زودیاک برای اندازه‌گیری زمان استفاده می‌کردند.

اینکه نمادهای زودیاک چگونه به کشورهای همسایه رسیده و چرا سالهاست آنها را حفظ کرده‌اند، مشخص نیست. اما روشن است که چین به طور خاص در دوره سلسله «تانگ» قدرت خود را به آن کشورها نشان داده و هر چه بیشتر نمادهای اصالت خود از زبان نوشتاری گرفته تا مراسم چای و اندیشه‌های حکمرانی کنفسیوس را به همسایگانش تسری داده است.

البته با گذشت قرن‌ها، فرهنگ زودیاک چینی دچار تغییرات منطقه‌ای گشته و «همرنگ جماعت» شده است. سنگاپور و دیگر کشورها طی هفته‌های آتی مملو از نمادهای خرگوش پفی خواهند شد و در عین حال ویتنام در 22 ژانویه (2 بهمن) وارد سال گربه خواهد شد.

هیچکس نمی‌داند چرا ویتنام از نماد گربه به جای خرگوش استفاده می‌کند. برخی حدس می‌زنند که تلفظ واژه خرگوش در زبان ویتنامی باستان شبیه تلفظ گربه است. همچنین در تایلند مار چند سر (مار مقدس در افسانه‌های هندو و بودیسم) جایگزین اژدها شده و جالب اینکه در برخی از نقاط شمال تایلند، فیل جایگزین خوک شده، حیوانی که در آنجا بسیار مورد احترام است.

با این حال مخاطبان زیرک متوجه می‌شوند که تاریخ‌های سال نوی چینی در این کشورها مشابه هم نیست. چین، کره جنوبی، سنگاپور و ویتنام سال نو را در روز 22 ژانویه (2 بهمن) جشن خواهند گرفت. ژاپنی‌ها از اول ژانویه وارد سال خرگوش شده‌اند در حالی که تایلندی‌ها سال نوی خود را در اواسط ماه آوریل با «جشن سونگ‌کران» شروع می‌کنند.

توضیح ساده برای این پدیده این است که سنگاپور، کره و ویتنام هنوز از تقویم قمری چین پیروی می‌کنند. ژاپن در سال 1868 دستخوش «اصلاحات میجی» شد و شروع به یک مدرنیزاسیون رادیکال کرد. یک تغییر بزرگ این تحولات این بود که گاه‌شمار میلادی را پذیرفتند. ژاپن به این ترتیب با لغو تقویم قمری، سال نو را با تمام نمادها و سنت‌هایش به اول ژانویه منتقل کرد.

تقویم تایلندی رابطه نزدیکی با سیستم تقویم باستانی هند دارد. این نشان‌دهنده نفوذ قدرتمند و تاریخی هند در منطقه هندوچین است. اما پذیرش منطقه‌ای زودیاک نیز نشان‌دهنده تبادل فرهنگی و حرکت مردم با چین است.

تمام این‌ها به ما یادآوری می‌کند که بشریت همواره در حال سازگاری با آداب و رسوم متفاوت است و این چندگانگی بسیار اشتراکی‌تر از آن چیزی است که تصورش را بکنیم.