۱۰ پدیده شگفت انگیز منظومه شمسی که انسان کشف کرد!
سیارک وستا با وجود قطر حدود ۳۳۰ مایل (۵۳۰ کیلومتر) بلندترین کوه منظومه شمسی ما را در خود جای داده است. این قله بی نام با ارتفاع ۱۴ مایل (۲۳ کیلومتر) که در مرکز دهانه‌ای به نام رسیلویا قرار دارد، به اندازه دو قله اورست است که روی هم قرار گرفته اند.
منظومه شمسی ما بزرگ است یا بهتر است بگوییم خیلی بزرگ است. در این وسعت، مجموعه‌ای از شگفتی‌های آسمانی پنهان است: خورشید با سطح پلاسمای خود، زمین با فراوانی حیات و اقیانوس‌های عظیم، ابر‌های مسحورکننده مشتری و ...
با توجه به اسراری که هنوز ناشناخته مانده‌اند در این گزارش ما تصمیم گرفتیم که برخی از شگفتی‌های آسمان که شناخته شده‌اند و همچنین تعدادی از آن‌ها را که ممکن است چیزی درمورد آن‌ها ندانید را بیان کنیم. اکتشافات جدید همیشه اتفاق می‌افتند و موضوعات زیادی برای کاوش در منظومه شمسی باقی مانده است، کیهان هرگز از زیبایی و شگفتی چیزی کم ندارد.
در ادامه این گزارش به برخی پدیده‌های حیرت انگیز در منظومه شمسی مطالبی پرداخته ایم.
دشت وسیع Utopia Planitia در مریخ
بزرگترین دشت فضایی در منظومه شمسی، Utopia Planitia دارای دهانه‌ای است که بیش از ۲۰۰۰ مایل (حدود ۳۳۰۰ کیلومتر) در سراسر شمال مریخ امتداد دارد. از آنجایی که اعتقاد بر این است که این منطقه در اوایل تاریخ مریخ به وجود آمده است، احتمالاً اتوپیا ممکن است زمانی میزبان یک اقیانوس باستانی بوده باشد.
محققان با تحلیل اطلاعات متوجه شدند مواد معدنی دارای آب در قشر سخت سطح سیاره (یک لایه معدنی سخت که روی خاک قرار دارد و به طور معمول به دلیل تبخیر آب روی سطح به وجود می‌آید) وجود دارد. آن‌ها معتقدند چنین یافته‌ای نشان می‌دهد در بازه زمانی خاصی از چند میلیارد سال گذشته، در منطقه مذکور از مریخ انبوهی از آب مایع وجود داشته است. همچنین محققان به این نتیجه رسیدند که خاک مریخ دارای پارامتر‌هایی است که نشان از قدرت بالا و سایش اندک است که نشان می‌دهد دلیل فرسایش خاک باد، آب یا هر دو بوده است.
تخمین زده می‌شود که به اندازه حجم دریاچه سوپریو، آب در رسوبات واقع در ۳ تا ۳۳ فوت (۱ تا ۱۰ متر) زیر سطح باقی مانده باشد. چنین منبعی که به راحتی قابل دسترس است می‌تواند برای ماموریت‌های آینده در مریخ که انسان محور است بسیار مفید باشد. این رسوب احتمالاً از اکثر یخ‌های آبی در مریخ قابل دسترس‌تر است، زیرا در عرض جغرافیایی نسبتاً کم و در یک منطقه صاف و هموار قرار دارد که فرود یک فضاپیما را آسان‌تر می‌کند (اغلب مناطق مریخ با یخ پوشیده شده است.) این موضوع را جک هولت از دانشگاه تگزاس در بیانیه‌ای در سال ۲۰۱۶ منتشر کرد.
بلندترین کوه منظومه شمسی در وستا
سیارک وستا با وجود قطر حدود ۳۳۰ مایل (۵۳۰ کیلومتر) بلندترین کوه منظومه شمسی ما را در خود جای داده است. این قله بی نام با ارتفاع ۱۴ مایل (۲۳ کیلومتر) که در مرکز دهانه‌ای به نام رسیلویا قرار دارد، به اندازه دو قله اورست است که روی هم قرار گرفته اند.
اعتقاد بر این است که این ابرکوه ۱ میلیارد سال پیش پس از برخورد با جسمی با عرض حداقل ۳۰ مایل (۴۸ کیلومتر) شکل گرفته است. نیروی حاصل از آن مقدار عظیمی از مواد، حدود ۱ درصد وستا، به فضا پرتاب کرد و در سراسر منظومه شمسی پراکنده شد. در واقع، تخمین زده می‌شود که حدود ۵ درصد از سنگ‌های فضایی روی زمین از وستا سرچشمه می‌گیرند.
دره وسیع Valles Marineris (دره مارینر) در مریخ
دره مارینر نام دره ژرف بسیار بزرگی بر سطح کره مریخ و یکی از بزرگترین دره‌ها در منظومه خورشیدی است؛ که بیش از ۲۵۰۰ مایل (۴۰۰۰ کیلومتر) در سراسر سطح سیاره امتداد دارد.
برای نشان دادن مقیاس عظیم دره مارینر مریخ، کافی است گراند کنیون (یک ژرف‌دره است که میان آن رودخانه کلرادو قرار دارد و در ایالت آریزونا، آمریکا قرار دارد. بخشی بزرگی از گرند کنیون در پارک ملی گرند کنیون قرار دارد که یکی از اولین پارک‌های ملی در آمریکا است) را چهار برابر عمیق‌تر و از شهر نیویورک تا لس آنجلس تصور کنید.
همانطور که ممکن است انتظار داشته باشید، این دره وسیع بزرگترین دره منظومه شمسی است که بیش از ۲۵۰۰ مایل (۴۰۰۰ کیلومتر) را در بر می‌گیرد و تا عمق ۲۳۰۰۰ فوت (۷۰۰۰ متر) در سطح سیاره سرخ فرو می‌رود. به گفته ناسا، دره مارینر احتمالا یک شکاف تکتونیکی در پوسته مریخ است که با سرد شدن سیاره به وجود آمده است. نظریه دیگری می‌گوید که این دره کانالی است که توسط گدازه‌ای از یک آتشفشان ایجاد شده است. صرف نظر از این، جغرافیای متنوع و نقش احتمالی آن در هدایت آب در طول سال‌های مرطوب مریخ، آن را به هدفی جذاب برای مأموریت‌های انسان در سیاره سرخ تبدیل می‌کند. تصور می‌کنیم منظره لبه یکی از صخره‌های دره نیز بسیار دیدنی خواهد بود.
آبفشان‌های یخی انسلادوس
انسلادوس، قمر بزرگ زحل (ششمین ماه بزرگ زحل است که در سال ۱۷۸۹ توسط ویلیام هرشل کشف شد) یک جهانِ فعال از نظر زمین‌شناسی و پوشیده از یخ‌های غلیظ است و اقیانوس بزرگ از آب مایع را در خود جای داده است که عمق آن حدود ۱۰ کیلومتر تخمین زده می‌شود. با این حال، برخی از متمایزترین ویژگی‌های آن، آبفشان‌های تماشایی آن هستند - بیش از ۱۰۰ مورد تاکنون کشف شده‌اند - که از شکاف‌های سطح آن فوران می‌کنند و توده‌های حیرت انگیزی را به فضا می‌فرستند.
در سال ۲۰۱۵، ناسا فضاپیمای کاسینی خود را برای عبور از یکی از این ستون‌ها فرستاد و آب شور سرشار از مولکول‌های آلی را شناسایی کرد. به طور خاص، کاسینی وجود هیدروژن مولکولی، یک مشخصه شیمیایی فعالیت هیدروترمال را تشخیص داد.
پیتر گیرگویس، زیست شناس اعماق دریا در دانشگاه هاروارد، در سال ۲۰۱۷ به واشنگتن پست گفت: «برای میکروبیولوژیست‌هایی که به انرژی برای میکروب‌ها فکر می‌کنند، هیدروژن مانند سکه طلای انرژی است. ترکیب شیمیایی که از یک لوله آزمایشگاهی بیرون می‌آید و شما را به این فکر می‌اندازد که انرژی هنوز برای وجود حیات میکروبی وجود دارد، هیدروژن در صدر لیست ترکیبات شیمیایی قرار دارد. به این ترتیب، آبفشان‌های زیبای انسلادوس ممکن است راهِ قابل سکونت‌ترین نقطه برای حیات در منظومه شمسی رانشان دهند، حتی بیشتر از زمین!
قله‌های همیشه روشن در ماه زمین
در حالی که اصطلاح "قله‌های همیشه روشن " در ماه زمین نام اشتباهی است، اما با این وجود حیرت انگیز هستند. این اصطلاح برای اولین بار توسط یک جفت ستاره شناس در اواخر قرن نوزدهم مطرح شد، این اصطلاح به نقاط خاصی روی یک جرم آسمانی که تقریباً همیشه در نور خورشید غرق می‌شود، اطلاق می‌شود.
در حالی که توپوگرافی دقیق ماه که توسط مدارگرد شناسایی ماه ناسا جمع آوری شده هیچ نقطه‌ای را در ماه کشف نکرد که در آن نور به طور مداوم و بی وقفه بتابد، البته چهار منطقه را پیدا کرد که در آن‌ها بیش از ۸۰ تا ۹۰ درصد مواقع نورانی بوند. اگر روزی انسان‌ها ماه را مستعمره کنند، احتمالاً اولین پایگاه‌ها بر روی یکی از این قله‌ها ساخته می‌شوند تا از انرژی فراوان خورشید بهره ببرند.
از آنجایی که این پدیده فقط در اجرام منظومه شمسی با یک شیب محوری خفیف و مناطقی با ارتفاع زیاد رخ می‌دهد، تصور می‌شود که فقط سیاره عطارد این ویژگی را مثل ماه دارد.
لکه قرمز مشتری
لکه قرمز بزرگ مشتری که قدمت چند صد ساله دارد، یک طوفان ضد گردباد (در خلاف جهت عقربه‌های ساعت می‌چرخد) تقریباً ۱.۳ برابر پهنای زمین است. در حالی که هیچ پاسخ قطعی در مورد علت ایجاد این لکه قرمز بزرگ وجود ندارد، ما فقط یک چیز را می‌دانیم: این لکه در حال کوچک شدن است. مشاهدات ثبت شده در دهه ۱۸۰۰ طوفان را در حدود ۳۵۰۰۰ مایل (۵۶۰۰۰ کیلومتر) یا حدود چهار برابر قطر زمین اندازه گیری کرد. زمانی که وویجر ۲ در سال ۱۹۷۹ از کنار مشتری عبور کرد، اندازه آن به دو برابر سیاره ما کاهش یافته بود.
در واقع، ممکن است طی ۲۰ تا ۳۰ سال آینده، لکه قرمز بزرگ یا GRS به طور کامل ناپدید شود. گلن اورتون، دانشمند سیاره‌شناسی در ناسا JPL، اخیراً به Business Insider گفت GRS در یک یا دو دهه به GRC (دایره قرمز بزرگ) تبدیل خواهد شد یا شاید مدتی بعد، از آن با عنوان GRM (حافظه قرمز بزرگ) یاد کنیم.
خورشید گرفتگی کامل از زمین
در هیچ کجای منظومه شمسی ما خورشید گرفتگی کامل به اندازه زمین خودمان تجربه نشده است. همانطور که در سراسر آمریکای شمالی در آگوست ۲۰۱۷ شاهد بودیم، این پدیده زمانی رخ می‌دهد که ماه از بین زمین و خورشید عبور می‌کند. در کل، به نظر می‌رسد که قرص ماه کاملاً از کل سطح خورشید محافظت می‌کند و تنها جو آتشین آن را در معرض دید قرار می‌دهد.
این واقعیت که این دو جرم آسمانی به نظر کاملاً در یک راستا قرار می‌گیرند، هم به محاسبه ریاضیات و هم به کمی شانس بستگی دارد. در حالی که قطر ماه حدود ۴۰۰ برابر کوچکتر از خورشید و همچنین حدود ۴۰۰ برابر نزدیکتر است. این تصور را برای بیننده آسمان ایجاد می‌کند که اندازه هر دو جرم یکسان است. با این حال، ماه در مدار خود به دور زمین ثابت نیست. یک میلیارد سال پیش، زمانی که حدود ۱۰ درصد نزدیکتر بود، کل خورشید را مسدود می‌کرد. اما ۶۰۰ میلیون سال بعد، با سرعت ۱.۶ اینچ (۴ سانتی متر) در سال، ماه به اندازه کافی دور خواهد شد به طوری که دیگر پوسته خورشید را نخواهد پوشاند.
به عبارت دیگر، ما خوش شانس هستیم که این شگفتی موقت منظومه شمسی را مشاهده کردیم، می‌توانید مورد بعدی خورشیدگرفتگی را آوریل ۲۰۲۴ در آمریکای شمالی ببینید.
مناره‌های یخی کالیستو
کالیستو، دومین قمر بزرگ مشتری، دارای قدیمی‌ترین و شدیدترین سطح دهانه در منظومه شمسی است. برای مدت طولانی، ستاره شناسان تصور می‌کردند که این سیاره از نظر زمین شناسی باید مرده باشد. با این حال، در سال ۲۰۰۱، پس از عبور فضاپیمای گالیله ناسا از ارتفاع ۸۵ مایلی (۱۳۷ کیلومتری) از سطح کالیستو و ثبت چیزی عجیب، همه چیز تغییر کرد: مناره‌های پوشیده از یخ، برخی از آن‌ها به ارتفاع ۳۳۰ فوت (۱۰۰ متر) از سطح بیرون زده بودند.
محققان بر این باورند که مناره‌ها احتمالاً توسط موادی که از برخورد شهاب‌ها به بیرون پرتاب می‌شوند، شکل گرفته‌اند، با شکل‌های دندانه‌دار متمایزشان که نتیجه «فرسایش» ناشی از تصعید (تبدیل جامد به گاز) است. مانند لکه قرمز بزرگ مشتری یا خورشید گرفتگی کامل زمین، این هم یکی از شگفتی‌های موقتی است. جیمز E. Klemaszewski از ماموریت گالیله ناسا در بیانیه‌ای در سال ۲۰۰۱ گفت: " اگر آن‌ها به فرسایش ادامه دهند در نهایت ناپدید خواهند شد. "
وقتی فضاپیمای JUICE (JUpiter ICy Moons Explorer) آژانس فضایی اروپا از سه قمر مشتری (گانیمد، کالیستو و اروپا) در سال ۲۰۳۳ بازدید کند و عکسی را از این مناره‌های یخی عجیب و غریب منتشر کند حتما متوجه خواهیم شد که مناره‌ها هنوز پا برجا هستند یا از بین رفته اند؟!
حلقه‌های زحل حدود ۴ میلیارد سال قدمت دارند
اعتقاد بر این است که حلقه های زحل بسیار قدیمی هستند و قدمت آن‌ها به شکل گیری خود سیاره در حدود ۴.۵ میلیارد سال پیش باز می‌گردد. در حالی که برخی بر این باورند که آن‌ها مواد باقیمانده از تولد زحل هستند، برخی دیگر این نظریه را مطرح می‌کنند که ممکن است آن‌ها بقایای یک قمر باستانی باشند که توسط نیرو‌های جزر و مدی عظیم این سیاره از هم جدا شده است.
در حالی که حلقه‌های زحل زرق و برق دارند، پدیده‌ای رازآلود هم هستند. به عنوان مثال، قبل از اینکه فضاپیمای کاسینی ناسا در سپتامبر ۲۰۱۷ بسوزد، داده‌هایی را جمع‌آوری کرد که نشان می‌داد نزدیک‌ترین حلقه D سیاره در هر ثانیه ۱۰ تن ماده را به جو بالایی خود می‌بارد. عجیب تر، این ماده از مولکول‌های آلی ساخته شده بود، نه ترکیب مورد انتظار از یخ، غبار و سنگ.
توماس کریونز، یکی از اعضای تیم طیف‌سنج جرمی خنثی و یونی کاسینی، در یک انتشار خبری در سال ۲۰۱۸ از دانشگاه کانزاس گفت: «آنچه شگفت‌انگیز بود این بود که طیف‌سنج جرمی متان را دید - هیچ‌کس چنین انتظاری نداشت. همچنین، مقداری دی اکسید کربن مشاهده شد که غیرمنتظره بود. تصور می‌شد که حلقه‌ها کاملاً آب هستند. اما درونی‌ترین حلقه‌ها، همانطور که گفته شد، به مواد آلی موجود در یخ آلوده هستند.
صخره بلند ورونا روپس در ماه میراندا
در قمر میراندا، کوچکترین قمر اورانوس، بزرگترین صخره شناخته شده در منظومه شمسی وجود دارد. این صخره که ورونا روپس نامیده می‌شود، در طول پرواز وویجر ۲ در سال ۱۹۸۶ ثبت شد و تصور می‌شود که دارای یک افت عمودی به اندازه ۱۲ مایل (۱۹ کیلومتر) یا ۶۳۳۶۰ فوت باشد. برای مقایسه، بلندترین صخره روی زمین، واقع در کوه ثور در کانادا، دارای افت عمودی نسبتا ناچیز در حدود ۴۱۰۰ فوت (۱۲۵۰ متر) است.
وبلاگ io۹ می‌گوید با توجه به گرانش کم «میراندا»، حدود ۱۲ دقیقه طول می‌کشد تا بتوان یک سقوط هیجان‌انگیز تجربه کرد و با سرعت یک ماشین مسابقه (حدود ۲۰۰ کیلومتر در ساعت) به پایین رسید. حتی در این صورت، با توجه به محافظت مناسب با استفاده از کیسه هوا، ممکن است از این سقوط، جان سالم به در ببرید. وبلاگ io۹ می‌افزاید: «شما حتی نیازی به چتر نجات ندارید - چیزی به اندازه یک کیسه هوا برای کاهش سقوط و زنده ماندن شما کافی است.»
