روزهایی که «مرض سالک» نشانه تهرانی بودن، بود!

 هرچند پس از تاسیس دارالفنون در دوره ناصرالدین شاه، نگرش جدیدی در حوزه طب شکل گرفت اما اغلب مردم یا تمایلی به مراجعه به پزشک‌ نداشتند یا امکان آن برایشان فراهم نمی‌شد. البته این شرایط بعد از انقلاب مشروطه تا حدودی تغییر کرد.

بیماری‌های زیادی رواج داشت؛ از جمله کچلی و طاسی در زنان و مردان، بیماری پوستی خارشکی، آبله و سالک. جمعیت زیادی از مردم حتی در شهرهای بزرگ به این بیماری‌ها مبتلا بودند. و طبعا یا درمان نمی‌شدند یا اینکه با پناه بردن به خرافات سعی در توجیه بیماری خود می‌کردند.

زنان در تهران در حال جمع‌آوری آب از سرداب، چاه آب زیرزمینی

کافی بود یکی مثلا دستش را با چاقو بریده باشد یا جایی در بدنش زخم باشد و با آن آب برخورد کند و به انواع جراحات که یکی از آن‌ها بیماری مسری واگیردار بود مبتلا شده و دیگران را نیز مبتلا بکند. سالک اکثراً صورت و پیشانی و بینی را فراگرفته و پشت دست و ساعد و بازو هدف دومش بود.

مراجعه بیماران به پزشکان انگلیسی

او شیوع بیماری را در نقاط مرکزی و جنوبی ایران شهر‌های تهران، اصفهان، قم و کاشان بیان میکند و اضافه می‌کند که از اصفهان به بعد در جهت جنوب از جمله در قمشه وشیراز قدم به قدم میزان شیوع آن نقصان می‌یابد و درآذربایجان و مناطق ساحلی دریای خزر دیگر بکلی اثری از آن دیده نمی‌شود.

نمونه‌ای از یک بیمار مبتلا به سالک (این تصویر متعلق به ایران نیست)

وی تأکید می‌کند که هرکس که یکبار درزندگی به سالک دچار شده باشد در تمام عمر در برابر آن مصونیت پیدا می‌کند. پولاک در کتاب خود نحوه بروز زخم‌های سالک را به تفصیل بیان کرده است.

یکی دیگر از مشکلات شهرهای بزرگ و یا حتی روستاها؛ حمام های عمومی بود که اغلب بیماری های پوستی در آنجا شایع می‌شد و حتی قربانی می‌گرفت. حمام‌ها محلی برای انتقال انواع بیماری‌های پوستی، تنفسی و عفونی بودند، آب خزینه‌ها دیر به دیر تعویض می‌شد. مردم نیز کاملاً با بهداشت بیگانه بودند، دولت هم کوچک‌ترین تلاشی برای آموزش و ارتقای سطح دانش عمومی آن‌ها نمی‌کرد.