عبارت ESP در خودرو به چه معناست و چه کاربردی دارد؟
احتمالا نام سیستم کنترل پایداری یا ESP در خودرو به گوشتان خورده است. این سیستم اما چه کاربردی در رانندگی دارد و نبود آن چه مشکلی ایجاد می‌کند؟
اگر پشت فرمان خودرویی اندکی مدرن‌تر و پرآپشن‌تر از اتومبیل‌های روتین سایپا و ایران خودرو نشسته باشید، احتمالا چراغ ESP را در داشبورد آن مشاهده کرده‌اید. عبارت ESP که مخفف عبارت Electronic Stability Program، به‌معنای «برنامه پایداری الکترونیکی» است، به‌عقیده بسیاری صاحب‌نظران فرشته نجات سرنشینان خودروهاست. این سیستم که در برندهای مختلف تحت نام‌های متفاوتی شناخته می‌شود در حقیقت محصول خلاقیت مهندسی آلمانی به نام آنتون ون زانتن است.
این مهندسی خوش‌ذوق و خلاق در سال 1995 و زمانی که برای کمپانی بوش کار می‌کرد به ایده سیستم ESP رسید و آن را «سیستم کنترل دینامیک» نامگذاری کرد. در آن زمان، مرسدس بنز خودروی کوپه S600 خود را به‌عنوان نخستین اتومبیل مجهز به ESP روانه بازار کرد. از سال 1995، سیستم ESP به پای ثابت تمامی خودروهای مرسدس بنز تبدیل شد و جان بسیاری افراد را نجات داد.
بر اساس تحقیقات انجام شده، مجهز بودن خودرو به ESP میزان تلفات رانندگی در اثر از دست خارج شدن کنترل خودرو را حدود 38 درصد کاهش می‌دهد. همچنین احتمال تصادف خودروهای مجهز به ESP حدود 27 درصد کمتر از سایر خودروهاست.
سیستم ESP در خودرو چطور کار می‌کند؟
سیستم کنترل پایداری الکترونیکی با بهره‌گیری از حسگرهایی سرعت خودرو، زاویه پیچش و میزان انحراف آن را می‌سنجد. در صورتی که این سامانه احساس کند خودرو حین ترمز گرفتن در حال سر خوردن یا انحراف از مسیر خود است، به‌طور خودکار با اعمال ترمزهایی پیاپی سعی در متوقف کردن چرخی که در حال لیز خوردن است خواهد کرد. از این طریق خودرو می‌تواند مجددا به مسیر اصلی خود هدایت شود.
تمامی این اتفاقات به‌صورت لحظه‌ای و بدون هیچ‌گونه دخالت از سوی راننده انجام می‌شوند. همچنین پایش سنجه‌های سرعت و لغزش خودرو نیز به‌صورت دائمی ادامه‌دار خواهد بود. سیستم ESP همچنین در صورت لزوم میزان گشتاور خودرو را نیز کاهش می‌دهد تا راحت‌تر قادر به کنترل کردن آن باشد. به همین دلیل این سیستم را می‌توان یک پکیج ایمنی کامل دانست که در هر شرایطی، خصوصا برفی و بارانی به کمک راننده و سرنشینان خواهد آمد.
البته سیستم ESP را نباید با کنترل کشش (Traction Control) در خودرو اشتباه گرفت؛ زیرا علیرغم آن که عملکرد هردوی آن‌ها به ارتقای هندلینگ و ایمنی دستگاه اختصاص دارد، اما مکانیزم کاربری آن‌ها با یکدیگر متفاوت است. سیستم ESP با اعمال مکانیزم‌های کنترلی مثل ترمز یا کاهش گشتاور روی هریک از چرخ‌ها باعث پایدارتر شدن حرکت خودرو می‌شود؛ درحالیکه سیستم کنترل کشش با استفاده از ترمز یا کاهش گشتاور خروجی در صدد افزایش میزان کشش بین چرخ خودرو و جاده است.
روشن بودن چراغ ESP در داشبورد چه معنایی دارد؟
در برخی خودروها رانندگی در جاده‌های صعب‌العبور، لیز یا پرچالش باعث روشن شدن چراغ ESP در داشبورد خواهد شد. از سوی دیگر برخی رانندگان نیز بنا به هر دلیلی تصمیم به خاموش کردن سیستم کنترل پایداری می‌گیرند و باعث روشن شدن چراغ ESP در خودروی‌شان می‌شوند.
مشکل اما زمانی ایجاد می‌شود که چراغ ESP بدون این که راننده تاثیری در عملکرد خودرو داشته باشد روشن شده یا به حالت چشمک‌زن درآید. این مساله نشان‌دهنده آن است که سیستم کنترل پایداری در مدار قرار نداشته و قادر به کنترل خودرو نیست. مهم‌ترین دلایل رخ دادن این اتفاق موارد زیر هستند:
کم شدن باد لاستیک‌ها
خراب شدن حسگرها
ایراد در سیستم ترمز
خرابی حسگر ترمز ضد قفل
مشکل در سیم‌کشی خودرو
علاوه بر این، بالانس نبودن چرخ خودرو، ساییدگی و فرسودگی لاستیک‌ها و ضعیف شدن باتری خودرو نیز از دیگر عواملی هستند که می‌توانند باعث روشن شدن چراغ ESP در خودروی شما شوند.
از آن‌جا که ریشه مشکل شما می‌تواند هریک از موارد مورد اشاره در بالا باشد، توصیه می‌کنیم بلافاصله پس از روشن شدن چراغ ESP در اتومبیل‌تان به نمایندگی یا تعمیرگاه مراجعه کنید. البته روشن شدن این چراغ تاثیری از عملکرد فنی خودروی شما نداشته و شما می‌توانید بدون آن‌که نگران آسیب‌های موتور یا گیربکس باشید به رانندگی ادامه دهید.
با این وجود روشن شدن این چراغ به معنای آن است که سیستم ESP فعال نیست و نمی‌تواند در صورت خارج شدن کنترل از دستتان بار دیگر آن را پایدار کند. بنابراین اگر چراغ ESP روشن شده باید نهایت دقت را در رانندگی، خصوصا در روزهای بارانی و برفی داشته باشید. همچنین اگر چراغ مربوط به سیستم کنترل پایداری به‌طور ناگهانی حین رانندگی روشن شد سرعت خود را کاهش دهید و به اولین تعمیرگاه مراجعه نمایید.
