نقش والدین در سعادت و شقاوت فرزندان

پدر و مادر اساسی‎ترین نقش را در تربیت فرزندان خود دارند، سعادت و شقاوت فرزندان در اینده همه بستگی به نوع تربیت پدر و مادر دارد.
خداوند متعال در آیه ۱۴ سوره لقمان فرموده است: «وَوَصَّیْنَا الْإِنسَانَ بِوَالِدَیْهِ حَمَلَتْهُ أُمُّهُ وَهْنًا عَلَى وَهْنٍ وَفِصَالُهُ فِی عَامَیْنِ أَنِ اشْکُرْ لِی وَلِوَالِدَیْکَ إِلَیَّ الْمَصِیرُ؛ و انسان را درباره پدر و مادرش سفارش کردیم مادرش به او باردار شد سستى بر روى سستى و از شیر باز گرفتنش در دو سال است [آرى به او سفارش کردیم] که شکرگزار من و پدر و مادرت باش که بازگشت [همه] به سوى من است».

تربیت خوب فرزند ثواب‌های عظیمی دارد؛ زیرا والدین باید سختی‎ها و مجاهدت‌های زیادی انجام دهند تا فرزندان به سعادت برسند.والدین در ابعاد مختلف تربیتی از قبیل جسمان، روانی، رفتاری و دینی نقش‌آفرین هستند.

نقش محبت به فرزندان در سعادت فرزندان بسیار اثرگذار است به‌شرط این‌که اعتدال در آن رعایت شود.هم‌چنین رعایت عدالت در محبت به فرزندان مسأله مهمی است.کمااینکه اقتدار والدین نیز باید همراه با محبت باشد تا برنامه‌های تربیتی آنها مورد مسامحه قرار نگیرد و الا اگر اقتدار نباشد فرزندان نافرمانی می‎کنند؛ پیامبراعظم(ص) فرمود: «خدایا به تو پناه می‎برم از فرزندی که خدایم باشد!» یعنی فرزند به والدین امر و نهی کند.(بحارالانوار، ج ۸۱، ص ۱۸۶)

در برخورد تنبیهی با فرزند باید ترتیب رعایت شود بدین صورت که رد صورت تخلف فرزند، ابتدا با قهر والدین و در صورت عدم تاثیر استفاده از حالات چهره و نگاه‌های تند به فرزند و در مرحله بعد تذکر در خلوت سپس محروم کردن از مزایایی مثل تفریح و پول تو جیبی بعد از آن وادار کردن به کارهای خدماتی منزل و در آخر تنبیه بدنی که نباید باعث سرخ و کبود شدن بدن شود.اگرچه در زندگی ائمه‌اطهار(ع) دیده نشده که فرزندانش‌شان را تنبیه کرده باشند.
در هفت سال اول به‌جز بازی نباید برنامه آموزشی از کودک انتظار داشت.امام کاظم(ع) فرمود: «مستحب است فرزند در کودکی به بازی و جست و خیز بپردازد تا در بزرگسالی حلیم گردد».(بحارالانوار، ج ۴۲، ص ۲۱۴)

والدین خوب است با کودکان بازی کنند امام علی(ع) فرمود: «هرکه فرزندی دارد با او کودکی کند» کمااینکه فضای منزل نیز باید امن باشد و الا تربیت با مشکل روبه‌رو می‌گردد پس اگر زوجین با هم درگیری دارند دور از فرزندان باشد.
تحقیر فرزندان و سرزنش آنها در حضور دیگران مخصوصاً آزار کودکان گاه منتهی به ضررهای بزرگی در سنین بالا می‎گردد.کودکان را با عزت نفس بار بیاورید.از هفت سالگی به بعد باید مراقبت بیشتری از نوجوانان به‌عمل آید زیرا او ساعاتی را از خانواده دور می‎شود.امام علی(ع) فرمود: «دو تا هفت سال از او مراقبت نما» کمااینکه وادار کردن نوجوان به نماز از مهم‌ترین برنامه تربیتی والدین است به‌قدری این مسأله مهم است که پیامبر رحمت(ص) فرمود: «اگر نوجوان بعد از ۷ یا ۹ سالگی به هیچ‌وجه حاضر به نماز خواندن نشد او را با تنبیه وادار کنید تا نماز بخواند»(میزان‌الحکمه، ص ۲۲۸)
آن‌قدر که در نماز فوائد است که در این مورد زور و اجبار بلامانع است البته تنبیهی که به آسیب بدنی و روحی منجر نگردد.

آداب مربوط به فرزندان
نام‌گذاری نیکو، قربانی کردن، تعلیم قران‌کریم، یاد دادن آداب نیکو، کمک به ازدواج فرزندان، تاکید بر نماز خواندن فرزندان از جمله حقوق فرزندان بر والدین است.رسول خدا(ص) فرمود: «کسی‌که خداوند سبحان به او چهار پس بدهد و نام مرا بر یکی از آن‌ها نگذارد، بر من ظلم کرده است».(بحارالانوار، ج ۱۹، ص ۹۹)

امام کاظم(ع) فرمود: «فقر در خانه‌ای که اسم فرزندان، محمد یا احمد یا علی یا حسن یا حسین یا جعفر یا طالب یا عبدالله و یا فاطمه باشد، وارد نمی‎گردد».(کافی، ج ۶، ص ۱۹) و نیز رسول خدا(ص) فرمود: «فرزند بر پدر حقوقی دارد و پدر نیز بر فرزند حقوقی دارد.اما حق پدر بر فرزند آن است که در هر چیزی به‌جز معصیت، مطیع پدر باشد و حقوق فرزند بر پدر آن است که برای فرزندش نام نیکو بگذارد و ادب نیکو به او بیاموزد و قرآن‌کریم را به او تعلیم نماید».(میزان الحکمه، ج ۴، ص ۳۶۸)

فرزند حقوقی دارد اما حق پدر بر فرزند آن است که در هر چیزی به‌جز معصیتف مطیع پدر باشد و حقوق فرزند بر پدر ان است که برای فرزندش نام نیکو بگذارد و ادب نیکو به او بیاموزد و قرآن‌کریم را به او تعلیم دهد».(میزان‌الحکمه، ج ۴، ص ۳۶۸) رسول خدا(ص) فرمود: «اگر فرزند خواستار ازدواج باشد و پدر توانایی مخارج ازدواج او را دارد ولی امتناع کند و فرزند مجردش به معصیت و گناه آلوده شود، معصیت او را در نامه اعمال پدرش می‎نویسند».رسول خدا(ص) همچنین فرمود: «در هفت سالگی فرزند را به خواندن نماز تمرین دهید و در ده سالگی در صورت نماز نخواندن، بر آنان سخت گرفته شود و حتی آنان را با زدن هم شده به نماز وادار کنید».

رسول خدا(ص) همچنین فرمود: کسی‌که فرزندش را ببوسد، یک حسنه دارد و اگر او را خوشحال کند، روز قیامت خدا او را خوشحال می‎کند و کسی‎که به فرزندش قرآن بیاموزد، روز قیامت پدر و مادر کودک را ندا نموده و دو حله بهشتی از نور، بر تن آنان می‎نمایند که از نورش صورت اهل محشر روشن می‎شود». و نیز فرمود: فرزند صالح، گُلی از گُل‌های بهشت است» و نیز فرمود: «کسی‌‎که خدا به او دختری بدهد و او را اذبت نکند و او را کوچک نشمارد و فرزندان پسر را بر او ترجیح ندهد، خدا به‌خاطر همین دختر، او را به بهشت می‎برد».رسول خدا(ص) فرمود: «دختران حسناتند و پسران نعمتند و بر حسنات ثواب داده می‎شود؛ ولی از نعمت‌ها سؤال می‎شود» و نیز فرمود: «خداوند سبحان دوست دارد که آن‌چنان بین فرزندان با عدالت رفتار نمایند که حتی در بوسیدن آنها نیز مساوات باشد» و نیز امام صادق(ع) فرمود: «میراث خداوند سبحان به بنده مؤمنش، فرزند صالحی است که برای پدرش طلب آمرزش کند» کمااینکه در روایت است که: «پسران وقتی به سن شش سالگی رسیدند، نباید در یک بستر بخوابند».(میران الحکمه، ج ۴، ص ۳۶۷)

منبع: بهداشت نیوز

61