رویای شفاف چیست و روانشناسان درمورد آن چه نظری دارند؟

در گذشته و در طول دهه‌های ۶۰ تا ۸۰ میلادی، رویای شفاف موضوع بحث اغلب جمع‌ها بود؛ هرچند کسی واقعا چیزی دربارهٔ آن نمی‌دانست! به‌تدریج این بحث‌ها کم‌رنگ شد تا جایی که امروز به جز عده‌ای محدود، کلمه رویای شفاف به گوش کمتر کسی آشنا می‌آید! در این مطلب با مفهوم رویای شفاف آشنا می‌شوید.

چندی پیش، فیلم کریستوفر نولان با عنوان «تلقین»، هرچند به‌شکلی گمراه‌کننده، دوباره توجه عموم را به موضوع جذاب رویای شفاف جلب کرد. برای استفادهٔ بیشتر از مغز لازم نیست اَبَرانسان باشید؛ به کمک رویای شفاف می‌توانید از ژرف‌ترین بخش‌های مغزتان، در هنگام خواب بهره بگیرید. رویای شفاف باعث می‌شود انسانی معمولی در طول روز، در هنگام خواب به ابرقهرمانی همه‌کاره تبدیل شود. در این وضعیت خبری از موانع دنیای واقعی نیست؛ شما می‌توانید به خورشید یا به اعماق زمین سفر کنید یا دیوانه‌وارترین ابداعات علمی را روی دشمنان‌تان آزمایش کنید.

بورلی دورسو (Beverly D'Urso) کارشناسی خبره در این زمینه است که از هفت سالگی رویای شفاف را تجربه کرده است. او همچنین با استفان لابرژ (Stephen Laberge)، روان‌شناس و بنیان‌گذار مؤسسهٔ روشن‌بینی (Lucidity Institute) همکاری می‌کند. دورسو نخستین فردی‌ست که در رؤیا ارضای جنسی را تجربه کرده است. او در رؤیاهایش از آتش گذشته، به خورشید سفر کرده و توانسته بر قفل نوشتن (وقتی که نویسنده برای نوشتن به بن‌بست می‌رسد و چیزی برای نوشتن به‌ذهنش نمی‌رسد) غلبه کند! در ادامه پاسخ‌های جذاب دورسو را به پرسش‌های ما می‌خوانید.

رویای شفاف چیست؟

رویای شفاف معنایی فراتر از دیدن رویاهای واضح و روشن دارد. برای اینکه به‌راستی رویای شفاف را تجربه کنید باید هنگام رویابینی، آگاه باشید که در رویا هستید. این لزوما به‌معنی داشتن اختیار در رخدادها نیست، هرچند رویابین‌ها معمولا به‌دنبال آن هستند. رویای شفاف موضوع جذابی است، زیرا آدم‌ها دوست دارند، کارهایی را که نمی‌توانند در واقعیت و بیداری انجام دهند، در رویا انجام دهند؛ کارهایی مانند بازی با آتش یا پرواز به خورشید. رویا‌بین‌هایی که آگاهند در رؤیا هستند، بیشتر و بیشتر مزیت‌های رویای شفاف را درک می‌کنند. به کمک رویای شفاف محدودیت‌های خودتان و مرزهای جهان را درمی‌نوردید.

چه فنونی به ما کمک می‌کنند رویای شفاف ببینیم؟

بهترین روش برای تبدیل شدن به رویابین خودآگاه، هشیاری، دیدن، شنیدن و توجه بیشتر به جزئیات است. زیرا با مشاهدهٔ جزئیات ناهمخوان درمی‌یابید که در حال رویادیدن هستید. برای آسان‌سازی این فرایند، می‌توانید با بررسی محیط و وضعیت جاری‌تان در طول روز شروع کنید. عادت‌های ذهنی تکرارشونده در طول روز، در رویا هم تکرار می‌شوند. پس اگر در طول روز از توجه به دور و اطراف‌تان غافل نمی‌شوید، ممکن است این کار را در هنگام خواب هم ادامه دهید و با شروع رویا متوجه وضعیت موجود شوید! سطح هشیاری در انسان آگاه بسیار بیشتر است و این یکی از بزرگ‌ترین مزیت‌های رویابینی شفاف است.

رویای شفاف از بعد پدیده‌شناسی چیست؟

مثالی می‌زنم. در یکی از رویاهای شفافم در حال گشت در اردویی تفریحی بودم. می‌دانستم در رویا هستم، بنابراین فکر کردم بد نیست به درون آتش اردوگاه بپرم! خبری از سوختن نبود، یک‌جورهایی داشتم با شعله‌های آتش بازی می‌کردم. سپس آتش را بلعیدم! آتش را در دهانم گذاشتم و به یاد می‌آوردم مزه‌ای نمکین حس کردم. من تا همین جا هم مرزها را درنوردیده بودم، پس تصمیم گرفتم فراتر بروم و به سمت خورشید پرواز کنم! به سبک سوپرمن شروع به پرواز کردم؛ سریع‌تر و سریع‌تر، تا جایی‌که شتاب بیشتر ممکن نبود! هرچه به خورشید نزدیک و نزدیک‌تر می‌شدم، کمتر می‌توانستم ببینم. نمی‌توانستم بدنم را احساس کنم! اما متوجه نوعی لرزش، صدا و نور شدم. نور بی‌اندازهٔ خورشید به من می‌تابید و در وضعیتی بودم که نمی‌توانم به‌درستی توصیفش کنم. به همین دلیل پدیده‌شناسی رویای شفاف با دیگر پدیده‌های رایج تفاوت بسیاری دارد.

همایش‌های رویای شفاف

ما هر سال همایشی دوهفته‌ای برگزار می‌کنیم. حامی این همایش «انجمن جهانی مطالعات رویا» است .من تقریبا از همان آغاز فعالیت، یعنی از حدود ۲۶ سال قبل با این انجمن همکاری می‌کنم. در همایش ۱۰ تا ۲۰ نفر به ارائهٔ مقاله یا کارگاه می‌پردازند.

در این ۲ هفته، ما معمولا ۳ جور رقابت داریم. نوع رایج آن بر مبنای محتوای تصویری است. پیش از همایش، هزاران تصویر گردآوری می‌شود. در طول همایش، یکی از تصاویر به‌طور تصادفی انتخاب می‌شود. فردی که ادعای واسطه‌گری معنوی فراحسی (سایکیک) دارد، سعی می‌کند آن تصویر را در شبی خاص در رویای همهٔ شرکت‌کنندکان قرار دهد! فردای آن شب، شرکت‌کنندگان پس از بیدار شدن، در گزارشی روشن می‌کنند که چه رویایی دیده‌اند. روز بعد، عکس را به همه نشان می‌‌دهند تا افراد مشخص کنند رویایشان چه رابطه‌ای با آن داشته است. داوران ما دربارهٔ رویاها قضاوت می‌کنند. همچنین شرکت‌کنندگان می‌توانند از رویای دیگران آگاه شوند و نظرشان را دربارهٔ ارتباط‌های احتمالی بدهند. در پایان ما ۳ برنده خواهیم داشت.

آیا تاکنون رویای دونفره را تجربه کرده‌اید؟

شما با فرد دیگری توافق می‌کنید که یکدیگر را مثلا در جزایر قناری ببینید. سپس هر دو تلاش می‌کنید در رویا به آن مکان بروید و در آنجا رازی را با یکدیگر در میان بگذارید. پس از بیداری از یکدیگر دربارهٔ رویا و رازی که در میان گذاشته‌اید، پرس‌وجو می‌کنید. من بارها برای تجربهٔ رویای دونفره تلاش کرده‌ام اما تاکنون موفق نشده‌ام.

آدم‌های بسیاری، آرزوهایشان را در رویا عملی می‌کنند. آیا این می‌تواند جایگزینی برای موفقیت‌ها و آرزوهای دنیای واقعی باشد؟
بله؛ دست‌یابی به آرزوها در رویا بسیار هیجان‌انگیزتر است. بسیاری از کارهایی را که در رویا انجام می‌دهید، نمی‌توانید در دنیای واقعی عملی کنید؛ کارهایی مانند گذر از آتش یا سفر به خورشید.

تأثیر درمانی رویای شفاف چگونه است؟

برای‌تان مثالی می‌زنم. در سال‌های آغازین دههٔ ۸۰، من روی پایان‌نامهٔ دکترایم کار می‌کردم. دیگر درسی نداشتم و موضوع کارم هم مشخص بود اما نمی‌توانستم شروع به نوشتن کنم. اگر اوضاع به همان شکل پیش می‌رفت، نمی‌توانستم به این زودی‌ها مدرکم را بگیرم. یکی از دوستانم پیشنهاد کرد که در رویای شفاف بر قفل نوشتن غلبه کنم!

فکر کردم که امتحانش می‌ارزد. در یکی از رویاهایم دیدم که در اتاق خوابم هستم، اما لپ‌تاپم در جای همیشگی نبود، بنابراین فهمیدم دارم رویا می‌بینم! نخست کاملا فلج شدم. با اینکه می‌دانستم دارم خواب می‌بینم، نمی‌توانستم بدنم را تکان دهم. با تمام وجود می‌خواستم خودم را به لپ‌تاپ برسانم و شروع به نوشتن کنم. با خودم تکرار می‌کردم: «این رویای من است. دارم خواب می‌بینم. باید بتوانم این کار را بکنم!» سپس به‌آهستگی، مانند صحنهٔ آهستهٔ فیلم‌ها، به سوی لپ‌تاپ رفتم. صندلی‌ام حفره‌ای عمیق داشت که گویی به جهنم می‌رسید. خیلی وحشتناک بود اما روی صندلی نشستم و درون گودال جهنمی افتادم. سپس از خواب بیدار شدم. پس از آن دیگر مشکلی در نوشتن نداشتم.

آثار مثبت معنوی رویای شفاف چیست؟

بی‌تردید شما را به انسان هشیارتری تبدیل می‌کند. شما یاد می‌گیرید که در لحظه زندگی کنید، حواس‌تان به پیرامون‌تان باشد و متوجه نکته‌ها و رخدادها شوید بدون اینکه افکار درهم‌وبرهم، گذشته یا آینده، حواس‌تان را پرت کنند. این همان چیزی‌ست که برترین آموزگاران معنوی به شما می‌آموزند: اهمیت لحظهٔ اکنون! همان‌ کاری که بینندگان رؤیای شفاف به‌دنبال آن هستند. آنها با تمام وجود و نه‌تنها با جسم فیزیکی‌شان اکنون را درک می‌کنند.

آیا تغییرات شخصیتی پیش و پس از تجربهٔ منظم رویای شفاف مورد بررسی علمی قرار گرفته‌اند؟

بله. یکی از این پژوهش‌ها نشان داد بینندگان رویای شفاف، سریع‌تر متوجه تغییرات نادیده در کوری ناشی از تغییر یا کوری ناشی از بی‌توجهی می‌شوند. این افراد به دلیل سطح هشیاری بالاتر که پیش‌تر به آن اشاره کردم، معمولا سریع‌تر متوجه چیزها و رخدادها می‌شوند.

آیا ممکن است دیدن رویای شفاف خطرناک باشد؟

فرض کنیم آدم‌ها به گمان اینکه در رویا هستند، دست به کارهای دیوانه‌وار بزنند.

خیر. چنین خطری وجود ندارد. مبنای رویای شفاف بر آگاهی فرد از اینکه در رویاست تأکید دارد، بنابراین آنها می‌دانند کی خواب می‌ببیند و کی بیدار هستند. اما این خطر برای کسانی که رویا و نه رویای شفاف می‌بینند، وجود دارد. کسانی که تجربه‌ رویای شفاف را تازه آغاز کرده‌اند، بهتر است به‌جای پریدن از صخره یا بلعیدن آتش، با کارهای ساده شروع و نتیجه را بررسی کنند. به نظر من بینندهٔ باتجربهٔ رویای شفاف هرگز به گمان اینکه در خواب است، در بیداری از بلندی نمی‌پرد.

آیا دیدن رویای شفاف باعث خستگی می‌شود؟ به‌عبارتی رویای شفاف از کیفیت خواب‌مان نمی‌کاهد؟

دقیقا برعکس! به عقیدهٔ من هرچند رویاهای معمولی هم مزیت‌هایی دارند، اما این نوع رؤیاها هستند که باعث خستگی می‌شوند. چه کسی دوست دارد بارها و بارها در حال فرار از آدم‌بدها، تصادف کند؟ یا بارها احساس ناخوشایند اضطراب امتحانی را که از آن بی‌خبر بوده است، تجربه کند درحالی‌که سال‌هاست دوران مدرسه را پشت سر گذاشته است؟! در مقابل، رویای شفاف نیروبخش و روح‌افزاست. رویای شفاف برخلاف رویاهای معمولی به من نیرو می‌بخشند و باعث می‌شوند پس از بیداری سرزنده‌تر باشم.

منبع: چطور

1980