مروری بر نتایج یک پژوهش؛
تصویری که برنامه‌های کودک از زنانگی و مردانگی ارائه می‌کنند
شخصیت‌های مردانه و زنانه، با تقابل‌های دوگانه در برنامه‌های خردسال بازنمایی شده‌اند و زنان اغلب در نقش‌های فاقد بازده و همراه با «دلهره زنانه» نمایش داده شده‌اند.
به منظور بازنمایی زنانگی و مردانگی در تلویزیون ایران و به خصوص برنامه‌های ویژه خردسالان، تیم پژوهشگران متشکل از مرضیه قویدل دارستانی (دانشجوی کارشناسی ارشدجامعه شناسی دانشگاه گیلان)، محمدمهدی رحمتی ( دانشیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه گیلان)، حسن چاوشیان (استادیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه گیلان) پژوهشی را با استفاده از ۲۳ قسمت از برنامه‌های خردسال شبکه دوم سیما انجام داده اند.
این پژوهش که کودکان را یکی از مخاطبان مهم رسانه دانسته است بااستفاده از نظریه فمینیستی تاچمن وکانل و روش تحلیل محتوای کمی به بررسی برنامه‌های خردسال شبکه دوم سیمای ایران پرداخته است. هدف این تحقیق مطالعه چگونگی بازنمایی زنانگی و مردانگی شخصیت‌های برنامه‌های خردسال این شبکه است. به این منظور، ۲۳ قسمت از برنامه‌های خردسال این شبکه با استفاده از نمونه‌گیری تصادفی انتخاب و بررسی شده است.
یافته‌های پژوهش حاضر نشان می‌دهد که در برنامه‌های خردسال شخصیت‌های مرد و زن به صورت نامتوازن توزیع شده‌اند؛ به طوری که میزان نسبت نمایش شخصیت مردان ۴۰.۵ درصد بیشتر از نمایش شخصیت زنان است. مردانی هژمونیک و زنانی موکد در شخصیت.های مردان و زنان در این برنامه‌ها بازنمایی شده است.
در ادامه این پژوهش آمده است: کلیشه‌های جنسیتی به صورت تقابل‌های دوگانه فعال مردانه و منفعل زنانه، باهوش مردانه و نادان زنانه در برنامه‌های خردسال بازنمایی شده است. در این برنامه‌ها، «فنای نمادین زنان»دیده می‌شود؛ به طوری که زنان اغلب در نقش‌های فاقد بازده و همراه با «دلهره زنانه» نمایش داده شده‌اند.
در عین حال، «تلویزیون یک کارگزار قوی جامعه پذیری و به طور مشخص موثر در صحنه هویت جنسیتی است. یکی از مشخصه‌های بدیهی و مهم بازیگران تلویزیون جنسیت آن‌هاست و یکی از درس‌های مهمی که کودکان از بازیگران تلویزیون یاد می‌گیرند چگونگی متناسب شدن جنسیت در جامعه است.»
در این پژوهش، یافته‌ها نشان می دهد: «بر اساس نظریه‌های تاچمن، در برنامه‌های خردسال بررسی شده زنان به شکل وسیعی نادیده گرفته شده‌اند. در این برنامه‌های خردسال، یا شخصیت زن حضور ندارد یا اگر هم حضور داشته باشد، اغلب در نقش‌های فاقد بازده و به صورت منفعل نمایش داده شده است. در نتیجه، در این کارتون‌ها شاهد «فنای نمادین زنان» هستیم. زنان به صورت نگران نسبت به فرزند، در حال انجام دادن امور خانه نظیر نظافت کردن، آشپزی کردن نشان داده شده‌اند. در این کارتون‌ها، تقابل مردانگی هژمونیک و زنانگی موکد نمود یافته است. به طوری که، مردان ۱۰۰ برابر بیشتر از زنان قوی بازنمایی شده‌اند.»
پژوهش حاضر نشان داده است: «کلیشه‌های جنسیتی در برنامه‌های کودکان به قوت خود باقی است. سلطه نظام پدرسالاری در این برنامه‌ها ادامه دارد. زنان همچنان در برنامه‌های خردسال نسبت به مردان کمتر مورد اهمیت قرار می‌گیرند. کودکان در برنامه های خردسال زنان را عمدتاً غایب یا در نقش‌های فاقد بازده و بی اهمیت می‌بینند. در این برنامه‌ها پایگاه اجتماعی زنان پایین تر از مردان نشان داده شده است؛ زمانی که شخصیت های مرد باهوش تر و منطقی تر یا مشارکت جو نمایش داده می‌شوند با نمونه‌ای از «کمتر بودن زن» روبرو هستیم. کمتر بودن زنان محصول ایدئولوژی مردانه است و در نهایت تضعیف، ناتوانی و شکست زنان را دربردارد.»
در انتها این پژوهش پیشنهاد می‌کند:«نظارت بر محتوای برنامه های کودک و خردسال می تواند این نامتوازن بودن را بهبود ببخشد. به رغم تاکید رهبری بر لزوم نهاد نظارتی قوی تر و به دنبال آن ایجاد سازمان نظارت، بعد از حدود دو دهه، همچنان بازوی نظارتی قبل از تولید و پخش برنامه ها ضعیف است و بیشتر بر پتانسیل دستگاه های نظارتی بعد از زمان پخش تأکید شده است. اگر به اساس نامه صدا و سیما رجوع شود، با توجه به تأکید بر شناساندن ارزش واقعی زنان در جامعه و برابری همه آحاد جامعه در رسانه ملی و همچنین استفاده از پژوهشگران حوزه تحلیل محتوای رسانه در بخش نظارت قبل از تولید و پخش برنامه ها، به خصوص برنامه های خردسال، می‌توان به بازنمایی برابر زنان و مردان در رسانه ملی امیدوار بود.»
اما اکنون، «باید پرسید که کودکانی که زمان زیادی را به تماشای تلویزیون می پردازند زنان را چگونه درک خواهند کرد؟ کودکان دختر چه چیز را الگوی خود قرار خواهند داد و در آینده چه نقشی را برعهده خواهند گرفت؟»
نتایج این پژوهش در شماره یک، دوره ۱۱ نشریه "زن در فرهنگ و هنر" منتشر شده است.
منبع: ایسنا
24
بایدهم اینچنین باشد ،قدری به جامعه نگاه کنید ایاهمه چیزسرجایش است دختران یابهتراست بگویم زنان امروزی به نقش خود درخانواده آگاهند ایاهنوز تعلق خاطری به رۻایت همسر ،مادرشدن،تربیت صحیح فرزند،آشپزی خوب وکت بانوبودن دارند.یقینا به این نتیجه میرسید که نه،واگراین موارد راسنتی بودن میداند چه زیباست این سنتها که به یقین هرمردی دوست داردزنش باعشق جلویش یک چایی بگذاردوبداند همسراومدیر خانه اوست.