عدالت، جناح‌بردار نیست / طرح مسائل انتقادی، جگر می‌خواهد / به من می‌گفتند تندرو، معلوم شد خودشان کُندرو بودند / اگر درست انتخاب کنیم نیاز نیست کفن بپوشیم

پخش سریال دادستان در تلویزیون بهانه‌ای شد برای گفتگو با چهره‌ای که در دهه ۷۰ به‌عنوان یک کفن‌پوش شناخته می‌شد ولی حالا یک کارگردان مشهور سینما و تلدیزیون است.

با این حال ده‌نمکی هنوز همان دغدغه‌های عدالت‌طلبی را دارد که با بیانی ظریف‌تر در قالب هنر به آن می‌پردازد.

متن گفتگو با ده‌نمکی را در ادامه بخوانید و فیلم این مصاحبه را نیز که پدرام ابدان، بازیگر و مجری برعهده داشته، ببینید و نظر بدهید.

☆☆☆

آقای ده نمکی با این روزها و ماه های عجیب و غریب کرونایی چه می کنید؟

جز مرحله تولید فیلم، در دوران کرونا بیشتر می خوانم و می نویسم. زمان تولید سریال دادستان هم که به پیک کرونا خورد کار به سختی پیش رفت و حدود ۱۴ ، ۱۵ ساعت در شرایط سختی مشغول به کار بودیم.

به نظر شما مردم، کرونا را جدی گرفته اند؟

ایرانی ها معمولا چیزی را جدی نمی گیرند. همه چیز را به شوخی می گیرند و روحیه طنازی دارند.

طرح مسائل انتقادی، جگر می خواهد. من ۲۰سال پیش زمانی که نشریه داشتم حرف هایی که الان درباره آقازاده ها و اشرافی گری می زدند، در نشریه ام می گفتم. آن زمان می گفتند تندروی؛ نگو دیگران کندروی می کردند

با خیلی از دور و بری ها که صحبت می‌کنیم می گویند بعد از مدت ها سریالی در تلویزیون دیده اند که باعث شده مردم پای تلویزیون بنشینند. از این رو قبل از اینکه به سریال بپردازیم، چه بلایی سر تلویزیون آمده که تلویزیون‌بین‌ها کم شده‌اند؟

رقابت سخت شده است. فضای رسانه های جدید باعث شده محدودیت برای صداوسیما بیشتر باشد. رسانه های دیگر محدودیت و ضوابط کمتری دارند در غیر این صورت کارهای خوبی انجام می شود. اگر صبر و تحمل مدیران تلویزیون نبود نمی توانستیم چنین حرف هایی را روی آنتن بزنیم حتی در شبکه نمایش خانگی نمی‌شود گفت. حتی پیشنهاداتی شده بود که این سریال را با چند برابر قیمت به شبکه نمایش خانگی بدهیم اما چون به صورت اخلاقی به تلویزیون پایبند بودیم کار را به آنجا دادیم که به شکل شگفت انگیزی با استقبال مردم روبرو شد. خوشحالیم مردم یک سریال ایدئولوژیک دیدند که بار عدالتخواهانه با تم پلیسی داشت و توانست توقعات آنها را به سرانجام برسد.

ممکن است دادستان 2 و 3 هم داشته باشیم؟

هنوز نمی دانم. از من همه چیز بر می آید.

پس احتمال آن هست؟

باید درباره آن فکر کرد. معتقدیم هر فیلم جدید باید یک حرف جدید داشته باشد. چنانچه اخراجی های 1 و 2 و 3 همینگونه بود. بازیگران آن هم تغییر کردند لذا تا به حرف جدیدی نرسم اقدام نمی کنم.

سوال هایی که می پرسم، پرسش برخی مخاطبین است. خیلی ها می گفتند درباره سریال اخیر بپرسید آیا فشارهای بیرونی به سریال وارد شد؟

حتما این طور بود. اگر رسانه ها را دنبال کنند می بینند که همان قسمت دوم سریال، هجمه های سنگین شروع شد و انگار مطالب از قبل آماده شده و قرار بود تا سریال آغاز می شود، علیه آن کار کنند. روزهای اول برخی این مطالب را باور کرده و مرعوب شده بودند. از طرفی میزان مخاطب بالا می رفت و از سوی دیگر برخی می گفتند سریال شعاری و سطحی است و فرم ندارد که البته حرف های فراستی را بلغور می کردند. آنها نه فرم می شناختند، نه محتوا اما به آن می پرداختند.

منتقدان پیشکسوت و اساتید جامعه شناسی فیلم را می دیدند و تحلیل می کردند اما چند آدم تازه به دوران رسیده که بعضی از آنها منتقد واقعی نبوده و اراده شان دست خودشان نبود، مطالب دپو شده را با اسم مستعار منتشر کردند و می خواستند مسئولان را مرعوب کنند که جلوی پخش سریال گرفته شود. این در حالی بود که حمایت های مردمی و تماس های زیاد با ۱۶۲ گرفته می شد و از سریال حمایت می شد که در نهایت کار با کمترین ممیزها پخش شد.

آیا مدیران سازمان نسبت به سانسور سریال اقدامی کردند؟

آنها خودشان برای ساخت چنین سریالی دعوت کردند از این رو برای ساخت چنین سریالی باید پی همه چیز را به تن خود بمالند. البته آنها هم حق دارند و سینما با تلویزیون و شبکه نمایش خانگی متفاوت است. هر دو طرف تا جایی کوتاه آمدیم تا در نهایت این کار پخش شود.

خانم قریشی به نقشی که در سریال بود، می خورد و می دانستم می تواند نقش متفاوتی هم ارائه دهد و منفی بازی کند. لذا غیر از فیزیک و ظاهر، باید ارائه بازی منفی را هم به خوبی صورت می داد

چه شد مسعود ده نمکی را بعد از وقفه ای در مدیوم تلویزیون دیدیم؟

یکی از دلایل آن کرونا است. وقتی مردم را دعوت ماندن در خانه می کنیم باید خوراک فرهنگی مناسب آنها را نیز ارائه کنیم. برخی ایراد می گیرند چرا پروژه های سینمایی تعطیل نمی شود. جان اهالی سینما با جان اهالی درمان چه تفاوتی دارد. آنها صدمات جسمانی مردم را ترمیم می کنند و اهالی فرهنگ به فکر غذای روح مردم هستند. مردم در خانه خوراک فرهنگی می خواهند. یکی از دلایل من همین بود. من این کار را برای سینما نوشته بودم و می دانستم مثل اخراجی ها از آن استقبال می شود اما به خاطر شیوع کرونا مجاب شدم کار را برای تلویزیون بسازم.

با یک حساب کتاب سرانگشتی، اگر این کار در شبکه نمایش خانگی پخش می شد، وضعیت متفاوت بود.

بله قطعا و استانداردهای تلویزیون هم مشخص است.

یکی از سوالات مشترک مخاطبان، حضور سحر قریشی بعد از 10 سال در قاب تلویزیون بود. این اصرار شما و رایزنی شما بود یا خیر؟

مسئول این کار تهیه کننده بود. افراد متفاوت کاندیدا بودند. یکی از شرایط من هم این است که بازیگر سر کار دیگری نباشد چرا که سرعت کار من بالاست و افراد حتما باید طی آن سه ماه در خدمت پروژه باشند لذا برخی گزینه ها درگیر نقش های دیگری بودند. خانم قریشی به این نقش می خورد و می دانستم می تواند نقش متفاوتی هم ارائه دهد و منفی بازی کند. لذا غیر از فیزیک و ظاهر، باید ارائه بازی منفی را هم به خوبی صورت می داد. من خودم وارد جزئیات درباره هیچ بازیگری نمی شوم و وظیفه تهیه کننده است که اقدامات لازم را انجام دهد.

سعی می کنم در فیلم حرف بزنم تا در مصاحبه. آنهایی که زیاد حرف می زنند کمتر عمل می کنند. افرادی که زیاد پشت تریبون می روند و در رسانه ها هستند کمتر عمل می کنند. من سعی می کنم در کارم حرف بزنم و حرف آخر را هم می زنم

خیلی‌ها می گفتند مسعود ده نمکی جزء معدود افرادی است که براحتی در تلویزیون می تواند انتقاد کند. زور بقیه نمی‌رسد؟

بحث زور نیست، جگر می خواهد. من ۲۰سال پیش زمانی که نشریه داشتم حرف هایی که الان درباره آقازاده ها و اشرافی گری می زدند، در نشریه ام می گفتم. آن زمان می گفتند تندروی؛ نگو دیگران کندروی می کردند. البته هزینه دارد. نشریه شلمچه، جبهه و مستند فقر و فحشا توقیف شد. اخراجی های یک، دو، سه با این حجم مخاطب دائم با هجمه روبرو می شد. زلزله تهران را در فیلم رسوایی ۲ ساختیم و جلوه های ویژه عظیمی برای آن ایجاد کردیم که هجمه به کار وارد شد ولی اگر کس دیگری بود می گفتند استاد چه کرد. زدن این حرف ها تبعات دارد. برای ما فرش قرمز پهن نمی‌شود. به هیچ کس انقدر هجمه نمی شود. فیلم امنیتی زیاد ساخته شد اما برای دادستان تبعات زیادی داشت.

عدالت، جناح بردار نیست. خیلی ها نم پس داده اند. جناح ها امتحان خود را پس داده اند

بااین حال احساس می‌شود انتقادات و موضع‌گیری‌های شخصی ده‌نمکی نسبت به مسائل روز کمتر شده است. اینطور نیست؟

سعی می کنم در فیلم حرف بزنم تا در مصاحبه. آنهایی که زیاد حرف می زنند کمتر عمل می کنند. افرادی که زیاد پشت تریبون می روند و در رسانه ها هستند کمتر عمل می کنند. من سعی می کنم در کارم حرف بزنم و حرف آخر را هم می زنم. در رسوایی۲ پیش بینی عذاب الهی و نزول بلا کردم تا افراد به خود بیایند وگرنه خدا تکان می دهد. بعد همین فیلم ها هم بود که زلزله ها زیاد شده و کرونا پیش آمد. امروز مشکلات دنیا زیاد شده و در یمن و خیلی کشورها ظلم می شود. اشرافی گری و سرمایه داری گلوی مردم را گرفته و این موضوعات تبعات و عوارض دارد. یک قاشق چایخوری ویروس کل دنیا را به هم ریخته و علم و تکنولوژی را به چالش کشیده است. لذا در پس پرده خدا دارد آدم ها را تکان می دهد. قرار نیست حتما زلزله بیاید. در فیلم گفتیم زلزله اما عذاب الهی که فقط زلزله نیست.

سریال دادستان به جناح یا افراد خاصی اشاره نداشت؟

عدالت، جناح بردار نیست. خیلی ها نم پس داده اند. جناح ها امتحان خود را پس داده اند. زمانی که در فیلم قرار است شهاب تصمیم بگیرد، پشت سرش عکس هاشمی قرار دارد اما تصمیمی که می گیرد درست است. می گوید من عرضه و توان مسئولیت ندارم و این خود کار بزرگی است. برای من جناح مهم نیست، مهم این است که پیام فیلم به درستی دریافت شود.

شبیه این اتفاقات و پرونده ها زیاد داشتیم که ذهن شما به این سمت رفته است؟

بله. وقتی ۸۰نماینده مجلس به خاطر مسائل مختلف مالی و غیره رد صلاحیت می شوند یعنی این موضوع اپیدمی شده است و شوخی بردار نیست.

و جای تذکر این موضوع در ساخت محتوای فرهنگی است؟

حتما این تأثیرگذار است. مردم حرف دل خود را در این سریال دیدند. مال باختگان نهادهای مختلف از این فیلم دفاع کردند. تا حالا نشده بود مردم در حمایت از سریالی بیانیه بدهند اما برای دادستان دادند لذا معلوم است این سریال حرف دل مردم است. منصفانه قضاوت کردیم و این نیاز ندارد بودجه های آن چنانی پشت ساخت فیلم باشد.

کل دنیا در حال حرکت به سمت ابتذال است. یکی از کارگردانان معروف هالیوود گفت سینما در حال حرکت به سمت ابتذال است که من معتقدم در همه حوزه ها به این سمت می رویم. ابتذال به معنای عریانی و برهنگی نیست به معنای سطحی شدن و سخیف شدن است

یکی از دغدغه های شما، حوزه فرهنگ است. این روزها انتشار کلیپ یکی از خوانندگان لس آنجلسی را دیده ایم که درباره آن اتفاقات عجیبی می افتد. شما کلیپ ساسی رو دیده اید؟

بله یک تیکه آن را دیدم.

درد و معضل کجاست که جوان و نوجوان ما با این سبک کار کیف می کند. آیا در تولید محتوا کم کاری کرده ایم؟

همه این اتفاق ها فقط یک علت ندارد. کل دنیا در حال حرکت به سمت ابتذال است. یکی از کارگردانان معروف هالیوود گفت سینما در حال حرکت به سمت ابتذال است که من معتقدم در همه حوزه ها به این سمت می رویم. ابتذال به معنای عریانی و برهنگی نیست به معنای سطحی شدن و سخیف شدن است. هرچیز فاخری را می گویند سنت و به هرچیز مبتذلی می گویند مدرنیته. دچار تضاد سنت و مدرنیته شده ایم. یکی آواز از شعر مولانا و حافظ می خواند که ذائقه چندین ساله مردم است و یکی امروز می آید و اشعار بی معنی می خواند و به او می گویند استاد حوزه موسیقی را تکان داده است! بیش از اینکه نوع اثر مهم باشد، ذائقه مهم است. اگر دیدید جامعه به سمت این سبک گرایش دارد باید بدانیم که سطح سلیقه جامعه آنقدر پایین آمده که چنین موسیقی برای او برند می شود. این خطرناک است از این جهت که هنرمند هم بعد از آن سطحی می شود. چون می بینند موضوع دیگری وایرال شده است لذا به سمت ذائقه سازی نمی رود.

طنز اخراجی ها ایدئولوژیک و اعتقادی بود اما بعد از آن برای شکستن رکورد این فیلم، تن به ساخت هر طنزی می دهند. الان اگر اخراجی ها بسازیم دیگر با ذائقه امروز مردم جور در نمی آید چرا که ذائقه تغییر کرده و به دنبال چیزهای دیگری در سریال ها هستند؛ رابطه آن چنانی، رقص و روابط ضربدری، روابط پنهان و غیره. این موضوع کار هنرمندان واقعی و تربیت والدین نسبت به فرزندان را سخت می کند.

طنز اخراجی ها ایدئولوژیک و اعتقادی بود اما بعد از آن برای شکستن رکورد این فیلم، تن به ساخت هر طنزی می دهند. الان اگر اخراجی ها بسازیم دیگر با ذائقه امروز مردم جور در نمی آید چرا که ذائقه تغییر کرده و به دنبال چیزهای دیگری در سریال ها هستند

بعضی می‌گویند، فیلم هایی که در خارج ایران جایزه می گیرند اغلب سیاه نمایی می کنند. آیا کارگردانان مقصرند؟

بله خود آنها این را می خواهند که ملت خود را حقیر و پست نشان دهند. این در حالی است که اگر به فیلم های ژاپنی نگاه کنید همه به یکدیگر تعظیم می کنند و فرهنگ احترام نمایش داده می شود. اما در حقیقت کسانی که آنجا می روند می بینند آنها یاکوزا، اعدام و جنایت دارند اما تصویری که از ملت خود ارائه می دهند همه قهرمان هستند. مثل کارتون فوتبالیست ها و یا فیلم های دیگر که تمام احترام است. بعد ما چه نشان می دهیم. همه سر هم فریاد می زنند و حرمت پدر و مادر نگاه داشته نمی شود.

پروژه بعدی شما را در کدام ژانر می بینیم؟ سراغ فیلمنامه جدید رفته اید؟

دارم فکر می کنم.

سریالی که می تواند چهار میلیاردی تمام شود، با ۲۰ میلیارد تومان تمام می شود که نشان از بده‌بستان ها دارد

شما معروف به پیشرفت سریع کار هستید. این ویژگی از کجا می آید؟

معتقدم پیش تولید باید سنگین و تولید باید کوتاه باشد. یعنی باید قبل از تولید همه هماهنگی ها، قراردادها و لوکیشن ها آماده باشد که وقتی کار شروع می شود در کمترین زمان بهره وری بالا برود. این کار را در جنگ یاد گرفتیم که می گفتند هرچه در آموزش عرق بریزی در خط مقدم خون کمتری ریخته می شود.

اما الان برعکس است. تولید طولانی تر شده است.

بله چون پول بیشتری دریافت می کنند با طولانی شدن.

پول کثیف سینما از کجا می آید و کجا استفاده می شود؟ شما تجربه داشته اید؟

لازم نیست به عینه دیده شود. سریالی که می تواند چهار میلیاردی تمام شود، با ۲۰ میلیارد تومان تمام می شود که نشان از بده‌بستان ها دارد.

همیشه شما در فیلم ها به درد مردم اشاره کرده اید و همیشه وضعت توأمان با نابسمانی های اقتصادی بوده است. شما با گرانی چه می کنید؟

مثل بقیه مردم. خدا به داد قشر کارگر و کارمند و کسانی که حقوق ثابت دارند، برسد. برخی در بازار هستند و بده بستان دارند و چیزی که می خرند روی آن می کشند اما تطبیق زندگی کسی که حقوق ثابت دارد با شرایط کمرشکن است. کار والدین در این دوره زمانه برای سالم زیستن واقعا جنگیدن است.

گول حرف های مناظراتی را نخورید و به حرف های آنها دقت کنید. مردم باید به استراتژی های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی کاندیداها دقت کنند. اگر درست انتخاب کنیم لازم نیست کفن بپوشیم و در خیابان داد بزنیم. خیلی ها می گفتند در دادستان این حرف ها شعار است اما واقعی است

تصور می کنم وقتی کوچه خیابان می روید خیلی به سراغ شما می آیند تا درباره وضعیت معیشتی بگویند.

من هم بازتاب حرف های مردم هستم. در فضای مجازی جزء اولین کسانی بودم که وبلاگ داشتم؛ با مردم در ارتباط بودم و حرف های آن را منتقل کرده و می کنم.

به انتخابات ۱۴۰۰ نزدیک می شویم. از قشر خاصی حمایت می کنید؟

من همه حرف خود را در همین سریال دادستان زدم. در فیلم جلوی بانک تظاهراتی بود که تأکید شد گول حرف های مناظراتی را نخورید و به حرف های آنها دقت کنید. مردم باید به استراتژی های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی کاندیداها دقت کنند. اگر درست انتخاب کنیم لازم نیست کفن بپوشیم و در خیابان داد بزنیم. خیلی ها می گفتند در دادستان این حرف ها شعار است اما واقعی است.

احتمال دارد مسعود ده نمکی در دولت بعدی سمت اجرایی قبول کند؟ به آن فکر کرده اید؟

بله فکر کرده ام. در برخی دولت های گذشته نیز پیشنهاد وزیر شدن داده بودند که من به شوخی گفتم صلاحیت وزیر شدن ندارم و به همین پادشاهی قانعم. کسی که قلم و رسانه در دست دارد پادشاهی می کند چرا که در موضع نقد دیگران است. وقتی در موضع اجرا بروی باید جوابگو باشی. در فیلم ابوذر به شهاب می گفت می خواهم وزیر شوم که خانمش گفت دوست دارم نماینده مردم شوی چرا که الان نماینده و زبان مردم هستی اما وقتی به حوزه اجرا بروی باید پاسخگو باشی. بهتر است که زبان مردم باشیم.

فقط به واسطه حاشیه های انتخاباتی تتلو را می شناسم وگرنه در خواننده ها فقط آهنگران و کویتی پور را می شناسم

در این شرایط، مسئولیت داشتن و پاسخگویی خطرناک و سخت است...

بله در این شرایط کار کردن خیلی سخت است و مسئولیت پذیری می خواهد. به تعبیر شهید بهشتی کسی که می خواهد سالم کار کند یا باید عاشق باشد یا دیوانه. مگر اینکه ویلای لواسانی چیزی پشت آن باشد!

ده اسم و کلمه را می گویم شما نظرتان را در قالب کلمه یا جمله بگویید.

برجام : فرجام که نزدیک محله ماست بیشتر می شناسم تا برجام.

امیر تتلو : فقط به واسطه حاشیه های انتخاباتی می شناسم وگرنه در خواننده ها فقط آهنگران و کویتی پور را می شناسم.

ترامپ : ایشالا لامپش به زودی خاموش می شود.

علی عسگری : بیشترین کسی که پای سریال ما ایستاد.

بایدن : ترامپِ برعکس که آن طرف آینه است.

علی فروغی : مدیر شبکه سه.

ریحانه پارسا : بازیگری که رفت ترکیه؛ فقط در همین حد شنیدم.

در برخی دولت های گذشته پیشنهاد وزیر شدن داده بودند که من به شوخی گفتم صلاحیت وزیر شدن ندارم و به همین پادشاهی قانعم. کسی که قلم و رسانه در دست دارد پادشاهی می کند چرا که در موضع نقد دیگران است. وقتی در موضع اجرا بروی باید جوابگو باشی

چرا برخی بازیگران دختر و پسر نسل جوان دچار این شده اند که برای دیده شدن دست به هر کاری در فضای مجازی می زنند؟

همه این کار را می کنند. اسم بازیگران بد در رفته است.

روحانی؟

کدام روحانی؟

حسن روحانی : آهان روحانی زیاد داریم. صد و چهل و خورده ای روز تا پایان کار مانده است. امیدوارم در مدت باقیمانده بتواند کار مهمی هم برای مردم انجام دهد.

محمود احمدی نژاد : رئیس جمهور دوره نهم و دهم.

همین؟

ما دوره نهم او را دوست داشتیم.

ممنونم که بعد از گذراندن پروسه سخت این روزها مقابل دوربین ما حاضر شدید. بسیار پویا و سرزنده بودید. دمتون گرم ان شاءالله در فرصت های بیشتر در خدمت شما باشیم. بزرگ ترین آرزوی شما برای مردم در سال جدید چیست؟

آرزوی عاقبت بخیری برای همه مردم ایران دارم و امیدوارم از این بحث ها خوششان بیاید و وقتشان هدر نرفته باشد.

منبع: خبر فوری

17