ماجرای سفارش نگارش کتابی درباره امام سجاد(ع) از سوی مقام معظم رهبری به یک نویسنده مسیحی

حسن عبدی پور، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در یادداشتی آورده است:

اندیشمندان و کشیشان با بصیرت مسیحی ظرفیت‌های ناشناخته‌ای جهت معرفی سیره و معارف مکتب تشییع هستند. میشل کعدی الهی‌دان مسیحی و از محبین اهل بیت (ع) و خالق آثاری ماندگار در معرفی امامان شیعه اثنی‌عشری، یکی از همین سرمایه‌‍‌های گرانسنگ علمی است.

استاد میشل کعدی در اخلاص و اراده و خلق آثار ماندگار درباره سیره اولیای الهی و بندگان صالح کم‌نظیر است. کعدی جزء آخرین نسل از نویسندگان مسیحی است که توان علمی و شاهکار ادبی ارزشمند خود را به معرفی مکتب و سبک زندگی اهل بیت (علیهم السلام) اختصاص داده است. این نویسنده مسیحی 12 جلد کتاب در رابطه با سیره ائمه معصومین(ع) تألیف کرده است.

نقش ادبیات عرب در انتقال تعالیم وحیانی و معارف نورانی مکتب اهل بیت عصمت و طهارت

جهان تشیع سال‌هاست که از بخش‌های حوزه هنر و ادبیات بهره‌مند بوده اما هنوز نتوانسته متناسب با ظرفیت بزرگ و متنوع این حوزه استفاده مورد انتظار را ببرد. در این میان ادبیات ابزاری مهم و تأثیرگذار در جبهه فرهنگی دنیای عرب و جهان اسلام است؛ به کارگیری این مؤلفه تمدنی در بیان سبک زندگی و ترویج معارف اهل بیت با ادبیات و اصطلاحات معاصر می‌تواند نسل‌های جدید جهان اسلام را با حقایق و معارف بلند مکتب اهل بیت آشنا کند.

اثرگذاری ادبیات در انتقال مفاهیم و پیام مکتب الهی اهل‌بیت (ع)

امام رضا (ع)، در حدیثی می‌فرمایند: "رَحِمَ الله عبداً أحیا أمرَنا. فقلتُ له و کَیفَ یُحیِی أمرَکم؟ قال: یَتَعَلَّمُ عُلومَنا و یُعَلِّمُها النَّاسَ، فَاِنَّ النَّاسَ لَو عَلِمُوا مَحاسِنَ کَلامِنا لَاتَّبَعُونا"

در این حدیث به موضوعاتی همچون دعوت به احیای امر اهل بیت (ع)، تعلیم و تعلّم روش احیای امر اهل بیت (ع)، نتیجه تعلیم و تعلّم، تبعیت و عمل به آموزه‌های اهل بیت (ع) و شرط احیای این آموزه‌ها شناخت محاسن کلام اهل بیت(ع) وبیان آن در قالب‌های ادبی و هنری پرداخته شده است.

ائمه معصومین همواره بر نقش ادبیات و هنر و نقش و ظرفیت آن در ترویج فرهنگ شیعی و ماندگاری حماسه کربلا تأکید داشتند چرا که گاهی یک بیت شعر، محتوای یک کتاب و سخنرانی مطوّل را با اختصار تمام ارائه می‌کند؛ از همین رو ادبیات عرب نیز ظرفیتی ارزشمند برای ترویج معارف اهل بیت است که باید از این منبع در سبک زندگی و سیره اهل بیت و معارف ایشان استفاده مناسبی شود.

در تاریخ اهل بیت (علیهم السلام) امامان نسبت به شعرا احترام و التفاتی ویژه داشته‌اند، علت این احترام این است که آن‌ها با استفاده از این هنر و با قلب و دستشان از ولایت دفاع می‌کردند.

میشل کعدی از شخصیت‌های افتخارآفرین حوزه شعر و ادبیات در لبنان، جهان عرب و جهان معاصر محسوب می‌شود. او دارای شخصیتی برجسته بوده که خلاقیت و نوآوری فرهنگی و فکری از ویژگی‌های بارز آن است. میشل کعدی با روشن‌بینی و قلم خلّاق و نوآور خود، توانسته شاهکارهای ادبی ارزشمندی برای زبان و ادبیات عرب به ارمغان بیاورد. کعدی با شناخت وسیعش از الهیات مکتب تشیع توانسته سیره اهل بیت را در سطح فرامذهبی و فراادیانی گسترش دهد.

وجدان و اخلاص نویسندگان مسیحی مانند میشل کعدی برای اندیشمندان منصف اسلامی عبرت‌آموز است که چگونه در مقابل معارف نورانی تربیت شدگان پیامبر بزرگ اسلام سر تعظیم فرود می‌آورند و سیره امامان معصوم را چراغ هدایت بشریت معرفی می‌کنند.

این اندیشمند مسیحی در جایی انگیزه خودش را از نگارش آثاری درباره سیره و منش اهل بیت (ع) این گونه بیان می‌کند: من با عشق و علاقه فراوان به تألیف و نگارش درباره سیره ائمه پرداختم به این دلیل که ما مسیحیان با ظلم و ستم مخالفیم.

امام علی (ع) شخصیتی جهانی و سرمایه بشریت

کعدی کشیشی لبنانی و از علاقه‌مندان امام علی (ع) است و عنوان پایان نامه دکتری وی "امام علی (ع) نهجاً و روحاً و فقها" است. گفته می‌شود پدر دکتر کعدی و صومعه راهبان مسیحی مشوّق اصلی وی برای انتخاب این موضوع بودند چرا که آن‌ها معتقدند امام علی (ع)یکی از شخصیت‌های بزرگی است که متعلق به تمام بشریت است و اختصاصی به اسلام یا مکتب تشییع ندارد. او می‌گوید: امام علی (ع) حتى یک روز خوش را در زندگی‌اش تجربه نکرد. ایشان سه شب متوالی در ماه رمضان افطار خانواده اش را به فقیر و یتیم و اسیر بخشید و مورد آزمایش الهی قرار گرفت و با بخشیدن طعام خود و خانواده به فقیران از آزمایش الهی سربلند درآمد.

بررسی سیره علمی و عملی دکتر کعدی، کشیش مسیحی بیان‌گر ظهور جلوه‌هایی از شخصیت و زندگی حضرت علی در رفتارهای این اندیشمند است دکتر کعدی آن‌قدر در شخصیت حضرت علی (ع) غور کرد و درباره شخصیت آن حضرت پژوهش کرد که تحت تاثیر شدید صفات و ویژگی‌های شخصیت امیرالمؤمنین قرار گرفته و صاحب خلق عظیم و خوی و منش بزرگی شد.

واتیکان منابع خطی فراوانی درباره ائمه (ع) در اختیار دارد

دکتر کعدی در برهه‌ای از زندگی خود قصد نوشتن کتابی درباره اهل بیت داشت و به همین خاطر به کشورهای مختلف عربی مسافرت کرد ولی چیز قابل اتکایی برای نوشتن درباره مولای متقیان پیدا نکرد و بعد از آن به کتابخانه واتیکان رفت و آنجا به نسخ خطی زیادی درباره امام علی و حضرت زهرا و ائمه معصومین علیهم السلام دسترسی یافت که منشأ نگارش آثار گران‌بهایی درباره اهل بیت (ع) شد.

ایشان کتابی درباره حضرت زهرا (ع) نوشته است٬ در این کتاب آمده است: حضرت زهرا (ع) معلم مردان و زنان است و نخستین سخنور زن در اسلام این بانوی گرانقدر است. کعدی در جایی گفته است: بنده از اهل بیت (ع) نوشتم به خاطر اینکه به وجدانم وفادار باشم.

حضرت فاطمه (س) اولین معلم زن و معلم مردان و زنان هستند

اسلام‌شناس مسیحی لبنانی تأکید می‌کند: حضرت فاطمه (س) اولین معلم زن و بلکه بیشتر از یک معلم بودند. ایشان معلم مردان و زنان هستند. آن حضرت نقش برجسته‌ای در تحقق عظمت اسلام و عظمت کلمه اسلامی دارا است.

میشل کعدی درباره حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) معتقد است: "سرور زنان دو عالم" تن‌ها یک عبارت از سوی رسول الله (ص) خطاب به حضرت فاطمه نبود بلکه تعبیری از جانب خداوند بزرگ جهان است؛ حضرت فاطمه (س) یک قدیسه است که با علم و بلاغتش شناخته شده است.

کعدی در آثار خود به مقایسه میان حضرت زهرا (س) و مریم عذراء می‌پردازد و تأکید می‌کند: هر یک از این دو بانوی بزرگوار دارای جایگاه ویژه‌ای در وجود انسان‌ها هستند؛ هنگامی حضرت فاطمه زهرا (س) از حضرت رسول (ص) درباره حضرت مریم (س) پرسیدند، آن حضرت در جواب گفتند که تو در یک زمان زندگی می‌کنی و او نیز در زمانی دیگر می‌زیست. همان طوری که تو سرور زنان جهان هستی، حضرت مریم نیز سرور زنان جهان محسوب می‌شوند.

وی در جایی درباره اهمیت مقایسه حضرت زهرا (س) و حضرت مریم (س) در راستای خدمت به ادیان آسمانی می‌گوید: هر یک از این دو دارای عظمت و جایگاه ربانی والایی است؛ حضرت مریم در نزد خداوند از جایگاه والایی برخوردار است و درباره جایگاه آن حضرت همین بس که حضرت مسیح(ع) در دامن ایشان سخن می‌گفت. آن حضرت از زنان برگزیده خداوند است و خداوند به او چنین منزلتی را اعطا کرده است و حضرت زهرا (س) نیز همین‌گونه هستند و زنی است که همه ما در سراسر جهان به او می‌بالیم.

این اندیشمند مسیحی همچنین درباره جنبه علمی حضرت فاطمه(س) گفته است: حضرت زهرا (س) یک قدیسه است که با علم و بلاغتش شناخته شده است.

وی با اشاره به اینکه حضرت زهرا جزء اولین زنان ادیب به شمار می‌رود، یادآور می‌شود که در کتابی با همین عنوان درباره آن حضرت سخن گفته و نوشته است که حضرت فاطمه زمانی که سخنرانی می‌کرد، معنی و محتوای کلامش را می‌دانست. آن حضرت به خطبه‌خوانی معروف بودند به همین دلیل جزو اولین زنان ادیب و خطیب در جهان به شمار می‌روند و تا به امروز هیچ انسانی را به هر درجه علمی هم که رسیده باشد، نمی‌یابیم که در بلاغت به پای ایشان برسد.

اسلام شناس مسیحی لبنانی در ادامه آورده است: حضرت فاطمه(س) اولین معلم زن و بلکه بیشتر از یک معلم بودند. ایشان معلم مردان و زنان هستند. آن حضرت نقش برجسته ای در تحقق عظمت اسلام و عظمت کلمه اسلامی دارا بودند.

کعدی به عنوان یک راهب مسیحی ابراز امیدواری می‌کند که زنان از حضرت زهرا (س) صفات و اخلاق و عظمت و نزدیکی‌اش به خدواند تأسی جویند و آن حضرت را قدیسه‌ای برشمارند که در کلیساها زندگی کرده است.

وی همچنین ابراز امیدواری می‌کند که زنان حضرت زهرا را در قلب خود جای دهند و احساس کنند که درباره یک قدیسه سخن می‌گویند و در صورتی که با آن حضرت این چنین برخورد کنند، خوشبخت‌ترین انسان‌ها روی زمین خواهند بود.

رنج‌های حضرت مسیح (ع) یک دهم مصائب امام حسین (ع) است

چند سال پیش همایشی در کربلا درباره امام حسین (ع) با حضور ده‌ها کشیش مسیحی برگزار شد و دکتر کعدی در آن همایش شرکت کرد و سخنرانی بسیار عاطفی وی مورد استقبال حاضرین واقع شد.

به اعتقاد کعدی رنج‌هایی که امام حسین (ع) تحمل کرده شبیه رنج‌هایی است که بر حضرت مسیح (ع) رفته؛ او معتقد است: رنج‌هایی که حضرت مسیح تحمل کرده به یک دهم آنچه که بر سر امام حسین (ع) وارد شده نمی‌رسد چرا که رنج‌های امام حسین (ع) روحی و جسمی بود.

ژرف‌نگری رهبر معظم انقلاب و سفارش نگارش کتاب امام سجاد (ع) به یک نویسنده و ادیب مسیحی

درباره نوشتن کتابی از امام سجاد (ع) کعدی گفته است: در مسافرتی که چند سال پیش به تهران داشتم به حضور آیت الله خامنه‌ای رسیدم و ایشان پیشنهاد تألیف این کتاب را مطرح کردند و من به خواسته ایشان جامه عمل پوشاندم. امام سجاد (ع) نور هدایت و الگوی انسانیت است و در تمام رفتارهای خود وارث امام حسین (ع) است

میشل کعدی می‌گوید برای اطلاع کامل از سیره و زندگی امام سجاد (علیه السلام) 19 کتاب را مطالعه کرده‌ام که حاصل و خلاصه آن در کتابی به نام امام سجاد نوری از چشمان امام علی (ع) جمع‌آوری شده است.

به باور کعدی، در تحقیقات درباره امام بزرگواری مانند امام سجاد (علیه السلام) آنچه مهم است اهمیت ایشان به عنوان نور هدایت و الگوی انسانیت است. کعدی می‌گوید: آشنایی با این شخصیت بزرگوار موجب شد مانند یک مسلمان در غم ایشان گریه کنم.

این اسلام شناس مسیحی با اشاره به محتوای کتاب خود درباره امام سجاد (علیه السلام) اظهار می‌کند: این کتاب به سه فصل تقسیم شده و در بخش اول آن سجایای الهی و انسانی امام چهارم شیعیان به تفصیل بیان شده است.

به گفته وی، دومین فصل نیز به نقش ایشان در تبلیغ و داعیه‌داری دین اختصاص داشته و جایگاه ایشان در رهبری نیز در فصل جداگانه‌ای مورد بررسی قرار گرفته است.

این نویسنده مسیحی تاکید کرده است: در پایان تحقیقات خود به این نتیجه رسیدم که امام سجاد (علیه السلام) در تمام رفتارهای خود وارث امام حسین (ع) است.

امدادرسانی به محرومان رسالت اجتماعی امام سجاد (ع)

به گفته کعدی، متأسفانه بسیاری از جنبه‌های زندگی این امام هنوز ناشناخته مانده که از جمله آن‌ها می‌توان به تلاش ایشان برای آذوقه رساندن به مستمندان اشاره کرد که تا زمان وفات ایشان و مشاهده زخم و آثار حمل کیسه‌های سنگین بر دوش مبارک کسی از این حقایق مطلع نشده بود.

کعدی با اشاره به روایتی درباره حزن همیشگی امام سجاد (علیه السلام) اظهار داشت: وقتی از ایشان درباره این اندوه سؤال شد پاسخ دادند حضرت یعقوب در فراق یک فرزند خود که آن هم زنده بود بینایی خود را از دست داد و من چگونه می‌توانم در حالی که عمو و پدر و برادر و 17 نفر از اهل خانواده‌ام را در راه اسلام از دست داده‌ام غمگین نباشم.

امام رضا (ع) باب‌الحوائج مؤمنین

کعدی همچنین به مشهد مقدس سفر کرده و به زیارت مرقد مطهر امام رضا (ع) مشرّف شده٬ وی می‌گوید: امام رضا باب‌الحوائج مؤمنین است و من شخصاً بارها از امام حاجت طلبیدم و حاجت‌روا شدم.

بازتاب باورهای شیعی در آثار دکتر میشل کعدی

کعدی متأثر از باورها و ارزش‌های شیعی است و سالیان زیادی است که مروّج و مؤیّد ارزش‌های معنوی چهارده معصوم (علیهم السلام ) به شمار می آید و آثار ایشان می‌تواند نسل جدید مسلمانان و مسیحیان را با شخصیت و سیره اهل بیت آشنا کرده و نوید بخش یک حرکت جدید در راستای تجلیل از نویسندگان محبّ مکتب اهل بیت در جهان مسیحیت باشد.

این نویسنده گران‌قدر توانست از بند فرقه‌گرایی و تعصب دینی رها و از این زندان پوچ خارج شود تا پل‌های ارتباطی تبادل اندیشه بین ما و دیگری را ساخته و برقرار کند. کعدی برای مسیحیان یک راهب، زاهد و قدیس است و برای مسلمانان، یک فقیه و ادیب و عاشق امام علی (ع) که اندیشه حضرت را ترویج و به گوش جهانیان رسانده و این افتخار بزرگی است که نصیب این اندیشمند مسیحی و پژوهشگر اسلامی شده است.

پدیده ستایش اهل بیت علیهم السلام توسط نویسندگان مسیحی در لبنان یک نعمت الهی است و امیدواریم که ضمن تجلیل و تکریم این مردان الهی زمینه برای بررسی چرایی این پدیده، فراهم شود.

منبع: تسنیم

18