مسیر پر پیچ و خم سینمای کوتاه
به‌تازگی طی احکامی ازسوی مسعود نقاش‌زاده، دبیر چهلمین جشنواره فیلم فجر، احمدرضا معتمدی کارگردان، نویسنده، نظریه‌پرداز و استاد دانشگاه، دانش اقباشاوی نویسنده و کارگردان و حامد جعفری، تهیه‌کننده به‌عنوان اعضای هیات انتخاب و داوری بخش سینمای کوتاه چهلمین جشنواره فیلم فجر معرفی شدند.
سه نسل داوری
داوران این بخش از سه دهه 40، 50 و 60 انتخاب شده‌اند. احمدرضا معتمدی متولد۱۳۴۰ تهران، فیلمساز، استاد دانشگاه، نویسنده کتب سینمایی و نظریه‌پرداز سینما، دانش‌آموخته رشته اقتصاد از دانشگاه تهران و دارنده مدرک دکترای رشته فلسفه از دانشگاه علامه طباطبایی است که ساخت آثاری چون «سوءتفاهم»، «راه رفتن روی سیم»، «آلزایمر»،
«قاعده بازی»، «دیوانه‌ای از قفس پرید»، «زشت و زیبا» و «هبوط» را در کارنامه دارد.
دانش اقباشاوی متولد۱۳۵۸ آبادان، دیپلم ادبیات، کارگردان و نویسنده فیلم‌های «هیهات»، «تاج‌محل» و «عموزادگان» و کارگردان سریال‌های تلویزیونی «نامه آخر» و «دختر الهام» است. وی کسب تندیس بهترین فیلم کوتاه داستانی از ششمین جشن سینمای ایران، ساخت چهار فیلم کوتاه داستانی و چهار مستند را در کارنامه دارد. اقباشاوی، عضو انجمن سینمای جوانان ایران و رییس هیات‌مدیره انجمن صنفی برنامه‌ریزان و دستیاران کارگردان سینمای ایران است.
حامد جعفری متولد۱۳۶۴ تهران، دانش‌آموخته رشته اقتصاد است و تهیه‌کنندگی بیش از ۱۵۰برنامه مختلف سینمایی، سریال، مجموعه تلویزیونی و فیلم کوتاه را در کارنامه دارد که از آن جمله می‌توان به تهیه‌کنندگی آثاری چون «بچه‌زرنگ»، «انقراض»، «فیلشاه»، «شاهزاده روم» و «۹:۲۰دقیقه در بوشهر» اشاره کرد. وی مدیرعامل گروه «هنر پویا» و عضو جامعه صنفی تهیه‌کنندگان فیلم سینمایی است و در سابقه وی عضویت در هیات داوری سی‌ودومین و سی‌وچهارمین جشنواره فیلم کودک، داوری یازدهمین جشنواره انیمیشن تهران به چشم می‌خورد.
براساس گاهشمار جشنواره، کار بازبینی و داوری آثار بخش سینمای کوتاه آغاز شده و ۲۵دی، آثار منتخب این بخش معرفی خواهند شد. بدین بهانه مروری بر سینمای کوتاه در تمامی دوره‌های جشنواره فجر کرده‌ایم.
مسیری پر از پیچ‌وخم
در سال1362 برای اولین‌بار بخش فیلم کوتاه به جشنواره فجر اضافه شد. این کار به همت محمد بهشتی، رییس بنیاد سینمایی فارابی و دبیر وقت جشنواره شکل گرفت. بنای دبیرخانه فجر در آن سال‌ها کشف فیلمسازان بااستعداد و خلاق در راستای تربیت نسل‌های بعدی فیلمسازی بود. حضور فیلم کوتاه در جشنواره فیلم فجر 27سال به‌طور مستمر ادامه پیدا کرد و با فرازوفرودهای بسیاری نیز روبه‌رو شد. حرف‌وحدیث‌های زیادی نیز دراین‌باره وجود داشت ازجمله اینکه فیلم کوتاه مخاطب زیادی ندارد یا مخاطبان بیشتر به دیدن فیلم بلند علاقه دارند تا فیلم کوتاه.
این روند کجدارومریز ادامه داشت تا اینکه در سال89، زمانی که جواد شمقدری به‌عنوان معاونت سینمایی فعالیت می‌کرد و مهدی مسعودشاهی هم دبیر بیست‌ونهمین جشنواره
فیلم فجر بود اعلام شد که فیلم کوتاه از امسال از آیین‌نامه جشنواره حذف می‌شود. این حرف زیاد جدی گرفته نشد و بسیاری آن را حرفی احساسی دانستند و منتظر بودند تا پس از یکی، دو سال تصمیم مدیران عوض شود و فیلم کوتاه دوباره به جشنواره اضافه شود اما این اتفاق نیفتاد و به مدت هفت سال این بخش از جشنواره حذف شد.
شروع دوباره اما سختگیرانه
این روند تا جشنواره سی‌وپنجم ادامه یافت. همچنان خبری از فیلم کوتاه نبود تا اینکه در فجر سی‌وپنجم بالاخره فیلم کوتاه به‌صورت نمادین به جشنواره بازگشت و سیمرغ بلورین این بخش به کاوه مظاهری برای فیلم کوتاه روتوش تعلق گرفت. فجر سی‌وششم نیز از راه رسید و خبر از تغییرات جدی در نحوه برگزاری آن هر روز در مطبوعات سینمایی زمزمه شد. در این سال شرایط جدید برای حضور فیلم کوتاه در جشنواره در نظر گرفته شد؛ ازجمله اینکه فیلم‌های کوتاه باید زیر 15دقیقه باشند و در بخش بهترین فیلم در جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران و جشن مستقل فیلم کوتاه خانه سینمای ایران نامزد شده باشند.
این تصمیمات صدای اعتراض بسیاری از مخالفان را بلند کرد. عده‌ای معتقد بودند که این تمام پتانسیل فیلم کوتاه نیست و بسیاری از فیلم‌ها فقط به‌خاطر اینکه زمان آن‌ها از 15دقیقه بیشتر است امکان حضور در این رویداد مهم سینمایی را ندارند اما این اعتراض‌ها و کنش‌های صنفی به جایی نرسید و چهار فیلم حیوان (برادران ارک)، وقت ناهار (علیرضا قاسمی)، مارلون
(درناز حاجی‌ها) و فاش (احسان مختاری) برای رقابت به دبیرخانه فجر معرفی شدند؛ فیلم‌هایی که تمام شرایط لازم در آیین‌نامه را دارا بودند. دوره سی‌وششم هم به اتمام رسید و فیلم کوتاه یک نمایش عمومی در باغ کتاب و یک نمایش کم‌رمق در آخرین ساعات روز در سینمای رسانه با تعداد محدودی از روزنامه‌نگاران را شاهد بود و عاقبت طبق پیش‌بینی‌ها، فیلم «حیوان» برنده سیمرغ بهترین فیلم کوتاه جشنواره سال گذشته شد.
سال بعد نیز از میان فیلم‌های بسیار خوبی که اکثرا بالای 15دقیقه بودند، تنها سه فیلم رورانس (سوگل رضوانی)، گسل (سهیل امیرشریفی) و دریای تلخ (فاطمه احمدی) حائز شرایط نمایش در جشنواره فجر بودند. یعنی تنها سه فیلم بدون اینکه رقابتی را پشت سر بگذارند به نمایندگی از هزار فیلم کوتاه تولیدشده سال به فجر معرفی شدند. این امر باز هم موجی از اعتراض‌ها را بلند کرد اما ابراهیم داروغه‌زاده به‌عنوان دبیر جشنواره در اقدامی عجیب در یک مصاحبه رسمی گفت ما پذیرای دیگر فیلم‌های نامزد در جشنواره فیلم کوتاه هستیم، به شرط اینکه زمان خود را به زیر 15دقیقه کاهش دهند. پس از اعتراض‌های زیاد و جلسات مختلف هیچ تغییری در این تصمیم ایجاد نشد و پنج فیلم مهم از جشنواره انصراف دادند و تنها فیلم «بچه‌خور» به کارگردانی محمد کارت که یک نسخه 15دقیقه‌ای از آن موجود بود و در جشنواره جهانی فجر هم برنده سیمرغ شده بود به جمع آن سه فیلم اضافه شد تا برگزیدگان یک سال جشنواره فجر از سینمای کوتاه تنها به چهار عدد اکتفا کند.
شرایط امسال جشنواره نیز برای فیلم‌های کوتاه همچنان فیلم‌های زیر 15دقیقه است، درحالی‌که در جشنواره‌های مهم دنیا 30دقیقه ملاکی برای فیلم‌های کوتاه محسوب می‌شود. با این شرایط، اگر فیلمی در جشنواره فجر سیمرغ بلورین را دریافت کند نمی‌توان آن را بهترین فیلم کوتاه ایران دانست، بلکه می‌توان آن را بهترین فیلم 15دقیقه‌ای ایران دانست. باید دید چه زمانی قرار است جشنواره مهمی مانند فجر، ملاک‌های خود را با جشنواره‌های جهانی در یک راستا قرار دهد و فیلمسازان را در معذوریت‌هایی این‌چنینی قرار ندهد!
براساس گاهشمار جشنواره، کار بازبینی و داوری آثار بخش سینمای کوتاه آغاز شده و ۲۵دی، آثار منتخب این بخش معرفی خواهند شد .
